Cơ hội việc làm trong ngành biên tập/ báo chí/ truyền hình

Ngành biên tập/ báo chí/ truyền hình những năm gần đây phát triển cực mạnh. Đội ngũ nhà báo đông đảo, năng động, sáng tạo đã và đang mang đến cho nước nhà một nền báo chí sôi nổi. Báo chí là một trong những ngành học có sức hấp dẫn cao bởi vì nó thể hiện sức mạnh ngôn luận. Nhìn từ góc độ khái quát thì báo chí được hiểu là ngành cung cấp thông tin, cập nhật thông tin, sự kiện trong và ngoài nước…. Nhiệm vụ đặc thù của nhà báo là tìm kiếm, xác minh, đánh giá và cung cấp thông tin về tất cả những sự kiện mới mà công chúng cần được biết mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút, thậm chí là mỗi giây. Ngành báo có: báo nói (đài phát thanh), báo hình (đài truyền hình), báo in (báo giấy ra hằng ngày), báo mạng, báo ảnh… Nhìn chung báo chí bây giờ phong phú và đa dạng, đa lĩnh vực, vì thế đây là ngành có sức hút lớn trong những năm qua.

Những kỹ năng cần có để trở thành nhân viên biên tập/ báo chí/ truyền hình

 - Khả năng phát hiện thông tin

Trước hết, năng khiếu này thể hiện ở việc bạn quan tâm tới các sự kiện và cuộc sống mới mẻ dù ở những góc quen thuộc nhất. Bạn nhanh nhạy và tháo vát hơn mọi người trong việc tiếp nhận và xử lý thông tin.

Báo chí là nghề trả lời cho câu hỏi: “Hôm nay có điều gì mới?” - nên năng khiếu phát hiện thông tin là kỹ năng quan trọng với mọi nhà báo. Bởi thế, không phải ngẫu nhiên mà cơ sở đào tạo báo chí lại yêu cầu môn thi năng khiếu báo chí khi tuyển sinh.

Nhà báo phải có khả năng nhìn thấy thông tin ở khắp nơi trong đời sống xã hội. Họ nhận ra “vấn đề” ngay trong những cái bình thường mà mọi người dễ bỏ qua. Nhà báo là người nằm trong dòng chảy thông tin vận động không ngừng, nên buộc phải thông hiểu mọi lĩnh vực đời sống để có thể phát hiện cái mới và thông tin tới công chúng.

- Khả năng truyền tin

Phát hiện thông tin chưa đủ, bạn còn phải quyết định thông tin đó có nên đưa tới công chúng không, và đưa tới ở mức độ nào. Phẩm chất này rất quan trọng trong nghề báo.

Năng khiếu truyền tin không phải bạn là trung tâm “buôn dưa lê” mà là bạn biết cách chọn lọc thông tin, chi tiết, biết cách khiến nó trở nên sinh động, hấp dẫn, dễ hiểu và thực sự cần thiết với công chúng.

- Đam mê nghề thông tin

Dòng chảy bất tận của thông tin đầy ma lực nhưng cũng dễ vắt kiệt sức lực của bạn. Làm nghề báo, bạn rất dễ bị căng thẳng về thần kinh trước áp lực của công việc và sự kiện. Chính vì vậy, hãy tự xem bạn có đam mê nghề thông tin không?

Nhiều bạn trẻ đã lầm lẫn về bản thân khi chọn nghề báo vì đây là một nghề thời thượng trong xã hội hiện đại. Thích được nổi tiếng, thích được mọi người nể trọng, săn đón, nên nhiều người đã chọn nghề báo mà không biết rằng nghề báo là một nghề nặng nhọc, nguy hiểm, phải có năng khiếu riêng và phải thật đam mê thông tin.

- Lập trường tư tưởng vững vàng, phẩm chất chính trị trong sáng

Báo chí là nghề hoạt động chính trị - xã hội nên lập trường tư tưởng vững vàng, phẩm chất chính trị trong sáng giữ vai trò tiên quyết với người làm báo.

Trái với nghề sư phạm thường khuôn trong một môi trưởng mẫu mực, nghề báo luôn phải đối mặt với vô vàn cám dỗ và cả những hiểm nguy. Làm sao giữ được ngòi bút trung thực, thẳng thắn, bình tĩnh để đưa đến công chúng những thông tin đúng đắn?

Điều đó không dễ chút nào. Và đôi khi, dù hoàn toàn vô tình, bạn cũng có khả năng phạm phải sai lầm lớn, gây hậu quả nghiêm trọng.

Một nhà báo lão thành nước ta từng tổng kết: Nhà báo phải có “đôi mắt sáng, lòng trong và cây bút sắc”. Tố chất này đòi hỏi một quá trình rèn luyện lâu dài và nghiêm túc.

- Bồi dưỡng vốn văn hoá, vốn sống phong phú

Với nghề báo, bạn phải tiếp cận với mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Chính vì thế, bạn cần có một vốn văn hoá vững chắc, luôn luôn được bồi dưỡng, cập nhật với vốn sống thực tế, phong phú.

Ngoài “phông” kiến thức tổng hợp ấy, bạn cũng nên có một lĩnh vực chuyên sâu. Bạn sẽ có những bài viết thật sự sắc sảo và tỉ mỉ hơn, chuyên về một mảng nào đó của đời sống. Và muốn vậy, bạn - nhà báo, phải là người trước hết am hiểu tường tận về nó.

- Trình độ ngoại ngữ và tin học 

Trong môi trường giao lưu quốc tế rộng rãi hiện nay, ngoại ngữ và tin học cần cho tất cả các ngành nghề trong xã hội. Với nghề báo, kỹ năng tin học và ngoại ngữ này đặc biệt quan trọng bởi lẽ chúng ta đang sống trong thời xu thế hội nhập mạnh mẽ, nếu bạn không giỏi giao tiếp với người nước ngoài, không giỏi kỹ năng tin học cơ bản thì bạn chắc chắn sẽ bị đào thải ra khỏi quy trình vận hành của nền kinh tế. Ngoài những ngoại ngữ thông dụng như tiếng Anh, tiếng Pháp, các thứ tiếng khác trong khu vực cũng sẽ là một lợi thế rất lớn cho bạn khi tác nghiệp.

- Ưa vận động

Ba lô trên vai, bạn luôn sẵn sàng cho những chuyến đi. Với nghề báo, bạn thường phải bôn ba nhiều nơi chứ chẳng thể ngồi một chỗ mà làm được. Bởi vậy, thích đi và biết cách đi là một trong những yếu tố quan trọng của nhà báo. Nhưng hãy nhớ rằng những cuộc đi này rất khác với đi chơi, thường đầu óc bạn luôn phải căng thẳng với nhiệm vụ đã được vạch sẵn. 

Các công việc của ngành biên tập/báo chí/truyền hình

Biên tập/báo chí/truyền hình nói chung được chia làm nhiều nghề nghiệp, tiêu biểu như phóng viên, biên tập viên, thư ký tòa soạn, tổng biên tập

Phóng viên

Phóng viên (Nhà báo hay Ký giả) là người làm việc cho Đài phát thanh, Đài truyền hình, Hãng thông tấn, Báo chí... với vai trò, nhiệm vụ chính là viết tin, bài và ký tên cho bài báo bằng chính tên người viết hay bằng bút danh. Đôi khi họ còn là những nhà quay phim, chụp hình...

Để có được một sản phẩm truyền hình, phóng viên, biên tập viên và quay phim luôn kết hợp với nhau để có hình ảnh và tư liệu tốt nhất làm tác phẩm. Họ luôn làm việc theo một ê kíp: biên tập, quay phim, kỹ thuật, âm thanh, ánh sáng… Tuy nhiên, cũng nhiều trường hợp phóng viên truyền hình phải làm việc một mình với một máy quay phim.

Phóng viên xây dựng đề cương, thực hiện viết tin bài theo sự phân công và hướng dẫn của trưởng ban biên tập, chịu trách nhiệm về bài viết của mình cũng như tổ chức đội ngũ cộng tác viên chuyên viết bài cho báo.

Phóng viên làm việc tại các phòng ban chuyên môn nhất định tại tòa soạn: phóng viên ban kinh tế, ban văn xã, ban khoa học, ban pháp luật v.v... tuỳ thuộc vào nội dung, đường lối của riêng mỗi tờ báo. Họ phải có trình độ chuyên sâu trong lĩnh vực mà mình gắn bó để tìm hiểu và viết bài.

Một phóng viên cần phải có khả năng viết nhanh, tính chất rõ ràng, đúng, khách quan, chính xác, đầy đủ, gọn; kiến thức sâu, rộng về nhiều lĩnh vực của cuộc sống; quan tâm đến các vấn đề mang tính thời sự.

Phóng viên truyền hình phải học nhiều kỹ năng, từ tri thức cuộc sống, khả năng phát hiện vấn đề đến kỹ năng nghề nghiệp.

Mức lương của ngành này dao động khoảng 500- 600 USD/tháng tùy thuộc vào tính chất công việc cụ thể và kinh nghiệm cũng như năng lực cạnh tranh

Biên tập viên

Biên tập viên là người làm nhiệm vụ phê duyệt lại những bài viết xem nội dung đã phù hợp chưa, cách trình bày thứ tự của nội dung đã hợp lý chưa, cấu trúc ngữ pháp trong câu đã đúng chưa, nội dung đã đi đúng theo hướng cơ quan đề ra chưa. Biên tập viên là chỉ những chức danh chung những nhân viên đang làm ở vị trí như: biên tập viên báo chí, biên tập viên truyền hình, biên tập viên phim ảnh… Ở mỗi ngành nghề cụ thể đòi hỏi người biên tập phải có những kỹ năng phù hợp với vị trí biên tập viên của ngành nghề đó. Điểm chung của họ là những người có kiến thức sâu rộng để có thể biên tập lại những gì mà người khác đã làm theo hướng tốt nhất.

+ Đối với lĩnh vực Báo chí, khi một phóng viên đi viết bài về, việc đầu tiên họ làm chính là giao bài cho biên tập viên, người sẽ kiểm tra thông tin, đọc lại, góp ý về cách viết và sửa chữa bài viết. Biên tập viên sẽ là người bảo vệ uy tín của tòa soạn và các phóng viên bằng việc kiểm định các thông tin này trước khi chúng được xuất bản. Nói cách khác, vai trò của họ trong tòa soạn chính là tạo ra sản phẩm có chất lượng và diện mạo tốt nhất tới tay người đọc.

+ Trong lĩnh vực Truyền hình, các biên tập viên thực chất chính là các phóng viên truyền hình. Không “nhàn nhã” như hình ảnh chỉ ngồi đọc tin lúc lên hình, trước đó họ là người lên ý tưởng, tìm kiếm nguồn tin, lấy tin, biên tập thành bản tin, đọc tin và đảm bảo công việc ghi hình để bản tin của mình luôn “đáng xem” nhất. Họ phải luôn sáng tạo trong việc dẫn dắt, khai thác vấn đề, lựa chọn và khai thác nhân vật phỏng vấn phù hợp, cũng như ứng biến với muôn vàn tình huống có thể xảy ra khi bắt đầu ghi hình.

+ Trong lĩnh vực Xuất bản, bạn có thể phải cùng với tác giả thiết kế nên cấu trúc cuốn sách, một bộ xương sống để tác giả đắp da đắp thịt vào. Khi tác giả đã có một nội dung tàm tạm, bạn xem xét tổng thể và có thể đề nghị tác giả thêm chỗ này bớt chỗ kia. Sau đó bạn kiểm tra từng dòng từng chữ một cách tỉnh táo xem tác giả viết đã đúng chưa và viết đã hay chưa.

Với vị trí biên tập viên thì bạn cũng đừng quá lo lắng về mức lương nếu bạn đủ năng lực, bạn có sự sáng tạo trong công việc. Theo khảo sát, mức lương của người nắm giữ vị trí biên tập thường đạt từ 3 đến 25 triệu đồng/tháng. Mức lương trung bình rơi vào 7-10 triệu/tháng.

Thư ký tòa soạn

Công việc của người thư ký tòa soạn vô cùng áp lực về cả thời gian lẫn nội dung. Người thư ký tòa soạn tham gia vào việc định hướng thông tin cho các số báo. Thông tin đối với báo ngày muốn hay phải thời sự, phải độc đáo. Độc đáo là cùng một sự kiện mình khai thác hướng nào, khía cạnh nào. Quan trọng nhất phải dự đoán được các tờ báo "địch" đang cạnh tranh với mình sẽ làm như thế nào.

Thư ký tòa soạn được coi là cánh tay phải của tổng biên tập, chỉ đứng sau tổng biên tập và phó tổng biên tập. Đó là người có nghiệp vụ báo chí giỏi, dày dạn kinh nghiệm, nhạy cảm chính trị, có khả năng thẩm định thông tin, đánh giá tin bài, ảnh về mặt thời sự, chính trị, hiệu quả... Bên cạnh đó, họ đồng thời phải nắm rõ quy trình ra báo, thông hiểu cả lỗi kỹ thuật in, làm ma két, sửa chữa và đính chính các lỗi trên mặt báo.

Thư ký tòa soạn dành chủ yếu thời gian tại tòa soạn, nhận tin bài từ các phòng, ban trong tòa soạn và hệ thống cộng tác viên của mình gửi về. Vì thế, công việc của thư ký tòa soạn thường rất bận rộn, áp lực nặng nề, đặc biệt với những báo ra hàng ngày.

Mức lương trung bình của một thư ký tòa soạn hiện nay là 8- 15 triệu/tháng, con số thực tế có thể cao hơn phụ thuộc vào một số yếu tố khác

Tổng biên tập

Đây là người đứng đầu cơ quan báo chí, trực tiếp lãnh đạo tổ chức và giáo dục tập thể tòa soạn, củng cố khối đoàn kết nội bộ, xây dựng mối quan hệ tốt với độc giả.

Tổng biên tập chịu trách nhiệm chính về nội dung tư tưởng, hình thức thể hiện của tờ báo. Tổng biên tập do cơ quan chủ quản trực tiếp bổ nhiệm bằng văn bản pháp lý. Thu nhập trung bình của tổng biên tập hiện nay là 12- 20 triệu đồng.

Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như vũ bão cũng kéo theo tầm quan trọng của biên tập viên cùng những người làm báo chí, truyền hình. Vinh quang và nước mắt luôn song hành, nhưng đã chọn nghề này thì những người làm biên tập/báo chí/truyền hình phải luôn lấy câu “bút sắc, lòng trong, tâm sáng” làm kim chỉ nam trong hoạt động nghề nghiệp. Nếu bạn có đam mê cùng sự nỗ lực, chắc chắn thành công sẽ đến sớm thôi.