Kiểm toán là gì? Những lưu ý để trở thành kiểm toán viên chuyên nghiệp

Kiểm toán là gì? Cần có những tố chất và kỹ năng nào để trở thành một kiểm toán viên chuyên nghiệp? Đây là câu hỏi chung của rất nhiều người đã, đang và có dự định thử sức mình ở lĩnh vực kiểm toán. Ngay sau đây, mời bạn cùng 123job đi tìm câu trả lời!

I. Kiểm toán là gì?

Kiểm toán là gì?

Thông thường khi nhắc tới khái niệm “Kiểm toán là gì?”, người ta sẽ đưa ra câu trả lời kèm theo định nghĩa của ngành kế toán. Đây là hai phạm trù gần như luôn song hành cùng nhau và bổ trợ cho nhau vì chúng có liên quan trực tiếp tới nhau. Về cơ bản, nếu như công việc kế toán là việc cung cấp thông tin về tài chính của một tổ chức kinh tế thông qua các công cụ là báo cáo tài chính thì công việc của một kiểm toán viên sẽ là kiểm tra và xác minh tính trung thực của những báo cáo tài chính đó. Nói cách khác, kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá tất cả các bằng chứng có liên quan đến những thông tin tài chính được cung cấp bởi kế toán viên nhằm xác minh tính chính xác và lập báo cáo về mức độ phù hợp giữa những thông tin đó với các chuẩn mực chung đã được công nhận.

Với đặc thù công việc như vậy, ngành kiểm toán có sức ảnh hưởng rất lớn tới nhiều đối tượng, không chỉ đối với công ty được kiểm tra mà còn cả những nhà đầu tư có quan tâm tới tình hình tài chính của công ty đó. Những báo cáo của kiểm toán viên là căn cứ đáng tin cậy nhất cho các nhà đầu tư bên ngoài và là cơ sở pháp lý để xác định trách nhiệm và nghĩa vụ của một tổ chức với cơ quan nhà nước. 

II. Công việc của kiểm toán

Công việc của kiểm toán

Để giải thích rõ hơn cho câu hỏi “Kiểm toán là gì?”, chúng ta hãy cùng đi tìm hiểu về công việc của kiểm toán. Dựa trên những kiến thức về chuyên môn sẵn có, các kiểm toán viên sử dụng các phương pháp khác nhau để xác minh tính chính xác của tài liệu và tính pháp lý của các bản báo cáo tài chính được cung cấp, từ đó đưa ra kết luận về tình hình tài chính của công ty. Có rất nhiều phương pháp được sử dụng một cách linh hoạt như phương pháp đối chiếu, phương pháp logic, diễn giải thông tin, phương pháp điều tra, quan sát hoặc kiểm kê, thử nghiệm… Do vậy, công việc của kiểm toán sẽ bao gồm 3 nội dung chính sau đây:

• Xác minh độ trung thực và đảm bảo tính pháp lý của các bản báo cáo tài chính dựa trên các bằng chứng cụ thể.

• Đánh giá và đưa ra ý kiến về kết quả kiểm tra sau khi có đầy đủ bằng chứng liên quan tới báo cáo tài chính. 

• Tư vấn cho nhà quản lý thông qua việc chỉ ra những sai sót trong báo cáo tài chính và đề xuất những biện pháp để khắc phục.

Do đó, những vị trí liên quan tới kiểm toán mà bạn có thể đảm nhận trong suốt quá trình làm việc của mình sẽ bao gồm:

• Lập kế hoạch kiểm toán: Kiểm toán viên lập kế hoạch để thực hiện nhiệm vụ dựa trên cơ sở phân tích mục tiêu, giới hạn và những tài liệu đã thu thập được. 

• Xây dựng chương trình kiểm toán: Các chương trình kiểm toán là quá trình hiện thực hóa kế hoạch kiểm toán đã đề ra, thông qua việc xác định về số lượng và thứ tự các bước cần phải hoàn thành cho một quy trình kiểm toán cơ bản. 

• Sử dụng các phương pháp kiểm toán để thu thập thông tin và các bằng chứng pháp lý có liên quan. 

• Thực hiện phân tích, đối chiếu, tính toán lại để xác minh tính trung thực và tính pháp lý của báo cáo tài chính nhằm đưa ra kết luận.

• Lập báo cáo chính thức và kết thúc quy trình kiểm toán. 

Bên cạnh những nhiệm vụ kể trên, tùy vào yêu cầu riêng của mỗi khách hàng mà kiểm toán viên có thể sẽ thực hiện thêm nhiều công việc khác có liên quan. Đây cũng là một thách thức không nhỏ với ngành kiểm toán hiện nay mà những bạn sinh viên hoặc thực tập sinh mới ra trường cần phải vượt qua.

III. Cách phân loại kiểm toán

Để hiểu sâu hơn về vấn đề: “Kiểm toán là gì?”, mời bạn cùng chúng tôi tìm hiểu về cách phân loại kiểm toán. Có rất nhiều cách phân loại kiểm toán hiện nay, nhưng để đơn giản và dễ hiểu nhất thì bạn có thể chia kiểm toán thành 3 loại chính bao gồm: Kiểm toán Nhà nước, kiểm toán độc lập và kiểm toán nội bộ. 

Cách phân loại kiểm toán

1. Kiểm toán Nhà nước là gì?

Trả lời cho câu hỏi “Kiểm toán Nhà nước là gì?”, chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản nhất đó chính là những kiểm toán viên làm việc cho các cơ quan kiểm toán Nhà nước, tiến hành theo luật định và hoàn toàn không thu phí. Họ thực hiện các nhiệm vụ dựa trên sự phân công của các cấp lãnh đạo và đối tượng kiểm toán ở đây là các doanh nghiệp Nhà nước. Những báo cáo của Kiểm toán Nhà nước chủ yếu được sử dụng làm căn cứ xác định trách nhiệm và nghĩa vụ pháp lý của các doanh nghiệp đối với Nhà nước; ngoài ra đây còn là cơ sở đáng tin cậy nhất về tình hình tài chính của các doanh nghiệp này cho các nhà đầu tư có quan tâm. 

2. Kiểm toán độc lập là gì?

“Kiểm toán độc lập là gì?” là câu hỏi được nhiều người quan tâm hơn cả khi được hỏi về các loại kiểm toán phổ biến nhất hiện nay. Nếu như kiểm toán Nhà nước là những người làm việc cho cơ quan kiểm toán của Nhà nước thì kiểm toán độc lập sẽ làm việc cho các cơ quan, tổ chức độc lập chuyên cung cấp các dịch vụ kiểm toán. Do đó, đối tượng kiểm toán của họ cũng rộng hơn, bao gồm cả các công ty tư nhân, công ty có vốn đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp vừa và nhỏ… Công việc của kiểm toán độc lập bao gồm việc xác minh tính trung thực và phát hiện sai sót của báo cáo tài chính, đưa ra kết luận về tình hình tài chính của công ty và một số dịch vụ tài chính khác theo yêu cầu của khách hàng. Họ làm việc và hưởng lương một cách độc lập với các công ty được kiểm toán nên các báo cáo của họ rất đáng tin cậy với độ chính xác cao, cung cấp những thông tin cần thiết và hữu ích nhất cho khách hàng, từ đó nhận được sự tin tưởng rất lớn từ các nhà đầu tư trên thị trường. 

3. Kiểm toán nội bộ là gì?

Về bản chất, nếu như kiểm toán Nhà nước và kiểm toán độc lập hoàn toàn không liên quan tới công ty được kiểm toán thì kiểm toán nội bộ lại là những nhân viên làm việc trong chính tổ chức đó theo yêu cầu của Hội đồng quản trị và Ban Giám đốc. Những báo cáo của kiểm toán nội bộ ít khi được công khai với giới đầu tư bên ngoài mà chủ yếu cung cấp thông tin cho nhà quản lý của công ty nhằm mục đích phục vụ quá trình điều hành và nắm bắt tình hình tài chính nội bộ, từ đó đưa ra những phương án phù hợp. 

IV. Tố chất để trở thành một kiểm toán viên 

Tố chất để trở thành một kiểm toán viên

Bên cạnh vấn đề “Kiểm toán là gì?” thì một vấn đề khác nữa cũng được rất nhiều người quan tâm khi tham gia ngành kiểm toán, đó chính là những tố chất cần có để trở thành một kiểm toán viên chuyên nghiệp. Muốn đạt được thành công và nhận được sự tín nhiệm của mọi người, một người làm kiểm toán cần rèn luyện cho mình những kỹ năng cơ bản sau:

1. Khả năng làm việc nhóm

Kiểm toán bao gồm cả một quy trình với rất nhiều bước cần thực hiện. Do đó đây không phải là công việc của một cá nhân mà là một chuỗi những nhiệm vụ của cả một tập thể. Bạn sẽ không thể hoàn thành một cách xuất sắc nhiệm vụ mà không có khả năng phối hợp làm việc nhóm. Trong đó, vai trò của kiểm toán trưởng là vô cùng quan trọng bởi đây là vị trí điều hành các thành viên trong nhóm để đảm bảo tiến độ công việc, đồng thời đưa ra hướng giải quyết cho các vấn đề nảy sinh và cùng bàn luận để đưa ra phương án xử lý tối ưu nhất. Kiểm toán là công việc đòi hỏi năng lực chuyên mônrất cao, khả năng phân tích và phát hiện sai sót một cách nhạy bén. Chính vì thế sẽ có sự chênh lệch về năng lực giữa các thành viên và gây ra mâu thuẫn, bất đồng quan điểm. Do vậy, mỗi cá nhân cần dẹp bỏ cái tôi của mình, đoàn kết và hỗ trợ cho các thành viên khác để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. 

2. Khả năng diễn giải và thuyết phục cao

Hoạt động của kiểm toán có phụ thuộc rất nhiều vào sự tin tưởng của đối tượng sử dụng dịch vụ kiểm toán. Không phải bất cứ lúc nào và không phải ai cũng có thể lắng nghe và dễ dàng đồng ý với những nhận định mà kiểm toán viên đưa ra, ngay cả khi họ đã có những bằng chứng cụ thể và xác thực. Do vậy, để thành công trong ngành kiểm toán thì bạn cần xem xét khả năng diễn giải và thuyết phục như là một “kỹ năng” bắt buộc phải có chứ không phải thực hiện nó theo “bản năng”. Bên cạnh kiến thức chuyên môn thì kỹ năng này sẽ giúp kiểm toán viên dễ dàng hơn trong việc thuyết phục người nghe tiếp nhận vấn đề một cách chính xác và nhanh chóng. 

3. Có tư duy logic

Đặc thù của ngành kiểm toán đòi hỏi tính khoa học và logic rất cao, do đó rèn luyện tư duy logic là điều không thể thiếu. Mỗi một vấn đề xảy ra đều sẽ có nhiều hướng giải quyết khác nhau, cho ra những kết quả hoàn toàn khác nhau. Do vậy một kiểm toán viên cần không ngừng nâng cao khả năng tư duy logic của mình để sắp xếp công việc cần làm một cách khoa học, đồng thời tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu của các giải pháp tạm thời để đưa ra một phương án điều chỉnh tối ưu nhất. 

4. Thấu hiểu lý luận ứng dụng một vấn đề

Khả năng thấu hiểu ý nghĩa và cơ sở lý luận ứng dụng để giải quyết vấn đề đòi hỏi tính chuyên môn rất cao và việc áp dụng những chuyên môn đó trong từng hoàn cảnh thực tiễn cụ thể. Nghề kiểm toán cũng đòi hỏi các kiểm toán viên phải có kiến thức sâu rộng về các quy tắc ứng xử của luật lệ trong nghề và những luật khác có liên quan. Nếu không hiểu rõ và kỹ về các cơ sở lý luận này thì bạn sẽ không thể nhận diện được những điều sai trái hoặc có xu hướng sẽ biến thành sai trái, hoặc đôi khi sẽ rơi vào tình trạng nhận biết được nhưng vẫn không có biện pháp giải quyết triệt để.

5. Nhận diện và nắm bắt vấn đề mới nhanh chóng

Điểm khác biệt cơ bản giữa nghề kế toán và kiểm toán đó chính là cách nhìn nhận vấn đề. Nếu như công việc chính của kế toán là đi từ chi tiết tới tổng hợp thì nhiệm vụ của kiểm toán chính là xem xét từ tổng hợp rồi đi đến từng chi tiết. Tính chất này của nghề kiểm toán đòi hỏi mỗi người làm phải có khả năng nhận diện và nắm bắt vấn đề mới một cách nhanh chóng. Ngoài ra, áp lực hoàn thành công việc trong giới hạn thời gian nhất định cũng đòi hỏi kiểm toán viên phải nắm bắt vấn đề thật nhanh để tìm ra những điểm sai trái trong các bản báo cáo tài chính. 

V. Những lưu ý để trở thành một kiểm toán viên chuyên nghiệp

Những lưu ý để trở thành một kiểm toán viên chuyên nghiệp

Thêm một khía cạnh khác cũng rất quan trọng có liên quan tới chủ đề “Kiểm toán là gì?” đó chính là những lưu ý để trở thành một kiểm toán viên chuyên nghiệp. Bên cạnh việc trau dồi những kiến thức nền tảng về chuyên môn vững chắc và những kỹ năng cần thiết trong nghề thì bạn cũng cần lưu ý một số điểm sau để thành công:

1. Trang phục phù hợp

Dù bạn có nắm giữ chức năng kiểm toán nào thì việc lựa chọn trang phục nghề nghiệp phù hợp là điều không thể bỏ qua. Nếu bạn là sinh viên trong kỳ thực tập kiểm toán, hãy xây dựng hình tượng trang trọng, nghiêm túc với công việc bằng sự kết hợp giữa áo sơ mi tối giản và quần âu lịch sự với nam và có thể thêm váy công sở dành cho nữ. 

Theo thống kê, tất cả những ấn tượng ban đầu về một con người sẽ được hình thành chỉ trong vòng 4 giây, do đó việc lựa chọn một trang phục đảm bảo đủ các yếu tố lịch sự, nghiêm túc và trang trọng là yêu cầu tối thiểu để xây dựng sự tin tưởng và an tâm nơi khách hàng, đặc biệt là với nghề kiểm toán. Ngoài ra, theo quy định ở một số cơ quan kiểm toán, nhất là kiểm toán Nhà nước thì bạn sẽ phải mặc đồng phục khi làm việc.

2. Kỹ năng giao tiếp

Có không ít người hình dung về một kiểm toán viên là những người ngày ngày làm việc với báo cáo và các con số nên họ khá khô khan trong giao tiếp. Ngay cả với một số người trong nghề cũng không quá quan tâm việc cải thiện kỹ năng giao tiếp của bản thân mà chỉ tập trung vào kiến thức chuyên môn. Đây là những quan điểm hoàn toàn sai lầm bởi như đã phân tích ở trên, công việc kiểm toán là nhiệm vụ của cả một tập thể và bạn cần có sự phối hợp ăn ý với đồng nghiệp thì mới có thể đưa ra kết quả tốt nhất. Mà để làm được điều này thì không thể thiếu kỹ năng giao tiếp tối thiểu. 

Bên cạnh đó, yêu cầu của nghề kiểm toán cũng bao gồm cả việc phải giao tiếp với khách hàng. Kỹ năng giao tiếp tốt sẽ giúp bạn trở nên tự tin và ứng xử linh hoạt trước mọi vấn đề mà khách hàng đặt ra, từ đó tạo dựng được niềm tin từ họ và dễ dàng hoàn thành được công việc. 

3. Kỹ năng kế toán - kiểm toán

Trước hết là kỹ năng về tin học văn phòng cơ bản như Word và Excel. Đây là công cụ không thể thiếu để bạn có thể hoàn thành các nhiệm vụ cơ bản như tính toán và báo cáo về dòng tiền, các khoản nợ phải trả và nợ phải thu cũng như các thông tin liên quan tới doanh thu và tài sản của doanh nghiệp… Tính chuyên nghiệp trong nghề kiểm toán sẽ được thể hiện qua cách mà bạn xử lý một khối lượng lớn thông tin được cung cấp và trình bày nó một cách khoa học, căn chỉnh gọn gàng, dễ nhìn… Do đó, ngay từ bây giờ bạn cần nâng cao những kỹ năng tin học này nếu muốn tiến xa hơn trong sự nghiệp. 

Tiếp theo là kỹ năng về tiếng Anh. Để mở rộng và nâng cao kiến thức chuyên ngành thì bạn cần tham khảo các tài liệu kế toán - kiểm toán nước ngoài và để hiểu được những tài liệu này đòi hỏi bạn phải có kỹ năng về tiếng Anh rất tốt. Thêm vào đó, khi làm việc với các đối tượng là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chắc chắn không thể tránh khỏi những bản báo cáo bằng tiếng Anh và phải giao tiếp với khách hàng ngoại quốc. Do đó, để thăng tiến hơn trong sự nghiệp thì bạn cần dành thời gian để cải thiện các kỹ năng tiếng Anh của mình, ít nhất là trong lĩnh vực kế toán - kiểm toán và tiếng Anh giao tiếp cơ bản. 

Cuối cùng và quan trọng nhất chính là kỹ năng kiểm toán. Chắc chắn khi có ý định gắn bó lâu dài với nghề kiểm toán thì bạn đã phải trau dồi cho mình những kỹ năng chuyên môn cơ bản, tuy nhiên những kỹ năng này là chưa đủ trong suốt quá trình làm việc thực tế với rất nhiều tình huống phát sinh có đòi hỏi cao hơn. Do đó, bạn cần tham khảo các khóa học và đào tạo ngắn hạn để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cũng như các chứng chỉ kế toán - kiểm toán quốc tế như CFA hay ACCA, đây đều là những công cụ phục vụ đắc lực trong các nghiệp vụ kiểm toán cao cấp với độ khó cao. 

4. Chuẩn bị tinh thần đi công tác xa

Khác với nghề kế toán khi luôn được làm việc ở văn phòng cố định và rất ít khi phải đi công tác thì những người làm nghề kiểm toán lại phải thường xuyên đi xa để gặp gỡ khách hàng hoặc thực hiện nhiệm vụ được giao. Thông thường tùy vào tính chất của nhiệm vụ mà thời gian đi công tác có thể kéo dài từ 3 - 5 ngày nhưng cũng có thể lên tới 1 - 2 tháng. Bù lại thì bạn sẽ có thời gian thay đổi môi trường làm việc, được tiếp xúc với nhiều môi trường làm việc khác nhau và gặp gỡ những nhân vật quan trọng, chủ chốt của các doanh nghiệp, từ đó sẽ xây dựng được rất nhiều mối quan hệ hữu ích cho công việc và sự nghiệp của bạn sau này. Hơn thế nữa, với những người thích trải nghiệm và khám phá thì mỗi dịp công tác sẽ là những chuyến đi tuyệt vời để thay đổi và hoàn thiện bản thân. 

5. Chuẩn bị tinh thần làm việc ngoài giờ

Tùy thuộc vào tính chất và yêu cầu của từng khách hàng khác nhau mà thời gian làm việc thực tế của các kiểm toán viên cũng thay đổi. Với một số khách hàng có khối lượng thông tin lớn cần xử lý, tính chất phức tạp, quy mô lớn và thời gian yêu cầu ngắn thì việc tăng ca là điều không thể tránh khỏi, thậm chí là kéo dài liên tục cả tuần để đảm bảo hoàn thành tiến độ. Do vậy, bạn cần chuẩn bị tinh thần làm việc ngoài giờ và chịu đựng áp lực về thời gian cũng như áp lực công việc cho bản thân để không quá căng thẳng hay mệt mỏi. 

VI. Cơ hội nghề nghiệp của ngành kiểm toán

Cơ hội nghề nghiệp của ngành kiểm toán

Tiếp nối chủ đề “Kiểm toán là gì?”, mời bạn cùng chúng tôi tìm hiểu về cơ hội nghề nghiệp của ngành kiểm toán. Không giống như nghề kế toán với tính chất công việc ổn định và số liệu quen thuộc của công ty, người làm nghề kiểm toán liên tục phải làm việc với những số liệu mới hoàn toàn khác nhau giữa các khách hàng, không những thế họ còn phải làm quen với văn hóa và môi trường làm việc thay đổi của các doanh nghiệp. Điều này đặt ra những thách thức không nhỏ cho kiểm toán viên trong việc tổ chức và sắp xếp công việc một cách hợp lý để đạt được hiệu quả cao nhất. 

Tuy nhiên, chính sự đa dạng và phong phú của môi trường làm việc đã tạo cho các kiểm toán viên một cơ hội nghề nghiệp rộng mở. Trong quá trình làm việc, họ có thể tạo dựng được nhiều mối quan hệ khác nhau với lãnh đạo cấp cao của các công ty, đồng thời việc tiếp xúc với nhiều văn hóa doanh nghiệp sẽ tạo cho họ kiến thức và kinh nghiệm ứng xử phong phú, nhờ đó dễ dàng thăng tiến tốt hơn trong sự nghiệp. 

Theo số liệu thống kê được công bố của Hội Kiểm toán viên Hành nghề Việt Nam (VACPA), tính cho đến thời điểm hiện nay có tổng cộng hơn 160 công ty kiểm toán hoạt động độc lập, trong đó có 4 tập đoàn kiểm toán nổi tiếng toàn cầu thuộc Big Four là KPMG, PricewaterhouseCoopers, Ernst & Young và Deloitte. Ngoài ra, trong mỗi doanh nghiệp đều cần bộ phận kiểm toán viên nội bộ với con số hơn 600.000 doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam, do đó lượng khách hàng cho các công ty kiểm toán là một con số khổng lồ và nhờ đó nhu cầu về các kiểm toán viên chất lượng luôn luôn ở mức cao. 

VII. Mức lương của nghề kiểm toán

Theo khảo sát của chúng tôi, thu nhập trung bình của một kiểm toán viên mới vào nghề là khoảng 9 triệu / tháng và con số này có thể dao động từ 20 - 100 triệu đồng đối với các kiểm toán viên nhiều kinh nghiệm và có các chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế như CFA hoặc ACCA. 

Bên cạnh đó, khi làm việc cho các cơ quan kiểm toán quốc tế tại nước ngoài, bạn sẽ có mức thu nhập hấp dẫn hơn rất nhiều, rơi vào khoảng AUD 5,540/tháng (tương đương với 120 triệu đồng). Ngoài ra, kiểm toán viên đang là một ngành rất HOT ở một số quốc gia như Úc, Anh, Mỹ và Canada… Thậm chí họ còn được ưu tiên khi xin định cư tại các quốc gia này. Đây đều là những chế độ đãi ngộ tuyệt vời và xứng đáng dành cho những người làm nghề kiểm toán và là lý do giải thích tại sao ngày càng có nhiều người muốn tham gia vào lĩnh vực này. 

Trên đây là toàn bộ thông tin mà chúng tôi muốn chia sẻ với bạn về chủ đề “Kiểm toán là gì?”. Hy vọng rằng bài viết này đã mang tới cái nhìn đầy đủ cùng những thông tin hữu ích cho bạn về nghề kiểm toán, từ đó có thể đưa ra những định hướng đúng đắn cho công việc kiểm toán sau này. Cảm ơn bạn đã dành thời gian theo dõi bài viết và hẹn gặp lại bạn ở những tin tức tiếp theo.