Bạn đã bao giờ cảm thấy bất công khi bị đối xử khác nhau với cùng một tình huống hay chưa? Đó có thể là dấu hiệu của tiêu chuẩn kép. Hãy cùng 123job.vn phân tích sâu hơn về chủ đề này thông qua bài viết phía dưới đây nhé.

1. Tiêu chuẩn kép là gì?

Tiêu chuẩn kép (Double standard) đề cập đến việc nhìn nhận một sự vật, sự việc với những ý kiến khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh. Tư duy này thường được áp dụng để biện minh cho hành vi của chính mình và đồng thời áp đặt các tiêu chí cho bên kia. Tiêu chuẩn kép có thể hiểu là việc luôn có sẵn hai tiêu chuẩn khác nhau trong tay và tùy vào tình huống mà chọn tiêu chuẩn nào có lợi cho bản thân. Nếu nhìn nhận một cách công bằng thì tiêu chuẩn kép thể hiện sự 2 mặt, kém minh bạch và bao biện, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến sự công bằng và bình đẳng trong các quy tắc ứng xử.

 Tiêu chuẩn kép (Double Standard) là gì?

2. Nguồn gốc của tiêu chuẩn kép

Tiêu chuẩn kép không phải là một hiện tượng mới mẻ, mà đã xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử nhân loại. Trong các xã hội cổ đại như Hy Lạp và La Mã, đã tồn tại sự phân chia rõ rệt giữa các tầng lớp xã hội, với các quy định và tiêu chuẩn khác nhau áp dụng cho quý tộc và người thường. Quý tộc thường được hưởng nhiều đặc quyền hơn và được đánh giá một cách thấp kém hơn so với những tầng lớp thấp. Sự phân biệt này được duy trì thông qua các hệ thống pháp lý và văn hóa, phản ánh một hình thức tiêu chuẩn kép từ rất sớm.

Đến năm 1775, nhà triết học và nhà hoạt động xã hội Thomas Paine đã sử dụng cụm từ này để đề cập đến sự bất bình đẳng đối với phụ nữ trong một ấn phẩm lớn. Nhờ vậy, nhiều người đã nhận thức rõ hơn và tìm hiểu ý nghĩa thực sự của tiêu chuẩn kép.

3. Các trường hợp tiêu chuẩn kép

3.1. Tiêu chuẩn kép trong xã hội

Tiêu chuẩn kép là một khái niệm quan trọng trong nghiên cứu xã hội và các mối quan hệ quyền lực, thể hiện sự thiên lệch trong cách ứng xử hoặc đánh giá khác nhau đối với các nhóm người, thường dựa trên giới tính, tầng lớp, chủng tộc hoặc các đặc điểm khác. Như đã đề cập, hiện tượng này không chỉ tồn tại trong các xã hội hiện đại mà còn có nguồn gốc từ rất lâu trong lịch sử.

Sự phân chia giữa quý tộc và người thường trong các xã hội cổ đại như Hy Lạp và La Mã chính là một ví dụ điển hình cho tiêu chuẩn kép. Các quy định xã hội, luật pháp và văn hóa thường bảo vệ quyền lợi của các tầng lớp thượng lưu, trong khi người bình dân bị áp bức và không được hưởng các quyền lợi tương đương.

Thế kỷ 18, với những tư tưởng cách mạng về tự do và bình đẳng, đã chứng kiến sự xuất hiện của các lý luận phản đối tiêu chuẩn kép trong cách đối xử với phụ nữ. Thomas Paine, thông qua các tác phẩm của mình, đã kêu gọi sự công bằng và quyền bình đẳng cho tất cả mọi người, bao gồm cả phụ nữ. Những quan điểm này đã mở đường cho các phong trào nữ quyền và sự đấu tranh cho quyền lợi của phụ nữ sau này.

Hệ quả của việc áp dụng tiêu chuẩn kép trong các lĩnh vực khác nhau, như giáo dục, việc làm hay chính trị, đến nay vẫn đang diễn ra và là chủ đề được thảo luận rộng rãi. Nó không chỉ làm gia tăng sự bất bình đẳng mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sự phát triển của xã hội nói chung. Việc phân tích và nhận thức về tiêu chuẩn kép là cần thiết để xây dựng một xã hội công bằng hơn.

3.2. Tiêu chuẩn kép trong môi trường làm việc

Tư duy đổ lỗi và việc không nhận biết sai sót cá nhân không phải là điều hiếm trong một môi trường làm việc. Sự phân biệt đối xử có thể phát sinh do tiêu chuẩn kép, dẫn đến những bất công trong công việc. Khi hai nhân viên cùng thực hiện nhiệm vụ, nhân viên A có thể được bỏ qua sai sót vì sự yêu thích trong khi nhân viên B lại phải chịu trách nhiệm nặng nề hơn. Hơn nữa, xét trên phương diện cá nhân, bạn có thể mong muốn người khác thông cảm hoặc bỏ qua khi bạn mắc lỗi, nhưng nếu đồng nghiệp mắc sai lầm, bạn lại có xu hướng chỉ trích và yêu cầu công ty xử lý nghiêm khắc.

Dần dần, mọi người có xu hướng bảo vệ lợi ích cá nhân hơn là tập trung vào sự phát triển chung của công ty. Những nhân viên có hành vi tiêu chuẩn kép sẽ không được coi trọng về năng lực và mất đi cơ hội thăng tiến. Các nhà quản lý với tư duy này dễ tạo ra sự bất mãn trong đội ngũ, dẫn đến hiệu suất làm việc kém và có nguy cơ mất đi nhân tài.

Ví dụ, một đồng nghiệp luôn áp đặt những tiêu chuẩn và kỳ vọng bạn phải duy trì vóc dáng và chăm chỉ tập thể dục, nhưng chính họ lại không áp dụng những tiêu chuẩn đó cho chính mình, có thể họ lại lười biếng hoạt động và không quá chú ý đến ngoại hình của bản thân.

3.3. Tiêu chuẩn kép trong gia đình

Trong gia đình, tiêu chuẩn kép thể hiện qua các cách ứng xử khác biệt giữa các thành viên. Điển hình nhất là khi cha mẹ không tuân thủ các quy tắc mà họ đặt ra cho bản thân, nhưng lại yêu cầu con cái phải tuân theo một cách nghiêm ngặt. Họ có thể cho phép một đứa trẻ làm điều gì đó nhưng lại không cho phép đứa trẻ khác làm tương tự.

Điều này khiến cho con cái có thể cảm thấy ngờ vực và oán giận cha mẹ, và ngược lại, tạo ra những khoảng cách vô hình trong giao tiếp. Hơn nữa, tiêu chuẩn kép còn tạo ra một bầu không khí đạo đức giả trong gia đình, khi mà các thành viên phải giấu đi suy nghĩ và cảm xúc thật của mình để tránh xung đột do khác biệt quan điểm.

Tình trạng này có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực cho sự kết nối tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. Khi tính chân thành và sự trung thực bị giảm sút, lòng tin giữa các thành viên cũng dần phai nhạt. Hơn nữa, tiêu chuẩn kép trong gia đình có thể khiến các thành viên chịu ảnh hưởng từ những giá trị tiêu cực và không lành mạnh.

Một vài ví dụ cụ thể về tiêu chuẩn kép trong gia đình bao gồm:

  • Khi cha mẹ dạy con không được nói dối, nhưng chính họ lại thường xuyên nói dối.
  • Khi cha mẹ có những ngoại lệ cho một đứa trẻ nhưng lại không cho phép đứa trẻ khác làm theo.

3.4 Tiêu chuẩn kép trong tình yêu

Khi bắt đầu hẹn hò với ai đó và bước vào một mối quan hệ, chúng ta không phải lúc nào cũng nhận thức rõ về những kỳ vọng của bản thân. Chúng ta đang chia sẻ cuộc sống với người mà chúng ta yêu thương, tin tưởng và chăm sóc. Tuy nhiên, khi những bất đồng xảy ra, chúng ta mới nhận thấy các giá trị, niềm tin và ưu tiên của cả hai người khác nhau đến mức nào.

Một mối quan hệ tốt cần có sự tôn trọng lẫn nhau. Tuy nhiên, nếu bạn đặt ra tiêu chuẩn khác nhau cho người kia, điều đó có thể báo hiệu những rắc rối. Bất kỳ ai cũng có thể rơi vào tình huống này trong một mối quan hệ, không phân biệt tuổi tác, giới tính hay sắc tộc. Việc nhận thức được điều này ở bản thân và người yêu là rất quan trọng để cùng nhau khắc phục và tạo dựng một mối quan hệ hạnh phúc, lành mạnh hơn.

Các trường hợp tiêu chuẩn kép

4. Vì sao tiêu chuẩn kép lại trở nên phổ biến như vậy?

Vào năm 1775, cụm từ “Double Standard” được nhà hoạt động xã hội Thomas Paine sử dụng trong một bài viết trên tạp chí Pennsylvania để chỉ ra sự bất bình đẳng trong cách đối xử với phụ nữ. Ông viết: “Phụ nữ bị hạn chế trong việc quản lý tài sản của mình, bị luật pháp tước đoạt quyền tự do ý chí và trở thành nạn nhân của một hệ thống tiêu chuẩn kép tàn ác.”

Đến những năm 1930, tiêu chuẩn kép trở nên phổ biến hơn khi sự bất bình đẳng giữa nam và nữ càng gia tăng. Trong khi một người đàn ông trăng hoa, có nhiều bạn tình thường được ca ngợi như một người hấp dẫn, thì người phụ nữ lại bị chỉ trích và gán mác “lăng loàn.”

Gần đây, mạng xã hội Việt Nam đã dậy sóng với video của một nữ TikToker, phản đối việc các dì trong gia đình yêu cầu cô nấu ăn và rửa chén, trong khi các nam giới thì ngồi nhậu. Mô típ: trong những buổi tiệc, nam giới thoải mái ngồi chơi uống nước, còn phụ nữ phải lo việc bếp núc đã tạo ra hai luồng ý kiến khác nhau, phản ánh tư duy tiêu chuẩn kép trong đời sống hàng ngày.

Vì sao tiêu chuẩn kép lại trở nên phổ biến như vậy?

5. Cách tránh hiệu quả tiêu chuẩn kép

Chúng ta thường gặp phải tiêu chuẩn kép hàng ngày do thói quen lựa chọn những điều dễ dàng hơn thay vì những điều đúng đắn. Điều đúng đòi hỏi nỗ lực và sự chính trực, trong khi điều sai thường mang lại lợi ích tức thì dễ dàng hơn. Để tránh tình trạng này không hề đơn giản, mà cần xây dựng một “hệ miễn dịch” vững mạnh thông qua việc rèn luyện tính chính trực và lòng yêu thương. Dưới đây là một số gợi ý:

Đầu tiên, hãy thành thật với bản thân. Bạn nên đặt câu hỏi rằng liệu bạn có thực sự tin vào những điều mình nói và liệu hành động của bạn có thực sự phù hợp với các giá trị và nguyên tắc đã đề ra hay không.

Thứ hai, cần duy trì sự nhất quán trong suy nghĩ, lời nói và hành động dựa trên các giá trị và nguyên tắc đúng đắn trong mọi tình huống.

Thứ ba, hãy thực hành sự đồng cảm và tìm hiểu quan điểm của người khác. Bạn nên thử đặt mình vào vị trí của họ để hiểu rõ cảm giác của họ. Từ đó, bạn sẽ có thể kết nối với những người xung quanh một cách sâu sắc hơn.

Thực hiện những điều trên sẽ giúp bạn tỉnh táo hơn trong việc nhận diện tiêu chuẩn kép mà bạn áp đặt lên người khác cũng như chính mình. Nếu cảm thấy bản thân đang suy nghĩ hoặc hành động dựa trên tiêu chuẩn kép, hãy xem xét xem có phải bạn đang quá nghiêm khắc với người khác hay không và cố gắng điều chỉnh góc nhìn của mình.

Vậy làm thế nào để ngăn chặn việc áp đặt tiêu chuẩn kép lên bản thân? Hãy kiểm tra cẩn thận rằng những tiêu chuẩn mà người khác đặt lên bạn có thực sự công bằng. Bạn có thể yêu cầu người ấy giải thích lý do, từ đó bạn có thể thuyết phục họ rằng điều họ đang áp đặt chưa hẳn đã hợp lý.

Tiêu chuẩn kép là gì, các tiêu chuẩn kép trong một số lĩnh vực, vì sao tiêu chuẩn kép lại phổ biến và bạn cần làm gì để tránh tiêu chuẩn kép hiệu quả đã được chúng tôi để cập ở phía trên, hy vọng bài viết này sẽ hữu ích với các độc giả của 123job. Chúc bạn một ngày tốt lành!