Bán hàng đa cấp là gì? Muôn hình vạn trạng về bán hàng đa cấp

Khi nhắc đến kinh doanh đa cấp, rất nhiều người tỏ ra chán ghét hoặc kì thị. Tuy nhiên, có thể nói 99% số người ghét bán hàng đa cấp đều chưa hiểu đúng về bản chất của nó. Vậy bán hàng đa cấp là gì? Hãy cùng tìm hiểu ngay thôi nào!

I. Bán hàng đa cấp là gì?

Bán hàng đa cấp là gì? Bán hàng đa cấp (hay còn gọi là kinh doanh theo mạng lưới) là thuật ngữ dùng để mô tả một phương pháp tiếp thị sản phẩm. Bán hàng đa cấp là hình thức bán sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng mà không cần qua các đại lý hay các cửa hàng, do đó không cần phải chiết khấu cho các đại lý hay thuê cửa hàng, mặt bằng nên sẽ tiết kiệm được một khoản tiền lớn. Số tiền tiết kiệm được này dùng để thưởng cho những người có công phân phối sản phẩm đến tận tay người tiêu dùng, nâng cấp, cải tiến sản phẩm tiếp tục phục vụ người tiêu dùng. 

Phương thức kinh doanh này chủ yếu dựa vào thói quen của người tiêu dùng: Khi bạn sử dụng một sản phẩm, dịch vụ tốt, bạn thường chia sẻ, giới thiệu cho bạn bè, người thân và những người xung quanh.

Bán hàng đa cấp là gì?

II. Bán hàng đa cấp tốt hay xấu?

1. Bản chất của bán hàng đa cấp

Theo khoản 1, điều 3 nghị định số 40/2018/NĐ-CP quy định: 
“Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới.”

Như vậy,kinh doanh đa cấplà một ngành nghề đã được nhà nước thông qua và cho phép đi vào hoạt động chính thức sau nghị định này. Tuy nhiên, cũng như bất kì một ngành nghề nào khác trên đời, luôn có những kẻ lợi dụng khe hở của pháp luật để trục lợi, dẫn đến nhiều nhận định sai lầm về bán hàng đa cấp.

Bản chất của bán hàng đa cấp không xấu. Vậy điều gì đã khiến cho nhiều người anti bán hàng đa cấp đến như vậy?

2. Sự khác biệt giữa “bán hàng đa cấp chân chính” và “bán hàng đa cấp bất chính”

III. Các mô hình bán hàng đa cấp

1. Mô hình nhị phân - Mô hình ma trận

Mô hình nhị phân là một dạng mô hình đơn giản nhất của mô hình ma trận. Theo mô hình này, người phân phối chỉ được phép tuyển thêm 2 người phân phối ở tầng dưới mình và phải làm cách nào để cả 2 nhánh đều phát triển đồng đều. Nếu không, nhà phân phối sẽ không được hưởng hoa hồng, hoặc chỉ được hưởng ở nhánh yếu hơn.

Mô hình ma trận là sự nâng cấp từ mô hình nhị phân, người phân phối sẽ được tuyển thêm nhiều hơn con số 2 người. Mô hình này có nguy cơ không bền vững khá cao. Nếu bạn đã tuyển đủ người vào hệ thống của mình, nhưng bạn lại muốn tuyển thêm người vào thì bạn sẽ đặt người này ở tầng dưới những người hiện có. Bên cạnh đó, tốc độ phát triển của người ở tầng dưới thường chậm hơn những người ở tầng trên. Cũng chính vì lý do này mà mô hình ma trận hay bị quy kết vào “mô hình kim tự tháp’’ của hình thức bán hàng đa cấp bất chính và bị cấm theo quy định của luật pháp.

2. Mô hình đều tầng  - Sơ đồ một cấp

Mô hình đều tầng cho phép người phân phối tuyển vào tầng dưới của mình một số lượng người không hạn chế, tùy theo ý thích. Người phân phối được hưởng hoa hồng từ nhóm kinh doanh của mình là như nhau đối với cùng một thế hệ. Đều đảm bảo quyền lợi giữa người gia nhập trước và người gia nhập sau, nhiều công ty quy định chỉ tuyển tối đa từ 4 đến 5 thế hệ. 

Mô hình này không có tính nhân bản và bền vững vì đây là mô hình không có sự thoát ly nên mức chi trả cho bạn chỉ có hạn mà thôi. Nếu cho bạn hưởng tối đa thì sẽ xảy ra tình trạng: số tiền chi trả cho hoa hồng lớn hơn cả giá trị sản phẩm. 

3. Mô hình bậc thang ly khai

Mô hình bậc thang ly khai là mô hình tiến bộ và phát triển nhất hiện nay. Cũng như mô hình đều tầng, người phân phối có thể tuyển vào hệ thống của mình số lượng người tùy thích. Điểm nổi trội hơn so với các mô hình trước đây là mô hình này có thêm hệ thống cấp bậc. Ưu điểm của nó là cho phép nhà phân phối hưởng lợi không giới hạn mà vẫn đảm bảo được tính công bằng vì ở mỗi cấp bậc, họ được hưởng mức hoa hồng khác nhau. 

Có thể khẳng định rằng, trong các loại mô hình kinh doanh đa cấp thì mô hình bậc thang ly khai đem đến hiệu quả phúc lợi cao nhất. Mô hình này cho phép bạn xây dựng tổ chức lớn hơn, nhận được khoản hoa hồng từ nhiều cấp độ khác nhau. Vì vậy, độ mở rộng của loại hình này là rất lớn, bạn có thể bảo trợ vào tầng dưới của mình bao nhiêu người cũng được tùy theo khả năng, tương tự đến cấp dưới của bạn cũng vậy. Dần dần, mạng lưới phân phối này có thể lên đến hàng chục nghìn mắt xích.

Mô hình bán hàng đa cấp là gì? 

IV. Bán hàng đa cấp bất chính

1. Bán hàng đa cấp bất chính là gì?

Bán hàng đa cấp bất chính là hình thức kinh doanh mà trong đó doanh nghiệp và những người phân phối ở tầng trên của mạng lưới được hưởng lợi ích kinh tế từ khoản tiền đóng góp của những người tham gia chứ không phải từ lợi nhuận của hoạt động sản xuất kinh doanh sản phẩm của mình.

2. Các mô hình bán hàng đa cấp bất chính

- Mô hình kim tự tháp
Đây là một mô hình tiêu biểu cho hoạt động bán hàng đa cấp lừa đảo. Mô hình kim tự tháp dựa trên nền tảng marketing mạng lưới. Trong mô hình này, các thành viên tham gia được hứa hẹn sẽ nhận được một khoản lợi nhuận không tưởng nhờ vào việc giới thiệu, lôi kéo thêm người tham gia vào mạng lưới của mình. 
Hầu hết các mô hình kim tự tháp đều không kinh doanh một loại hình sản phẩm cụ thể nào mà duy trì dựa trên số tiền thu hút được từ người gia nhập mới. Tuy nhiên, một số mô hình kim tự tháp núp bóng dưới dạng ‘’công ty tiếp thị đa cấp’’, bán những sản phẩm, dịch vụ hợp pháp nhưng bản chất vẫn là công ty lừa đảo. 

- Mô hình Ponzi
Đầu những năm 1920, có một người Ý sống ở Bắc Mỹ tên là Charles Ponzi đã lừa đảo chiếm đoạt tài sản của hàng trăm người. Vì vậy mà mô hình lừa đảo này đã được đặt theo tên của Ponzi. Nguyên lý hoạt động của nó là lấy tiền của người đến sau để trả tiền cho người đến trước. Theo cách này, người đến sau cùng sẽ không nhận được một đồng nào.

Mô hình Ponzi là dịch vụ quản lý đầu tư trá hình mà người tham gia tin rằng khoản tiền mình nhận được là đến từ các khoản đầu tư hợp pháp. Thực chất, đó chỉ là cướp tiền của người này để đưa cho người kia mà thôi.

Điểm chung của 2 mô hình này đều là hình thức lừa đảo thuyết phục nạn nhân bằng khoản lợi nhuận khổng lồ, cả 2 đều cần dòng tiền chảy vào liên tục từ các nhà đầu tư thì mới duy trì được và thông thường đều không cung cấp sản phẩm, dịch vụ rõ ràng nào.

Bán hàng đa cấp bất chính

V. Dấu hiệu nhận biết bán hàng đa cấp bất chính

1. Chủ yếu tập trung tuyển dụng

Điểm mấu chốt ở nhữngdoanh nghiệp bán hàng đa cấp lừa đảolà liên tục tuyển dụng thêm người vào mạng lưới hoạt động của mình. Nếu bạn chú ý quan sát thấy một công ty chỉ suốt ngày đăng tin tuyển dụng nhân sự mà không tổ chức các hoạt động đào tạo kỹ năng bán hàng và nâng cao kiến thức về sản phẩm thì rất có thể đây là công ty lừa đảo. Đối với một doanh nghiệp bán hàng đa cấp chính thống thì việc tuyển dụng thêm nhiều nhân sự sẽ chẳng có nghĩa lí gì nếu như họ không bán được sản phẩm. Bởi vì doanh thu, lợi nhuận của công ty đến từ hoạt động cung cấp các sản phẩm, dịch vụ đến người dùng.

2. Làm mọi cách khiến người tham gia mua hàng hoặc đóng tiền

Những công ty bán hàng đa cấp bất chính duy trì hoạt động từ số tiền đóng góp của các nhà đầu tư. Lợi nhuận của công ty thu được từ nguồn này và để chi trả tiền hoa hồng cho những người có công tuyển dụng. Họ không chú trọng việc bán hàng vì doanh thu không đến từ hoạt động sản xuất kinh doanh sản phẩm, dịch vụ. Họ thường bắt buộc những người tham gia phải đóng góp phí cao hoặc mua một số lượng hàng hóa vượt ngoài nhu cầu thực sự của mình, bắt người phân phối dự trữ khối lượng hàng lớn và không được đổi trả.

3. Sản phẩm không tốt

Bản chất tốt của bán hàng đa cấp là sự lan tỏa niềm tin tới mọi người xung quanh về những sản phẩm, dịch vụ tốt. Vì vậy, những sản phẩm có chất lượng không tốt thì bạn sẽ không có gì để giới thiệu, sẽ không bán được hàng và không thu được lợi nhuận từ việc này.

4. Không chú trọng bán hàng, tiêu thụ sản phẩm

Hoạt động chính của kinh doanh đa cấp là bán hàng. Vậy nên khi quan sát một công ty mà bạn thấy họ không chú trọng nghiên cứu, phát triển sản phẩm cũng như không đẩy mạnh hoạt động marketing cho sản phẩm của mình thì nguồn doanh thu của công ty đến từ đâu?

5. Hứa hẹn về khoản lợi nhuận hấp dẫn

Bạn đã bao giờ nghe câu chuyện về một chiếc bánh được vẽ lên tường chưa? Bạn chẳng thể ăn được chiếc bánh đó đâu, giống như lời hứa hẹn của một công ty đa cấp lừa đảo vậy. Không có đồng tiền chân chính nào được làm ra một cách dễ dàng mà không phải trải qua mồ hôi nước mắt lao động vất vả. Vì thế, bạn hãy đủ tỉnh táo để nhận ra khoản lợi nhuận lớn bất thường được treo trước mắt để tránh được cạm bẫy của đa cấp lừa đảo. 

Dấu hiệu nhận biết bán hàng đa cấp bất chính

VI. Các kỹ năng cần có khi bán hàng đa cấp

1. Kĩ năng tạo dựng mối quan hệ

Như các bạn đã biết, bán hàng đa cấp là một loại hình kinh doanh rộng lớn. Chính vì tính chất nghề nghiệp như vậy nên người kinh doanh đa cấp phải có mạng lưới quan hệ xã hội phong phú thì mới thuận lợi cho hoạt động bán hàng. Điều này đòi hỏi bạn phải có kĩ năng giao tiếp khéo léo, khả năng nói lưu loát, hoạt ngôn để gây thiện cảm với khách hàng của mình.

2. Kỹ năng tập hợp số đông

Đây là kỹ năng quan trọng để hình thành mạng lưới hoạt động hoàn chỉnh của công ty bán hàng đa cấp. Sau khi tập hợp được nhân lực rồi, bạn phải biết cách liên kết họ lại với nhau thì mới đạt được hiệu quả kinh doanh. Ở điểm này, bạn cũng cần có kỹ năng lãnh đạo tốt thì mới quản lý được đội kinh doanh của mình. Bên cạnh đó, bạn cần kỹ năng làm việc nhóm để phát huy được tối đa năng lực của mỗi thành viên trong nhóm.

3. Kỹ năng thuyết phục khách hàng

Kỹ năng thuyết phục khách hàng là chìa khóa để bán được sản phẩm, dịch vụ mình cung cấp tới khách hàng. Dù một người có hiểu về sản phẩm của mình đến mấy mà không thể truyền đạt tới khách hàng được giá trị cốt lõi của sản phẩm thì cũng không bán được hàng. Bạn càng bán được nhiều sản phẩm thì càng đem lại nhiều lợi nhuận cho công ty, nhờ đó mức thu nhập của bạn cũng tăng lên đáng kể.

4. Kỹ năng phân tích nhu cầu tiềm năng

Nếu bạn không hiểu về xu hướng cũng như thị hiếu trên thị trường thì bạn sẽ đánh mất đi một lượng khách hàng lớn. Kỹ năng phân tích nhu cầu tiềm năng của khách hàng sẽ rút ngắn cho bạn một khoảng thời gian lớn trong lên kế hoạch và tổ chức thực hiện các chiến lược kinh doanh đa cấp của mình.

Những kỹ năng cần có khi bán hàng đa cấp

VII. Có nên tham gia bán hàng đa cấp?

Trên thế giới đã có rất nhiều công ty thành công với mô hình kinh doanh đa cấp. Mô hình bán hàng đa cấp chân chính có rất nhiều ưu điểm mà không phải ai cũng hiểu đúng về nó. Đối với người tiêu dùng, đây là cầu nối để họ có thể mua được hàng chính hãng từ công ty mà không phải lo ngại về nạn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Đối với doanh nghiệp, họ tiết kiệm được hàng loạt các chi phí như: chi phí quảng cáo, chi phí vận chuyển, chi phí trưng bày sản phẩm, chi phí thuê cửa hàng/mặt bằng,... Nhờ cách đưa sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng mà họ còn đạt được hiệu quả cao trong quảng bá sản phẩm, dịch vụ. Bên cạnh đó, bán hàng đa cấp đem đến công ăn việc làm cho rất nhiều người vì hình thức này không giới hạn phạm vi người tham gia.

Do đó, bán hàng đa cấp không xấu nếu nó không có những hoạt động trái với quy định của pháp luật. Việc của bạn là hãy thật tỉnh táo, tìm hiểu thật kĩ càng về công ty đó để chắc chắn rằng mình không bị mắc bẫy đa cấp lừa đảo. Nếu bạn tìm được việc làm ở một công ty bán hàng đa cấp chân chính, đây còn là một cơ hội tốt để bạn phát huy được năng lực của mình cũng như kiếm được nguồn thu nhập lí tưởng.

VIII. Thận trọng với bán hàng đa cấp biến tướng

1. Đầu tư dự án bất động sản

“Bạn sẽ được đào tạo trực tiếp bởi chuyên gia bất động sản số 1 Việt Nam”. Đó là một ví dụ về lời dụ dỗ hấp dẫn đến từ những kẻ lừa đảo. Đặc điểm của loại hình này chính là đưa ra những lời mời chào “có cánh” để thu hút vốn vào công ty, đem tiền của người đến sau chia cho người đến trước và giữ một phần lại cho công ty. Sản phẩm bất động sản chẳng qua chỉ là “bình phong” cho hoạt động đa cấpnày vì sở dĩ họ đâu có quan tâm đến sản phẩm mà chỉ cố gắng làm sao lôi kéo được thêm nhiều người vào mạng lưới của mình mà thôi.

2. Đầu tư tài chính

Những người kinh doanh nhỏ lẻ, người nông dân chân lấm tay bùn sau 1 đêm bỗng trở thành “những nhà đầu tư tài chính”. Sự thiếu hiểu biết về thị trường, mờ mắt trước khoản lợi nhuận khổng lồ được hứa hẹn khi tham gia các buổi hội thảo được tổ chức kêu gọi vốn đến tận làng, xã đã khiến cho nhiều người tự nguyện mang một khoản tiền lớn đi góp vốn mà thậm chí còn chẳng biết công ty đó kinh doanh mặt hàng gì, công ty đó địa chỉ ở đâu. Nhìn vào hướng dẫn đầu tư tài chính của một công ty đa cấp lừa đảo xuyên quốc gia, một điều có thể thấy rõ đó là mức lãi “khủng” bất thường, trung bình 7%/ngày. Điều này đánh vào đúng tâm lí muốn nhanh chóng phát tài của nhiều người nên họ dễ dàng rơi vào cạm bẫy.

3. Thương mại điện tử

Đã bao giờ bạn lướt qua một tin tuyển dụng đang cần tuyển “Cộng tác viên bán hàng online” chưa? Hãy thận trọng! Đây chỉ là một trong những chiêu trò núp bóng thương mại điện tử, lợi dụng sự phát triển mạnh mẽ của loại hình kinh doanh này. Các công ty này thường đưa ra mồi câu là khoản hoa hồng lớn đến từ việc phát triển mạng lưới gian hàng. Người tham gia phải nộp tiền để trở thành hội viên. Những người nộp phí vào để mua gian hàng ảo trên website thu lợi nhuận lời việc lôi kéo thêm người vào tổ chức này chứ không phải từ việc bán sản phẩm trên gian hàng ảo ấy.

4. Chăm sóc sức khỏe, sắc đẹp

Bất kì ai trong chúng ta cũng đề cao vấn đề sức khỏe lên hàng đầu. Tâm lý chung của đa số chị em phụ nữ là rất quan tâm đến nhan sắc và thích làm đẹp, chẳng ai là không muốn mình trở nên xinh đẹp hơn. Lợi dụng điểm này, nhiều đối tượng bán hàng đa cấp bất chính đã chiếm đoạt tài sản của không biết bao nhiêu người, khiến cho họ tiền mất tật mang. Có những người bị lừa vì nhẹ dạ cả tin, đồng tiền làm họ mất đi phán đoán cơ bản khi bỏ hàng chục triệu đồng ra mua một liệu trình chăm sóc sức khỏe mà lại được nhận tiền hoa hồng tri ân, được trao một cách long trọng, thậm chí chụp ảnh cùng các “chuyên gia” nổi tiếng.

5. Khóa học làm giàu

Các đối tượng lừa đảo lựa dụng những học viên không có kiến thức về các lĩnh vực kinh doanh trên thị trường để ba hoa, phô diễn những điều sáo rỗng, phi thực tế bằng lối thuyết trình đầy tự tin, hấp dẫn đánh trúng tâm lý nôn nóng muốn trở thành tỷ phú và khoe khoang về sự giàu có, thành đạt của mình. Các buổi học núp bóng dưới dạng sinh hoạt ngoại khóa kèm theo lời dụ dỗ học viên sẽ được kết nối với những tỷ phú, những nhân vật nổi tiếng. Những học viên có được tâm trạng hào hứng, phấn chấn sẽ không tiếc tiền chi trả học phí. Nhưng khi tỉnh táo lại thì họ nhận ra là chẳng có tỷ phú nào cả, và họ cũng chẳng thu được kiến thức gì về kinh doanh sau mỗi buổi học như vậy.

Bán hàng đa cấp biến tướng

VIII. Kết luận 

Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, bán hàng đa cấp đã dần khẳng định được vị trí trên thị trường cũng như những ưu việt trong tổ chức kinh doanh. Các công ty kinh doanh đa cấp chân chính, đặc biệt là các công ty có vốn đầu tư nước ngoài đã đóng góp một lượng lớn vào ngân sách nhà nước, tài trợ cho nhiều hoạt động tình nguyện xã hội. Tuy nhiên, sự thiếu hiểu biết về thị trường và hạn chế trong hoạt động quản lý bán hàng đa cấp đã tạo cơ hội cho những đối tượng xấu trục lợi bất chính. Hãy tỉnh táo và thận trọng để không rơi vào cạm bẫy lừa đảo của bán hàng đa cấp!