Cả nể là gì? Tại sao người cả nể thường thua thiệt trong mọi tình huống

Người đời ca ngợi cái tốt nhưng cũng xì xào những ai tốt quá lại hay cả nể. Không hẳn là tiêu cực, nhưng “cả nể” cũng chẳng hề tích cực. Bởi người hay cả nể thường thua thiệt, trong cả cuộc sống và công việc. Vậy làm thế nào để bớt tính cả nể?

Vậy cả nể là gì? Nhiệt tình, tốt bụng và cả nể khác nhau như thế nào? Thế nào là một người có tính hay cả nể? Nên hay không nên giữ tính cả nể nơi công sở? Cùng 123job.vn tìm hiểu nội dung cả nể là gì qua bài viết sau đây bạn nhé!

1. Cả nể là gì?

Bạn có thể dễ dàng bắt gặp lời ái ngại “bác này cả nể quá” cùng cái lắc đầu chán nản về một người luôn trong tâm thế ai nhờ gì cũng giúp. Như vậy, dù không mang nghĩa xấu hoàn toàn, nhưng từ “cả nể” được dùng chủ yếu với nghĩa thiếu tích cực. Vậy cả nể là gì?

Cả nể có nghĩa rằng quá nể nang người khác, nhượng bộ đến mức ngại từ chối, không dám tranh cãi. Theo đó, cả nể được định nghĩa là hành động, hoặc tính cách dễ dàng chấp thuận mọi yêu cầu từ người khác mà không dám từ chối vì sợ làm mất lòng đối phương. 

Cả nể bề ngoài mang cái “tình” bởi vỏ bọc của sự nhiệt tình, tốt bụng. Nhưng chữ “tình” ấy chỉ xuất phát từ một phía. Và cái “tình” ấy liệu có tròn vẹn, trong sáng hay không nếu một người nhún nhường chịu thiệt nhìn bên kia được lợi. 

2. Phân biệt nhiệt tình và cả nể

Cả nể là thói quen chung của phần đông người Việt. Thói quen này một phần tới từ tư tưởng tương thân tương ái, nhưng phần nhiều lại tới từ sự nhầm lẫn giữa nhiệt tình và cả nể. Thực chất, nhiệt tình và cả nể là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau, được phân biệt như sau:

3. Dấu hiệu của người có tính cả nể

Để dễ đánh giá hơn, dưới đây là những dấu hiệu quen thuộc ở người có tính cả nể: 

• Không biết cách từ chối: Luôn luôn “say yes” với mọi yêu cầu, lời nhờ vả dù cho bản thân không đủ thời gian, sức lực để hỗ trợ. Họ cũng ngại từ chối bởi sợ đối phương buồn lòng hoặc nghĩ xấu về mình. 
• Luôn trong tâm thế sợ người khác chê trách: Đó cũng là nguyên nhân dẫn tới hành động nhún nhường, cố gắng để không thấy người khác bực bội, buồn vì mình.
• Cảm thấy phải có trách nhiệm giúp đỡ người khác: Ám ảnh về lòng tốt, hay những câu hỏi tự trách như “mình có xấu tính quá không/mình đã đủ tốt chưa” cũng là một dấu hiệu thường thấy ở người cả nể. 
• Ngả nghiêng theo quan điểm của người khác: Người cả nể thường gật đầu đồng ý với mọi yêu cầu, ý kiến của người khác mà đè nén, thậm chí là gạt bỏ đi quan điểm, nhu cầu của riêng mình. 
• Ngại xung đột: Thay vì thẳng thắn đưa ra góc nhìn, quyết định của bản thân, người cả nể thường lựa chọn cách vòng vo hơn để tránh phải tranh cãi và làm đối phương phật ý. 

4. Nên hay không nên giữ tính cả nể nơi công sở

Với quan hệ đồng nghiệp, cấp trên - cấp dưới, hỗ trợ nhau là câu chuyện thường ngày. Nhưng đâu phải môi trường làm việc nào cũng tự giác, văn minh. Vẫn đầy rẫy những câu chuyện kì quái mà bạn có thể đối diện khi đặt chân tới chốn công sở. Bạn nhiệt tình, nhưng gặp đồng nghiệp nhờ vả liên tục hay cấp trên thích sai vặt thì sao? Lúc này nên cả nể chiều lòng mọi người hay không? 

Phương Tây tồn tại từ “complaisance” với hàm ý tương đương “cả nể”. Triết gia Hy Lạp nổi tiếng Aristotle đã từng bàn luận và truyền dạy nhiều về tính “complaisance”. Lời của ông được thuật lại trong cuốn “The Story of Philosophy” (Câu chuyện về Triết học của Will Durant) rằng: complaise is the characteristic of a slave (cả nể là “tính cách của nô lệ”).

Quan điểm trên đã thể hiện toàn cảnh mặt trái của tính cả nể. Nô lệ ở đây là sự ràng buộc, thua thiệt về lợi ích với người có tính cả nể. Đồng thời, nô lệ cũng ám chỉ sự lệ thuộc về tinh thần khi người cả nể luôn nương theo mọi ý kiến, cảm xúc của người khác mà bỏ qua suy nghĩ, cảm xúc của bản thân. 

Nếu câu nói trên chưa đủ thuyết phục bạn về sự tiêu cực của tính cả nể, dưới đây là những tiêu cực, tác hại trong việc giữ tính cả nể chốn công sở mà 123job.vn đã thu thập được: 

• Áp lực tinh thần: Giữ tính cả nể tức là giữ thói quen theo dõi và chiều lòng đồng nghiệp, cấp trên. Nhưng điều quan trọng nhất là ý kiến, cảm xúc của bạn thân lại không được lắng nghe, gây nên những căng thẳng, lo lắng. 
• Hiệu suất công việc cá nhân: Việc ôm đồm nhiều việc không phải của mình khiến bạn mất tập trung, không thể dành trọn thời gian cho phần việc của bản thân
• Ảnh hưởng đến sức khỏe: Căng thẳng về tinh thần, luôn lo âu, đắn đo về suy nghĩ của người khác về mình, nghiêm trọng hơn là không có thời gian cho bản thân, ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất. 
• Đánh mất sự tự tin, bản sắc riêng của cá nhân: Không thể chủ động nêu lên tiếng nói của mình, phụ thuộc vào cảm xúc và đánh giá của người khác dần dà khiến bạn mất đi niềm tin vốn có vào bản thân. 
• Dễ bị sai khiến, lợi dụng. Không phải ai cũng tốt bụng, cảm kích trước sự tốt bụng của người khác. Đôi khi họ còn lấy sự nhiệt tình, cả nể của người khác làm niềm vui vì bản thân lợi dụng và sai khiến được kẻ yếu hơn. 

Đồng thời, nhiều người cho rằng cả nể là một cách để giữ gìn mối quan hệ tốt đẹp. Nhưng thực chất, những mối quan hệ có sự cả nể luôn không bền vững. Bởi sự mất cân bằng giữa một bên có lợi nhưng một bên lại nhún nhường chịu thiệt. Ngay cả khi đối phương không có ý đồ lợi dụng, mối quan hệ đó trong mắt bạn cũng sớm bị sụp đổ bởi sự căng thẳng từ chính bản thân người hành xử cả nể. 

Xem thêm: Khôn lỏi là gì? Làm thế nào để bảo vệ quyền lợi bản thân trước hành vi khôn lỏi

5. Nguyên nhân gây ra tính cả nể là gì? 

Tính cả nể của một cá nhân được hình thành và duy trì bởi những nguyên do sau đây: 

Môi trường sống

Xã hội và gia đình ảnh hưởng rất nhiều lên hệ quan điểm của mỗi người. Ta có thể thấy rõ rằng người phương Tây coi trọng quyền riêng tư, tự do cá nhân, họ sòng phẳng và chẳng mấy khi nể nang ai. Ngược lại, người phương Đông được dạy dỗ phải duy trì nếp sống tương trợ, tương thân tương ái, nên hay giúp đỡ người khác, cả nể đến mức bỏ bê việc riêng. 

Sự tự nhận thức về giá trị bản thân

Một người hạ thấp giá trị bản thân, duy trì nếp nghĩ bản thân mình không xứng đáng, yếu kém, lo sợ mọi người đánh giá, phán xét mình là kẻ vô dụng… thường tìm kiếm sự công nhận bằng cách làm hài lòng mọi người bất kể điều kiện. 

Nhầm lẫn giữa cả nể và lòng tốt

Nhiều người hiểu sai về lòng tốt và nhầm lẫn giữa lòng tốt và tính cả nể. Nhiều người hiện nay gán lên lòng tốt sự bắt buộc. Lòng tốt là ý thức tự nguyện, là hành động trong phạm vi điều kiện, năng lực của một người. Đồng thời, lòng tốt khác với cả nể. Sự khác biệt xuất phát từ chính tinh thần tự nguyện và sự thoải mái, sẵn sàng của một cá nhân khi giúp đỡ, thực hiện yêu cầu của người khác. 

6. Làm thế nào để bớt cả nể mọi người xung quanh

Càng giữ tính cả nể, chiều lòng người khác quá mức, bạn sẽ đánh mất đi tiếng nói và quyền lợi của chính mình. Vậy làm thế nào để bớt đi tính cả nể? 

6.1. Đặt ra giới hạn của bản thân và tập nói “không” 

Việc dễ dàng say yes và gật đầu với mọi yêu cầu đến từ việc tiêu chuẩn, giới hạn của bạn đang quá mơ hồ. Vì vậy, hãy thiết lập cho mình ranh giới, bộ tiêu chuẩn riêng giữa việc hỗ trợ đồng nghiệp, người thân và quyền lợi của bản thân. 

Hãy xem xét những vấn đề sau để xây dựng giới hạn giúp đỡ của mình: Nếu quá dễ dãi, cả nể thì sao? Phân định rõ việc công, việc tư? Bạn đủ năng lực hỗ trợ những vấn đề nào? Việc đó có ảnh hưởng nhiều tới công việc, đời sống của bạn hay không? Bạn có nhận lại sự tôn trọng khi giúp đỡ đối phương không?... 

Khi đã có cho mình những tiêu chuẩn riêng, bước tiếp theo bạn cần làm là tập nói “không” và từ chối một cách lịch sự. Phần lớn mọi người đều không quá để bụng, nghĩ sâu xa về lời từ chối đó như bạn tưởng. Vì vậy, hãy mạnh dạn nói không trước những điều bạn cảm thấy không thoải mái.

 6.2. Tập nêu lên quan điểm của bản thân 

Việc đưa ra ý kiến riêng trong môi trường công sở không thể hiện bạn là người nhiều chuyện hay đang đòi hỏi. Ngược lại, nó thể bạn là người có tư duy, góc nhìn độc lập, biết bảo vệ quyền lợi của bản thân cũng như sẵn sàng đóng góp vào công việc chung. 

Thường xuyên đưa ra ý kiến, quan điểm, yêu cầu của bản thân với đồng nghiệp và cấp trên cũng giúp quá trình công tác của bạn thêm hiệu quả. Hơn nữa, chúng cũng góp phần giúp bạn thêm phần tự tin, mọi người thấu hiểu nhau hơn, cùng nhau tương trợ.

6.3. Ngưng ám ảnh về trách nhiệm giúp đỡ người khác

Ám ảnh về lòng tốt và ràng buộc trách nhiệm đạo đức là một trong những nguyên do khiến phần lớn người Việt Nam có chung căn bệnh cả nể. Nếp sống phương Đông ràng buộc con người với lòng tốt, một lòng tốt miễn cưỡng. Bởi mỗi chúng ta đều dễ dàng bị săm soi, đánh giá khi không trao đi sự giúp đỡ của mình.

Giúp đỡ mọi người là việc làm đáng trân trọng nhưng lòng tốt nên xuất phát từ tinh thần tự nguyện thay vì bắt buộc. Một hành động tử tế chỉ trọn vẹn hơn khi chúng xuất phát từ trái tim mỗi người mà không bị vướng bận bởi nỗi lo lắng hay cảm giác tội lỗi. Vì vậy, hãy trao đi trong phạm vi điều kiện của bản thân, nhưng cũng đừng phớt lờ chính mình. 

6.4. Quan tâm tới bản thân nhiều hơn 

Sự lơ với bản thân là một phần nguyên do khiến người ta dễ bị lợi dụng. Ưu tiên bản thân không phải điều ích kỉ. Ưu tiên bản thân ở đây là quan tâm tới cảm xúc, sức khỏe, ưu tiên bản thân là một phần của trách nhiệm. Con người sống có trách nhiệm, trước tiên là có trách nhiệm với bản thân, sau là có trách nhiệm với người thân và xã hội. 

Vậy nên, hãy ngừng ưu tiên cảm xúc, yêu cầu của người khác. Thay vào đó, bạn cần tập trung và lắng nghe bản thân mình nhiều hơn. Hãy làm những điều bạn luôn khao khát thực hiện. Dành nhiều thời gian chăm sóc sức khỏe bản thân. Hãy trang bị thêm nhiều kỹ năng để bản thân ngày một hoàn thiện và tự tin hơn. 

Kết luận

Trong môi trường công sở, không nên nhập nhằng giữa việc công - việc từ, càng không nên giữ tính cả nể, nhún nhường chịu thiệt. Mong rằng nội trên đây giúp bạn đọc hiểu hơn mặt trái của tính cả nể và cách để bớt cả nể trong đời sống và công việc.