Autophobia (nỗi sợ cô đơn) là một dạng rối loạn lo âu khiến bạn không ngừng lo lắng khi nghĩ đến hoặc khi trải nghiệm cảm giác “một mình”. Nỗi ám ảnh này không chỉ dừng trong tâm trí người bệnh mà còn mang tới những nỗi đau về mặt thể chất.
Nếu không được điều trị kịp thời, chứng autophobia chắc chắn ảnh hưởng tiêu cực tới cuộc sống của người bệnh. Vậy hội chứng autophobia là gì? Làm thế nào để nhận diện chứng sợ cô đơn? Nguyên nhân nào dẫn tới nỗi sợ cô đơn? Và làm thế nào để vượt qua nó?
1. Hội chứng autophobia là gì?
Autophobia (monophobia, eremophobia hay hội chứng sợ cô đơn) là một dạng rối loạn lo âu. Người mắc hội chứng autophobia mắc nỗi ám ảnh về sự cô lập, sỡ hại khi phải dành thời gian ở một mình. Nỗi sợ cô đơn chiếm cứ toàn bộ suy nghĩ khiến họ rơi vào trạng thái tuyệt vọng và điều đó ảnh hưởng nghiêm trọng tới các mối quan hệ cá nhân, công việc và cuộc sống của họ.
Nỗi ám ảnh này không chỉ dừng ở sự cô đơn về mặt thể xác, nó còn mở rộng tới cả nhận thức, cảm xúc, tâm lý khi ở một mình hoặc khi không được đáp lại, bị bỏ rơi. Những người mắc chứng autophobia có thể cảm thấy bất an trừ khi họ cảm nhận được sự hiện diện và quan tâm của mọi người xung quanh. Nghiêm trọng hơn, ngay cả khi ở trong đám đông, họ vẫn có thể cảm thấy lo lắng do tâm trạng trống rỗng cũng như suy tư về việc bản thân bị bỏ lại phía sau.
Phân biệt autophobia và loneliness
- Loneliness (sự cô đơn) hình thành khi một cá nhân thiếu đi những tương tác xã hội hoặc không thể thiết lập, duy trì các mối quan hệ xã hội cần thiết. Và những lý do trên hoàn toàn hợp lý để dẫn tới cảm xúc buồn tủi. Ngoài ra, sự cô đơn (loneliness) càng không thể nuốt trọn tâm trí một người hay gây nên những phản ứng về mặt thể chất.
- Autophobia (Hội chứng sợ cô đơn): Lại trái ngược với loneliness, nỗi sợ đó không hình thành từ những lý do quen thuộc, nó cũng thật phi lý và khó chấp nhận bởi đại đa số chúng ta. Đồng thời, ảnh hưởng của autophobia lên tâm trí và thể chất con người là nghiêm trọng hơn hẳn loneliness.
2. Dấu hiệu cho thấy bạn đang gặp phải hội chứng autophobia
Dấu hiệu tâm lý trên mỗi người bệnh thường không giống nhau hoàn toàn. Đối với hội chứng autophobia cũng vậy. Tuy nhiên, chúng ta có thể nhận biết chúng qua những dấu hiệu, triệu chứng thường thấy sau đây:
- Lo lắng ám ảnh: Suy nghĩ dai dẳng về việc bản thân bị bỏ lại một mình cũng như nỗi lo về những nguy hiểm tiềm ẩn có liên quan tới sự cô đơn.
- Cảm giác sợ bị bỏ rơi: Nỗi sợ hãi rằng người thân yêu có thể rời xa, bỏ lại bạn bất cứ khi nào luôn thường trực trong tâm trí. Điều này càng thêm trầm trọng khi bạn ở một mình.
- Khát khao về người bạn đồng hành tới mức tuyệt vọng, nảy sinh ý nghĩ cưỡng cầu. Mục tiêu duy nhất lúc này của người mắc hội chứng autophobia là chấm dứt khoảng thời gian cô đơn càng nhanh càng tốt, dẫn tới hành vi bám dính và phụ thuộc vào đối phương.
- Cơn hoảng loảng: Sự ám ảnh, sợ hãi dâng cao và biểu hiện ra ngoài là cơn hoảng loạn với tim đập nhanh, đổ mồ hôi, run rẩy tay chân, đau ngực, chóng mặt, thở gấp, buồn nôn.
- Từ cảm xúc đến hành vi tự cô lập bản thân: Sự cô lập ở đây không đồng nghĩa với một tập thể cô lập một cá nhân. Mà nó chính là cách bản thân người mắc hội chứng autophobia đánh mất kết nối và tách biệt với mọi người xung quanh.
- Khó thở: Nghiêm trọng hơn và cũng ít thấy hơn ở người mắc hội chứng autophobia là cảm giác khó thở hoặc ngạt thở khi ở một mình.
- Đau ngực: Cảm giác khó chịu và tức ngực (thường bị nhầm lẫn với cơn đau tim) cũng có liên quan tới hội chứng autophobia.
Dấu hiệu của hội chứng autophobia là gì?
3. Tác động của autophobia tới cuộc sống hàng ngày
Khác với những nỗi cô đơn đến rồi sẽ đi, hội chứng sợ cô đơn (autophobia) khiến người mắc gặp nhiều khó khăn trong đời sống, công việc. Chúng bao gồm:
- Rơi vào trạng thái mệt mỏi, căng thẳng kéo dài và thậm chí là trầm cảm nếu không được điều trị từ sớm.
- Luôn lo âu, phiền muộn, dễ bị mọi người gắn mác overthinking. Nghiêm trọng hơn, chính biểu hiện của nỗi sợ này có thể đẩy mọi mối quan hệ bạn có vào thế căng thẳng và dễ bị tan vỡ hơn bao giờ hết.
- Mất đi sự tập trung, giảm năng suất học tập, công việc và cuộc sống bởi tâm trí người bệnh bị bủa vây bởi nỗi ám ảnh “không có thực”.
- Khó hoặc mất đi năng lực làm việc độc lập bởi người bệnh khó có thể chịu được cảm xúc cô đơn.
- Gặp khó khăn trong việc kết nối và tạo dựng mối quan hệ bền lâu. Đáng tiếc hơn là bạn có thể mãi trong vòng luẩn quẩn này nếu không sớm khắc phục chứng autophobia.
4. Nguyên nhân nào khiến chúng ta rơi vào hội chứng autophobia
Nguyên nhân chính xác dẫn tới chứng sợ cô đơn/autophobia vẫn chưa được xác định và hiểu rõ hoàn toàn. Tuy nhiên, dưới đây là những yếu tố góp phần hình thành và làm sâu sắc hơn hội chứng autophobia:
Môi trường gia đình, trải nghiệm buồn đau từ thơ ấu
Trải nghiệm bị bỏ rơi (cha mẹ ly hôn, mất đi người yêu thương hoặc bản thân bị bỏ rơi) là một trong những sự kiện để lại vết sẹo tâm lý sâu sắc nhất trong cuộc đời mỗi con người. Những vết sẹo này nếu không được chữa lành, mà còn bị rách toạc và xoáy sâu hơn qua nhiều lần chia ly khác sẽ trở thành nguyên nhân gây nên nỗi ám ảnh và hội chứng sợ cô đơn. Ngoài những điều trên, nỗi ám ảnh khi tự mình trải qua thảm họa (sóng thần, động đất) cũng có thể là một yếu tố làm nảy sinh cảm giác sợ hãi sự cô đơn.
Rối loạn các chất dẫn truyền thần kinh
Một trong những điểm thường thấy ở nhóm người mắc hội chứng autophobia là sự mất cân bằng trong hệ thống các chất dẫn truyền thần kinh trong não. Sự mất cân bằng này đẩy họ rơi vào trạng thái mất cân bằng cảm xúc, dễ thấy lo lắng, sợ hãi và ám ảnh quá mức với những tình huống mà phần lớn chúng ta cho rằng nó không đáng ngại.
Tiền sử bệnh tật của gia đình
Các vấn đề về tâm lý (bao gồm cả hội chứng autophobia) có thể truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nguyên nhân có thể xuất phát từ: (1) Di truyền cấu trúc não và cách thức hoạt động của nó và (2) Môi trường gia đình giúp hình thành lên nhân cách và lối sống của con trẻ, trẻ em luôn sống với những nỗi lo sợ, ám ảnh quá mức về cô đơn có thể bị ảnh hưởng và phát triển nỗi sợ tương tự.
Rối loạn nhân cách
Các dạng rối loạn nhân cách như rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) và rối loạn nhân cách phụ thuộc (DPD) có liên quan mật thiết với chứng autophobia (hội chứng sợ cô đơn). Những người mắc BDP có thể xuất hiện nỗi ám ảnh và lo lắng tột độ về cảm giác cô đơn, trong khi người mắc DPD có thể có cảm giác bất lực khi mà không có ai bên cạnh.
5. Hướng điều trị hội chứng autophobia là gì?
Người mắc hội chứng autophobia thường tiếp nhận điều trị tâm lý, phương án được tư vấn phổ biến nhất là trị liệu tự phơi nhiễm và trị liệu nhận thức hành vi.
Trị liệu tự phơi nhiễm (Exposure Therapy)
Phương pháp này giúp ngưng quá trình tăng dần nỗi sợ cô đơn theo thời gian và giảm mức độ ảnh hưởng của hội chứng đến các hoạt động hàng ngày. Khi điều trị, bác sĩ yêu cầu bạn đối diện thường xuyên hơn với nỗi sợ của mình.
Thử thách đối với người điều trị sẽ tăng dần theo thời gian, việc này giúp nâng mức chấp nhận của người mắc hội chứng autophobia với cảm giác sợ cô đơn. Ban đầu, bạn được tiếp xúc với nỗi sợ trong môi trường được kiểm soát, nhưng những lần sau đó, bạn sẽ phải đối diện trực tiếp với nỗi sợ đó trong môi trường thật.
Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)
Với liệu pháp nhận thức hành vi, bác sĩ là người hỗ trợ trong việc khai thông nhận thức, suy nghĩ và cảm xúc của người điều trị autophobia. Bạn sẽ tiếp nhận những buổi điều trị, tư vấn tâm lý để bản thân có góc nhìn khác tích cực hơn về nỗi sợ hãi này. Điều kiện tiếp nhận điều trị là người bệnh cởi mở với việc chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ mình và sẵn sàng tiếp nhận tư vấn.
Mục đích của trị liệu nhận thức hành vi là giúp người bệnh có khả năng tự giải quyết vấn đề mà chính họ gặp phải. CBT thường được kết hợp nhiều phương pháp khác để tăng hiệu quả quá trình trị liệu, giúp bạn đối phó tốt hơn với sự lo lắng cực độ phát sinh từ nỗi sợ hãi trong tâm trí.
Sử dụng thuốc
Phương pháp điều trị chính là tư vấn tâm lý, tuy nhiên, trong một số trường hợp việc dùng thuốc là yêu cầu cấp thiết giúp giảm triệu chứng bệnh. Một số đơn thuốc được kê bao gồm thuốc an thần, thuốc chẹn beta hay thuốc ức chế tái hấp thu serotonin. Lưu ý, dùng thuốc cần có sự hướng dẫn của bác sĩ, thông thường, bác sĩ chỉ yêu cầu người bệnh dùng sử dụng thuốc trong những hoàn cảnh đặc biệt hay những giai đoạn nhất định.
Thay đổi lối sống
Đây được xem là phương án khác giúp bạn tạm quên đi nỗi lo lắng khi ở một mình. Việc thực hành và duy trì một số thói quen nhất định giúp bạn làm dịu tâm trí, tăng cường sự tập trung và giảm thiểu lo âu. Hãy cân nhắc tới một số thói quen lành mạnh như yoga, bài tập thiền, bài tập thở sâu… Đồng thời, hãy duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đủ dưỡng chất, tập thể dục thường xuyên bởi một cơ thể luôn khỏe là nền tảng để tâm trí mạnh mẽ hơn.
Xem thêm: “Sống tự lập chứ đừng cô lập”- Cuốn sách bạn nên đọc nhất
Kết luận
Autophobia không chỉ là nỗi sợ đơn thuần mà còn là một vấn đề tâm lý cần được quan tâm và điều trị đúng cách. Hiểu rõ tính chất của hội chứng này, dần chấp nhận cảm xúc của bản thân và chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý sẽ giúp bạn sớm vượt qua chứng autophobia!
