Chứng khoán phái sinh là gì? Có nên đầu tư vào chứng khoán phái sinh không

Chứng khoán phái sinh là gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi muốn tham gia vào thị trường chứng khoán. Có nên đầu tư vào chứng khoán phái sinh không? Cùng 123job tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Chứng khoán phái sinh là gì? Chứng khoán phái sinh là một khái niệm đã được trở nên quen thuộc với không ít những nhà đầu tư tại Việt Nam. So với việc làm cổ phiếu phải chờ T+2 hàng về tài khoản & chỉ có những lời trong chiều tăng, phái sinh cũng sẽ đem đến được cho bạn cơ hội có lời trong cả 2 chiều tăng/giảm của thị trường, giao dịch ngay trong ngày (T+0), tỷ lệ đòn bẩy vượt trội. Một sản phẩm sẽ có rất nhiều  những điểm hấp dẫn và cũng sẽ đáng được quan tâm. Mời bạn cùng tìm hiểu về chứng khoán phái sinh qua ngay bài viết dưới đây:

I. Khái niệm chứng khoán phái sinh là gì?

Khái niệm chứng khoán phái sinh là gì

Chứng khoán phái sinh là gì? Chứng khoán phái sinh đó chính là những công cụ tài chính khi có giá trị phụ thuộc vào mỗi giá của một tài sản cơ sở với nhằm nhiều mục tiêu khác nhau như việc phân tán rủi ro, bảo vệ được lợi nhuận hoặc sẽ tạo lợi nhuận. Tài sản của cơ sở của chứng khoán phái sinh sẽ được chia thành 2 dạng chính đó là hàng hóa như thực phẩm/nông sản, năng lượng…hoặc với những công cụ tài chính như về cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, … 

Nói 1 cách dễ hiểu và sẽ được trực quan hơn về chứng khoán phái sinh là gì?, tại ngay thị trường Việt Nam, chứng khoán phái sinh đang là 1 sản phẩm cho phép bạn đặt cược vào cửa tăng hoặc giảm của chỉ số VN30. Nếu như chỉ số VN30 thay đổi đúng như những kỳ vọng, bạn có lời. Sản phẩm phái sinh này có tên chính xác đó chính là Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Xem thêm: Bí quyết trở thành nhà đầu tư tài chính thông minh thời đại 4.0

II. Đặc điểm chính của chứng khoán phái sinh là gì?

Đặc điểm chính của chứng khoán phái sinh là gì

Cụ thể đặc điểm của Chứng khoán phái sinh là gì?: 

Ưu điểm của Chứng khoán phái sinh là gì?: 

• Đòn bẩy cao 
• Có thể có lời trong cả 2 chiều tăng/giảm của thị trường
• Giao dịch T + 0, không phải hàng trả về 
• Rủi ro cho nhà đầu tư nhỏ lẻ được hạn chế vì sự ra đời của sở giao dịch, trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ.

Nhược điểm của Chứng khoán phái sinh là gì?: 

• Rủi ro cao 
• Cần nhiều thời gian để quan sát biến động của phía thị trường.

Với những đặc tính trên, sản phẩm của chứng khoán phái sinh ngay tại Việt Nam phù hợp được với những người sẽ chấp nhận rủi ro cao, giao dịch được nhiều, đã có những kinh nghiệm đầu tư. Bên cạnh đó, phái sinh cũng sẽ có sự phù hợp được với mỗi tổ chức, như đó chính là 1 khoản bảo hiểm cho khối tài sản trên thị trường chứng khoán với những cơ sở khi thị trường giảm. Kỹ thuật này được gọi là hedging. 

Xem thêm: EPS là gì? Ý nghĩa của chỉ số EPS trong đầu tư chứng khoán

III. Có những dạng hợp đồng phái sinh nào?

1. Hợp đồng tương lai của chứng khoán phái sinh là gì?

Hợp đồng của chứng khoán phái sinh là gì? Hợp đồng tương lai sẽ cho phép những người mua (người sở hữu vị thế mở - long) và người bán (người sở hữu vị thế đóng-short) được định đến một mức giá ở ngày hôm nay và để trao đổi đến khối tài sản trong tương lai, có thể đó sẽ là hàng hóa (như dầu, vàng hay lúa mì) hoặc về những tài sản tài chính (như cổ phiếu, chỉ số hoặc ngoại tệ). Người mua và những người bán đồng ý một mức giá được cố định, khối lượng, và ngày để chuyển giao hoặc ngày thanh toán trong tương lai của mỗi một tài sản cơ sở. Sau đó thì với mỗi hợp đồng tương lai đó cũng sẽ mô phỏng đến sự thay đổi giá của tài sản cơ sở. Hợp đồng trong tương lai có thể được thanh toán bằng tiền hoặc khi bán bất kỳ lúc nào bằng cách đảo ngược lại vị thế (mở vị thế đối ứng) trước khi mỗi hợp đồng đó hết hạn.

Hợp đồng tương lai sẽ được quản lý, chuẩn hóa, niêm yết và được giao dịch trên một sàn giao dịch hợp đồng tương lai. Để có thể tham gia vào với một vị thế của hợp đồng tương lai, bạn cũng sẽ chỉ cần ký đến quỹ một phần (gọi là ký quỹ ban đầu) của tổng đến các giá trị hợp đồng ban đầu vào những tài khoản giao dịch phái sinh. Tuy nhiên, bạn cũng sẽ luôn cần phải duy trì được một lượng tiền nhất định trong tài khoản giao dịch phái sinh (hay còn lại là đó với ký quỹ duy trì) để có thể bù đắp cho việc thua lỗ nếu có. Có 2 đặc điểm chính của chứng khoán phái sinh đó khác với chứng khoán cơ sở, đó là về Ký quỹ và việc thanh toán hằng ngày.

2. Hợp đồng kỳ hạn của chứng khoán phái sinh là gì?

Hợp đồng của chứng khoán phái sinh là gì? Một hợp đồng kỳ hạn tương tự như với một hợp đồng tương lai. Tuy nhiên, thì hợp đồng kỳ hạn đó sẽ không được chuẩn hóa hay sẽ được quản lý như hợp đồng tương lai và bởi do đó chỉ được giao dịch ở trên mỗi sàn OTC giữa những nhà đầu tư tổ chức và những định chế tài chính lớn. Hợp đồng kỳ hạn khi không được giao dịch ngay trên sàn giao dịch hợp đồng tương lai bởi với những nhà đầu tư nhỏ lẻ. Và sẽ không giống như việc hợp đồng tương lai, với những điều khoản của hợp đồng kỳ hạn sẽ có thể được để thương lượng. Các đối tác cũng sẽ có thể tự tạo được những hợp đồng kỳ hạn dựa trên nhiều những dạng tài sản đảm bảo hay với các biến số khác nhau.

3. Hợp đồng quyền chọn của chứng khoán phái sinh là gì?

Hợp đồng của chứng khoán phái sinh là gì?  Một quyền chọn cho bạn có quyền được mua (quyền chọn mua- call option) hoặc bán (quyền chọn bán- put option) một tài sản cơ sở sẽ ở một mức giá định trước (là giá thực hiện-strike price) ở trong một khoảng thời gian nhất định (hay trước khi quyền chọn đó đáo hạn). Bạn cũng cần phải trả phí (hay giá của quyền-premium) cho mỗi một cổ phiếu để có thể chốt mức giá khi thực hiện quyền. Quyền chọn sẽ khác với hợp đồng tương lai bởi vì quyền chọn bạn sẽ có quyền mua hay bán nhưng cũng không có nghĩa vụ để nhằm thực hiện điều đó. Do đó, các bạn chỉ khi thực hiện quyền như bạn có ở bên phía có lợi và cũng có thể kiếm được tiền. Nếu như bạn chọn không thực hiện đến quyền thì bạn cũng sẽ mất phần phí cho mỗi cổ phiếu đã trả trước đó để được tham gia vào hợp đồng.

4. Hợp đồng hoán đổi của chứng khoán phái sinh là gì?

Hợp đồng của chứng khoán phái sinh là gì?  Hợp đồng hoán đổi sẽ dùng để trao đổi về dòng tiền hoặc với các điều khoản tài chính và chúng sẽ chỉ được giao dịch ở trên thị trường OTC. Có rất nhiều những loại hợp đồng hoán đổi khác nhau. 

5. Hợp đồng hoán đổi lãi suất của chứng khoán phái sinh là gì?

Hợp đồng của chứng khoán phái sinh là gì?  Các công ty khác nhau sẽ cùng vay tiền được với những lãi suất khác nhau. Đôi khi với những người đi vay cũng sẽ có thể muốn hoán đổi đến những mức lãi suất này với nhau. Ví dụ như về công ty A cũng sẽ có được một khoản vay 4 triệu $ với một lãi suất thay đổi sẽ hoặc thả nổi (lãi suất cũng sẽ có thể thay đổi theo ngày) trong khi với công ty B sẽ có một khoản vay cũng có giá trị 4 triệu $ với một mức lãi suất được cố định (lãi suất không thay đổi). Ngân hàng cũng sẽ có thể tính phí để hoán đổi, tính được bằng một tỷ lệ phần trăm của một mức lãi suất của công ty đó, để có thể trao đổi lãi suất cho cả 2 công ty. Điều này cũng sẽ có thể tạo ra được những điều khoản lãi suất tốt hơn cho với mỗi công ty. Trong những hợp đồng hoán đổi lãi suất, chỉ việc duy nhất với mức lãi suất đã được hoán đổi, phần gốc của khoản vay đó sẽ không được hoán đổi.

6. Hợp đồng hoán đổi tiền tệ của chứng khoán phái sinh là gì?

Hợp đồng của chứng khoán phái sinh là gì?  Một hợp đồng hoán đổi tiền tệ là khi cả hai bên đồng ý trao đổi với nhau: cả phần gốc khoản vay (hay số tiền vay ban đầu) và phần lãi bằng ngoại tệ khác nhau. Hợp đồng hoán đổi tiền tệ sẽ cho phép các công ty đầu tư vốn xuyên biên giới mà bạn không phải chịu rủi ro về thay đổi tỷ giá hối đoái. Ví dụ như công ty Mỹ muốn thành lập công ty con ở Đức và công ty Đức khác muốn đầu tư vào dự án ở Mỹ. Hai công ty này sẽ có thể tạo một thỏa thuận để vay ở tại thị trường địa phương của họ và hoán đổi về tiền tệ thông qua hợp đồng hoán đổi tiền tệ với ngân hàng, điều đó sẽ tốn phí bằng một tỷ lệ phần trăm nhỏ của mức lãi suất mà họ sẽ phải chịu.

IV. Mục đích đầu tư vào chứng khoán phái sinh là gì?

Mục đích đầu tư vào chứng khoán phái sinh là gì

Mục đích của chứng khoán phái sinh là gì? Các nhà đầu tư sẽ sử dụng đến các chứng khoán phái sinh để hoặc là sẽ phòng ngừa những rủi ro hoặc đầu cơ.

Chứng khoán phái sinh sẽ có thể phòng ngừa đến những rủi ro hay do việc hạn chế rủi ro, vì chúng cũng sẽ có thể bù đắp đến các tác động tiêu cực từ  những việc giá trong tương lai có thể tăng, thay đổi của mỗi lãi suất hay với những tỷ giá ngoại tệ hoặc kể cả khi khả năng mà mỗi người vay sẽ có thể vỡ nợ.

Các nhà đầu tư có thể dùng phái sinh để có thể đầu cơ nhằm kiếm về lợi nhuận. Thị trường giao ngay (thị trường đang được giao dịch ngày hôm nay với những loại tài sản đang giao dịch theo những thời gian thực -real time) và thị trường phái sinh (thị trường liên quan đến các hợp đồng trong tương lai) có những mối quan hệ dựa trên việc về chênh lệnh giá (abitrage). Cơ hội kinh doanh chênh lệch giá đó cũng sẽ có thể xảy ra khi với một nhà đầu tư mua và bán chứng khoán hoặc về những sản phẩm tài chính bằng việc chênh lệch giá để có thể kiếm lợi nhuận. Thị trường phái sinh đó sẽ mở ra được nhiều những cơ hội cho việc kinh doanh về chênh lệch giá.

Xem thêm: Lợi nhuận thuần là gì? Cách tính lợi nhuận thuần cho doanh nghiệp

V. Thị trường phái sinh lớn đến mức nào?

Thị trường của chứng khoán phái sinh là gì?

Thị trường của chứng khoán phái sinh là gì? Thị trường phái sinh toàn cầu cũng rất khổng lồ. Một cuộc khảo sát vào những năm 2019 của ngân hàng thanh toán về quốc tế- Bank for International Settlements (BIS) ước tính rằng thị trường ngoại hối và với những thị trường phái sinh qua các sàn OTC toàn cầu trở nên quan trọng và cũng sẽ được đa dạng hơn nhiều so với trước đây, một phần đó cũng sẽ do sự gia tăng sử dụng đến những giao dịch điện tử và  với giao dịch tự động. Giao dịch về điện tử sẽ giảm thiểu đến những chi phí giao dịch và cũng sẽ giúp mở ra thị trường giao dịch với đa dạng thành viên hơn.

Bởi vì với những hợp đồng phái sinh có giá trị từ những cách khác nhau tới từ tài sản cơ sở của chúng, với những giá trị thực tế của nền thị trường phái sinh đó cũng sẽ rất khó để được ước tính chính xác. Có hai cách tính khi toán nổi bật đó chính là giá trị trên danh nghĩa (Notional value) và với giá trị tổng thị trường (Gross market value)

Giá trị danh nghĩa:Giá trị danh nghĩa đó là giá trị của mỗi tài sản đảm bảo được cho hợp đồng phái sinh, nhưng chúng cũng sẽ được xem xét khác nhau giữa bởi các loại chứng khoán phái sinh. Ví dụ như với những hợp đồng tương lai, thì giá trị danh nghĩa đó chính là số lượng nhân với những giá giao ngay (giá trong hợp đồng). Nhưng đối với hợp đồng hoán đổi về lãi suất, giá trị về danh nghĩa đó sẽ lại là số tiền gốc hay với những số tiền để sử dụng để tính đến các khoảng lãi suất. Theo như báo cáo của BIS thì giá trị danh nghĩa toàn cầu của mỗi  chứng khoán sẽ phái sinh trên OTC là 640 tỷ $ vào năm 2019.

Tổng giá trị thị trường:Tổng về giá trị thị trường là cộng tất cả với những giá trị tuyệt đối của mỗi loại công cụ phái sinh OTC, cả dương và âm, theo như những giá trị thị trường tính theo ngày được báo cáo. Theo BIS, tổng giá trị thị trường của những công cụ phái sinh OTC là $ 12,6T vào năm 2019.

Xem thêm: Lạm phát là gì? Tìm hiểu những nguyên nhân gây ra lạm phát

VI. Kiếm tiền từ chứng khoán phái sinh như thế nào?

Kiếm tiền ở chứng khoán phái sinh là gì? Nhà đầu tư dự đoán về chiều tăng (long)/ giảm (short) của chỉ số VN30 bằng cách đặt lệnh để giao dịch (mở vị thế long/short). 

 • Nếu như chỉ số VN-30 thay đổi đúng với những chiều dự đoán, bạn đóng vị thế và sẽ có lãi. 

 • Ngược lại, nếu NĐT sẽ dự đoán như chiều ngược chiều, bạn sẽ đóng vị thế và bị lỗ.

VII. Các bước để tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh là gì?

Các bước để tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh là gì

1. Bước 1 của chứng khoán phái sinh là gì : Mở tài khoản để giao dịch chứng khoán phái sinh

Tài khoản của chứng khoán phái sinh khác với những tài khoản chứng khoán cơ sở, nếu như bạn chưa có tài khoản về phái sinh, có thể đăng ký để mở tài khoản phái sinh online ngay tại đây:

2. Bước 2 của chứng khoán phái sinh là gì: Nộp tiền ký quỹ ban đầu

Để được kích hoạt về tài khoản, bạn cần nộp đến tiền ký quỹ ban đầu theo như những quy định. Tại HSC, bạn cần ký quỹ 18% giá trị hợp đồng để có thể tham gia giao dịch

3. Bước 3 của chứng khoán phái sinh là gì: Giao dịch phái sinh

Bạn cũng sẽ có thể tiến hành đặt lệnh sau khi đã nộp đầy đủ về tiền ký quỹ. Bạn có thể tham khảo về hướng dẫn mở/ đóng vị thế trên những phần mềm giao dịch phái sinh qua video sau đây:

4. Bước 4 của chứng khoán phái sinh là gì: Thanh toán bù trừ

Bạn cần phải thanh toán đến toàn bộ lãi lỗ theo như những phát sinh theo hợp đồng hàng ngày. Lãi lỗ đó cũng sẽ được tính toán dựa theo những giá giao dịch phái sinh đóng cửa của hợp đồng tương lai. Riêng với những hợp đồng khi đến ngày đáo hạn, lãi/lỗ sẽ được tính toán dựa trên giá đóng cửa của các chỉ số tại ngày đáo hạn của các hợp đồng tương lai đó.

 • Nếu như tài khoản chứng khoán phái sinh đó của bạn lỗ ròng: Bạn sẽ cần phải thanh toán đầy đủ toàn bộ về số lỗ phát sinh chậm nhất đến tận 9h sáng ngày hôm sau. 

• Nếu như tài khoản chứng khoán phái sinh của bạn lãi ròng: Bạn sẽ nhận được đầy đủ số lãi phát sinh sau 11h sáng ngày hôm sau.

5. Bước 5 của chứng khoán phái sinh là gì: Theo dõi các loại tỷ lệ

Nếu tài khoản đó có số dư ký quỹ dưới với những mức quy định, bạn sẽ bị gọi đến ký quỹ (margin call) bởi công ty chứng khoán, yêu cầu cần bổ sung vào tài khoản. Ngược lại, nếu như với những giá trị tài sản ký quỹ đó vượt đến những giá trị ký như quỹ yêu cầu, bạn cũng sẽ có thể rút bớt phần này. Để có thể biết thêm về những chi tiết về quy định để ký quỹ phái sinh hợp đồng.

Xem thêm: Có nên chơi chứng khoán hay không? Kinh nghiệm chơi chứng khoán hiệu quả

VIII. Kết luận

Chứng khoán phái sinh là gì? Chứng khoán phái sinh đó là một sản phẩm có nhiều những ưu điểm vượt trội hơn so với cổ phiếu, trái phiếu, nhưng nó cũng sẽ mang theo những mức độ rủi ro cao, bạn cũng  có thể kiếm lời rất nhanh nhưng cũng có thể mất đi số tiền đáng kể. Là người khi mới tham gia về thị trường, bạn cũng cần những chuyên gia dày dạn kinh nghiệm để giao dịch phái sinh dẫn dắt.