Có nên chơi chứng khoán hay không? Kinh nghiệm chơi chứng khoán hiệu quả

Có nên chơi chứng khoán hay không là thắc mắc chung của rất nhiều nhà đầu tư hiện nay. Bởi mặc dù có thể đem lại lợi nhuận rất cao nhưng đi cùng với đó là mức độ rủi ro không hề thấp. Bài viết sau đây của chúng tôi sẽ giúp bạn làm rõ vấn đề này.

I. Một số khái niệm về chứng khoán

Trong vài năm trở lại đây, sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam chứng kiến bước tăng trưởng chưa từng có. Tính đến hết năm 2017, sàn chứng khoán tiếp đà tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế với mức tăng trưởng cao nhất lên đến 47%. Bước sang năm 2018, mặc dù diễn ra các thương vụ mua bán vốn cổ phần có giá trị lên tới hàng tỷ USD và thị trường chứng khoán phái sinh đạt kỷ lục gần 17.000 tỷ đồng/ phiên giao dịch chỉ sau 1 năm hoạt động nhưng đây lại là năm suy giảm và biến động mạnh nhất trong vòng 10 năm qua kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu giai đoạn 2007 - 2008. Điều này đã chứng tỏ một sức hút khủng khiếp đến từ thị trường chứng khoán với khả năng sinh lời cực cao nhưng cũng tiềm ẩn những nguy cơ và rủi ro vỡ nợ không thể lường trước. Do vậy, nếu bạn đang suy nghĩ về việc có nên chơi chứng khoán lúc này hay không thì trước hết hãy cùng chúng tôi tìm hiểu một số khái niệm cơ bản có liên quan đến chứng khoán.

Một số khái niệm về chứng khoán

1. Chứng khoán là gì?

Hiểu một cách đơn giản, chứng khoán là loại giấy nợ do một tổ chức, công ty hoặc doanh nghiệp phát hành để chứng minh sự sở hữu hợp pháp của người mua với tài sản hoặc vốn chủ sở hữu của tổ chức đó. Khi một loại chứng khoán được giao dịch thành công thì người mua sẽ có vai trò là chủ nợ còn tổ chức phát hành sẽ đóng vai trò là con nợ. Nhờ có thị trường chứng khoán mà khoản tiền nhàn rỗi nhỏ lẻ của nhà đầu tư sẽ được chuyển giao sang cho tổ chức có nhiều cơ hội đầu tư. Họ sẽ sử dụng khoản vốn đó cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc đầu tư tài chính khác để tạo ra lợi nhuận và trả lãi cho các nhà đầu tư theo thỏa thuận.

2. Thị trường chứng khoán là gì?

Cũng như thị trường hàng hóa hay thị trường việc làm, thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, môi giới và mua bán các loại chứng khoán. Thị trường chứng khoán là một loại thị trường thứ cấp nơi các chứng khoán đã được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán được đem ra chuyển đổi quyền sở hữu từ nhà phát hành sang nhà đầu tư. Do vậy trong thị trường chứng khoán sẽ không có lượng vốn mới được sinh ra. Nhà phát hành chứng khoán sau khi nhận được tiền đầu tư sẽ chuyển giao quyền sở hữu chứng khoán và dùng khoản vốn đó để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm tạo ra lợi nhuận. 

Khi tìm hiểu về thị trường chứng khoán thì bạn sẽ được tiếp xúc với rất nhiều thuật ngữ chuyên môn. Việc hiểu hết về các thuật ngữ này đòi hỏi rất nhiều thời gian và tâm huyết nghiên cứu. Chính vì thế trong bài viết này chúng tôi sẽ giới thiệu tới bạn đọc một số thuật ngữ cơ bản và phổ biến nhất cùng cách định nghĩa đơn giản, ngắn gọn.

• Cổ phần: Nếu định nghĩa vốn chủ sở hữu của một tổ chức, công ty hoặc doanh nghiệp là một chiếc bánh thì cổ phần đóng vai trò là các miếng bánh. 

• Cổ phiếu: Chứng chỉ do công ty, tổ chức phát hành nhằm xác nhận quyền sở hữu đối với cổ phần. Số lượng cổ phiếu mà nhà đầu tư nắm giữ sẽ tương ứng với số phần trăm cổ phần mà nhà đầu tư đứng tên trong tổ chức đó. Cổ phiếu hiện nay được chia thành 4 loại chính đó là cổ phiếu phổ thông, cổ phiếu ưu đãi biểu quyết, cổ phiếu ưu đãi cổ tức và cổ phiếu ưu đãi hoàn lại. 

• Cổ đông: Cá nhân nắm giữ các loại cổ phiếu do tổ chức, công ty hoặc doanh nghiệp phát hành sẽ trở thành cổ đông của doanh nghiệp đó. Tùy thuộc vào loại cổ phiếu mà nhà đầu tư nắm giữ sẽ xác định các quyền và trách nhiệm có liên quan.

• Cổ tức: Khoản lợi nhuận của số cổ phiếu mà nhà đầu tư nắm giữ sau mỗi kỳ hạch toán của tổ chức. Tương tự như cổ phiếu thì cổ tức cũng được chia thành 2 loại là cổ tức thường và cổ tức cố định. Trong đó, cổ tức thường là cổ tức được chi trả cho cổ phiếu phổ thông và được xác định theo lợi nhuận còn lại sau khi đã chi trả các khoản nợ cần thanh toán của doanh nghiệp. Cổ tức cố định là cổ tức chi trả cho các loại cổ phiếu ưu đãi mà chúng tôi vừa liệt kê ở trên, nó hoàn toàn không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp mà đã được xác định và thống nhất ngay sau khi giao dịch được hoàn thành. 

• Trái phiếu: Là một loại giấy nợ mà chủ sở hữu giữ vai trò là chủ nợ đối với nhà phát hành. Khác với cổ phiếu, người nắm giữ trái phiếu sẽ không có quyền quyết định đối với hoạt động kinh doanh của công ty, cũng không bị phụ thuộc vào lợi nhuận chưa phân phối. Do đó trái phiếu có mức độ an toàn và tính thanh khoản (khả năng chuyển đổi sang tiền mặt) cao hơn so với cổ phiếu, tương đương với việc lãi suất nhận được sẽ thấp hơn.

Bên cạnh cổ phiếu và trái phiếu thì trên sàn giao dịch chứng khoán cũng diễn ra các hoạt động trao đổi và mua bán các loại thương phiếu, hối phiếu, kỳ phiếu … nhưng không phổ biến. Để tìm hiểu sâu hơn và kỹ hơn về các loại chứng khoán này, bạn đọc có thể tham khảo các loại sách chứng khoán cho người mới bắt đầu hoặc các bộ sách về thị trường chứng khoán khác.

3. Nguyên nhân thị trường chứng khoán ra đời

Thị trường chứng khoán ra đời là kết quả giữa nhu cầu về vốn của các tổ chức và doanh nghiệp - những người có nhiều cơ hội đầu tư hiệu quả với các cá nhân, tổ chức dư thừa về vốn nhưng lại ít tiếp cận được các kênh đầu tư mang lại lợi nhuận cao do quy mô vốn nhỏ lẻ. Nhờ có thị trường chứng khoán, chính phủ và các doanh nghiệp có thể huy động vốn để tài trợ cho các hoạt động của mình thông qua việc phát hành chứng khoán ra thị trường. Dựa theo tình hình của các sở giao dịch chứng khoán tại Việt Nam cũng như trên thế giới thì thực sự thị trường chứng khoán đã mang lại hiệu quả vượt trội giúp thúc đẩy sự vận động của các dòng vốn nhằm đem lại nguồn thu lớn cho nền kinh tế. 

II. Những lợi ích khi đầu tư chứng khoán

Những lợi ích khi đầu tư chứng khoán

1. Kênh đầu tư linh hoạt

Không phải ngẫu nhiên mà hoạt động trên các sở giao dịch chứng khoán lại cực kỳ sôi động và tấp nập hơn rất nhiều so với các kênh đầu tư khác như bất động sản, ngoại hối hay gửi tiết kiệm. Lý do là bởi đây là kênh đầu tư rất linh hoạt cho mọi loại vốn với quy mô lớn nhỏ khác nhau. Nếu bạn muốn đầu tư vào bất động sản thì trước hết bạn phải tiết kiệm đủ một khoản tiền lớn, ít nhất là vài trăm triệu đồng. Đó là còn chưa nói đến thời gian để bất động sản sinh lời, ít nhất cũng là vài tháng hoặc vài năm. Ngay cả khi bạn gửi tiết kiệm tại ngân hàng hay các tổ chức tín dụng và quỹ đầu tư khác, số tiền yêu cầu có thể nhỏ hơn nhưng không phải lúc nào cũng có thể hoàn lại vốn. Nhưng khi đầu tư vào thị trường chứng khoán, chỉ với số tiền thậm chí là vài triệu đồng thì bạn cũng đã có thể trở thành chủ sở hữu của vài mã cổ phiếu khác nhau mà cổ tức có thể được trả sau đó chỉ 1 tháng khi kết thúc kỳ hạch toán.

2. Tính thanh khoản cao

Như đã trình bày ở trên, tính thanh khoản được hiểu đơn giản là thời gian và chi phí bỏ ra để chuyển một loại tài sản sang tiền mặt. Nói về bất động sản thì tính thanh khoản của kênh đầu tư này cực kỳ thấp bởi bạn phải bỏ tiền chi cho các hoạt động môi giới cũng như tiêu tốn một khoảng thời gian khá dài để có thể chuyển thành công một bất động sản sang tiền mặt. Nhưng với các loại chứng khoán thì tính thanh khoản được đánh giá là xếp sau tiền mặt, nghĩa là tính thanh khoản gần như tuyệt đối. Bạn có thể dễ dàng thỏa thuận và chuyển giao quyền sở hữu chứng khoán với các thủ tục không thể đơn giản hơn và các lệnh giao dịch gần như được khớp ngay lập tức, lúc này tiền sẽ được chuyển thành công từ người mua sang người bán. Do có tính thanh khoản rất cao nên mức độ rủi ro của chứng khoán cũng thấp hơn rất nhiều. 

3. Khả năng sinh lời cao

Với tổng giá trị giao dịch lên tới hàng nghìn tỷ cho mỗi phiên, có thể nói dòng tiền lưu thông trên các sàn giao dịch chứng khoán là cực kỳ lớn. Nếu nhà đầu tư biết lựa chọn công ty một cách khôn ngoan với sức tăng trưởng vượt trội thì lợi nhuận thu được sẽ cực kỳ hấp dẫn. Mức lãi suất này nếu so sánh với việc gửi tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng thì chắc chắn sẽ có ưu thế hơn hẳn, nhưng đổi lại thì các nhà đầu tư phải chấp nhận mức rủi ro cao hơn. Chính vì thế việc đầu tư một cách khôn ngoan theo các cách đầu tư chứng khoán hiệu quả là điều cực kỳ quan trọng.

III. Có nên chơi chứng khoán không?

Quay trở lại với chủ đề chính của bài viết “Có nên chơi chứng khoán không”, với những lợi ích có được từ việc đầu tư chứng khoán thì đây thực sự là một kênh đầu tư đáng để trải nghiệm. Tuy nhiên, phương pháp và cách đầu tư chứng khoán hiệu quả thì không phải ai cũng có thể nắm bắt được. Do vậy, với những người mới học chơi chứng khoán và chưa có nhiều kinh nghiệm thì bạn nên lựa chọn phương án đầu tư khôn ngoan, tích cực thăm dò thông tin từ thị trường thông qua trung gian môi giới cũng như tìm hiểu các phương pháp đầu tư đem lại lợi nhuận và đồng thời hạn chế tối đa rủi ro có thể xảy ra bằng cách đầu tư với số vốn ít cho mỗi loại chứng khoán tiềm năng. 

Dần dần, với những kinh nghiệm tích lũy được thì bạn hoàn toàn có thể tự lựa chọn công ty có tiềm năng phát triển tốt để đầu tư và kiếm lời. Sự kỳ vọng khi lựa chọn một mã cổ phiếu, sự hồi hộp và căng thẳng khi theo dõi các tin tức và biến động trên thị trường, quãng thời gian phân tích, so sánh và sự quyết đoán khi lựa chọn thời điểm chốt lời cũng như cảm xúc vỡ òa khi thu được lợi nhuận thực sự sẽ đem lại những trải nghiệm và cung bậc cảm xúc độc đáo, khác biệt mà không có bất cứ lĩnh vực nào có thể mang lại. 

IV. Cách đọc bảng chứng khoán

Cách đọc bảng chứng khoán

Cách đọc bảng chứng khoán là bước bắt buộc cho bất cứ ai muốn học chơi chứng khoán để có thể đánh giá tình hình giao dịch của từng cổ phiếu cũng như tình hình chung trên thị trường. Hiện nay tại Việt Nam có 2 sở giao dịch chứng khoán chính thức tại Hà Nội (sàn HNX) và Tp. Hồ Chí Minh (sàn HOSE). Ngoài ra, dựa trên dữ liệu từ hai sàn giao dịch chứng khoán trên thì các công ty chứng khoán cũng thiết lập một bảng giá trực tuyến riêng phục vụ cho khách hàng chơi chứng khoán trên điện thoại.

1. Cách đọc bảng chứng khoán để đánh giá tình hình giao dịch của từng cổ phiếu

Để giúp bạn đọc hình dung rõ hơn về cách đọc bảng chứng khoán cho từng mã cổ phiếu, chúng tôi sẽ lấy một ví dụ về bảng giá chứng khoán trực tuyến Vndirect.

• Cột Mã CK: Là cột đầu tiên trong bảng giá chứng khoán trực tuyến Vndirect, cột mã chứng khoán chứa danh sách các mã chứng khoán giao dịch được Ủy ban chứng khoán Nhà nước cấp phép và niêm yết. Các ký hiệu gồm 3 chữ cái in hoa sẽ đại diện cho một mã chứng khoán riêng duy nhất của một công ty, người dùng muốn tìm mã chứng khoán nào thì có thể nhập mã vào ô “Nhập mã CK”.

• Cột TC (Giá tham chiếu): Đây là mức giá đóng cửa tại phiên giao dịch gần nhất của mã chứng khoán tương ứng và là cơ sở để tính toán giá trần và giá sàn cho sàn giao dịch. 

• Cột Trần (Giá trần): Đây là mức giá cao nhất mà người dùng có thể giao dịch chứng khoán trong phiên giao dịch. Với các sàn giao dịch cụ thể, mức giá trần tăng 7% so với giá tham chiếu trên sàn HOSE, 10% so với giá tham chiếu trên sàn HNX và 15% so với giá bình quân của phiên giao dịch liền trước trên sàn UPCOM.

• Cột Sàn (Giá sàn): Đây là mức giá thấp nhất mà người dùng có thể giao dịch chứng khoán trong phiên giao dịch. Nếu như mức giá trần quy định mức tăng bao nhiêu phần trăm so với giá tham chiếu hoặc giá bình quân của phiên giao dịch liền trước thì mức giá sàn sẽ quy định mức giảm tương ứng bấy nhiêu. Dựa trên số liệu của từng sàn giao dịch chứng khoán, người dùng có thể xác định được mức giảm của giá sàn.

• Cột Tổng KL (Tổng khối lượng): Cho biết tính thanh khoản của mã cổ phiếu thông qua khối lượng cổ phiếu được giao dịch trong một ngày. 

• Cột Bên mua: Hệ thống bảng giá chứng khoán trực tuyến VnDirect sẽ hiển thị 3 mức giá đặt mua tốt nhất cho từng mã chứng khoán theo thứ tự mức giá giảm dần kèm theo khối lượng đặt mua tương ứng. Trong đó, lệnh đặt mua ở Giá 1 luôn được ưu tiên hàng đầu so với các lệnh đặt mua còn lại. 

• Cột Bên bán: Cũng tương tự như cột Bên mua thì hệ thống sẽ hiển thị 3 mức giá chào bán tốt nhất cho từng mã chứng khoán theo thứ tự giảm dần kèm theo khối lượng bán tương ứng. Trong đó cột giá bán 01 cũng là mức giá thấp nhất và được ưu tiên hàng đầu so với các mức giá khác.

• Cột Khớp lệnh: Đây là cột tổng hợp của 3 cột nhỏ, trong đó cột Giá thể hiện mức giá khớp trong phiên giao dịch hoặc trong ngày, cột KL thể hiện khối lượng cổ phiếu khớp tương ứng với giá khớp và cột +/- thể hiện mức thay đổi tăng hoặc giảm của giá chứng khoán so với giá tham chiếu.

• Cột Giá: bao gồm 3 cột nhỏ là Giá cao nhất, giá thấp nhất và giá trung bình. Nhờ có 3 biểu giá này mà người dùng có thể xác định giá cổ phiếu của từng mã chứng khoán thay đổi thế nào sau 1 phiên giao dịch.

• Cột Dư mua/ dư bán: Trong khi phiên giao dịch đang diễn ra thì đây là cột biểu thị khối lượng cổ phiếu đang chờ khớp và khối lượng cổ phiếu không được giao dịch sau khi hết phiên.

• Cột ĐTNN (Đầu tư nước ngoài): Biểu thị khối lượng cổ phiếu được giao dịch bởi các nhà đầu tư nước ngoài.

• Ngoài ra, vùng thông tin Chỉ số thị trường phía trên cùng sẽ thể hiện xu hướng biến động giá của tất cả các mã cổ phiếu đang giao dịch tại các Sở giao dịch chứng khoán.

2. Cách đọc bảng giá chứng khoán để đánh giá tình hình chung

Phần lớn các mã cổ phiếu đều có cùng biến động tăng/ giảm với tình hình trên thị trường. Khi thị trường chung tốt thì đa phần các mã cổ phiếu sẽ tăng và ngược lại, khi thị trường có những dấu hiệu xấu thì đại đa số các mã cổ phiếu cũng sẽ có xu hướng giảm. 

Để đánh giá tốt nhất về tình hình biến động chung trên thị trường, người dùng có thể đánh giá thông qua chỉ số Index tính toán dựa trên biến động tăng hoặc giảm giá và tỷ lệ vốn hóa của các cổ phiếu được cho vào rổ tính toán.

Ngoài ra để tính toán chính xác và nghiên cứu sâu hơn về biến động trên bảng giá, bạn cần tìm hiểu thêm về phân tích kỹ thuật cũng như tham khảo ý kiến của các chuyên gia chứng khoán.

V. Phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả

Phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả

Một vấn đề mà các nhà đầu tư muốn tìm hiểu về thị trường chứng khoán quan tâm đó chính là học đầu tư chứng khoán ở đâu. Tuy nhiên, với sự biến động mỗi giờ trên thị trường chứng khoán thì việc tìm hiểu về lý thuyết tuy cần thiết nhưng không phải là quan trọng nhất. Điều mà các nhà đầu tư cần làm đầu tiên đó chính là tìm hiểu về cách mở tài khoản chứng khoán và lựa chọn một phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả.

1. Chọn danh mục đầu tư

Việc lựa chọn danh mục đầu tư quyết định tới 60% khả năng thành công và có lợi nhuận. Tuy nhiên vấn đề là chỉ tính riêng tại Việt Nam cũng đã có tới hơn 1350 mã cổ phiếu được niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán mà việc nắm bắt được hết tất cả các tin tức và tình hình của từng mã chứng khoán là điều không thể. Để giải quyết được bài toán này, chúng ta có thể lựa chọn một cách đầu tư chứng khoán hiệu quả đó chính là đà tăng trưởng. 

Quy luật trên thị trường chứng khoán cho thấy không phải ngẫu nhiên mà một mã cổ phiếu lại có đà tăng mạnh mà chủ yếu do lực mua tốt và lực gom mạnh từ phía các nhà đầu tư. Lý do có thể giải thích ở đây đó chính là các nhà đầu tư có thông tin tích cực về tình hình của doanh nghiệp và có tiềm năng phát triển tốt nên được định giá hấp dẫn. Dựa theo chiến lược đà tăng trưởng, khi nhà đầu tư quan sát tình hình biến động của các mã cổ phiếu và sự thay đổi của giá bán sẽ có thể nhận ra những mã cổ phiếu nào thực sự có tiềm năng. Tuy nhiên, bạn cũng cần có nhận định của riêng mình để đưa ra một sự lựa chọn sáng suốt. 

2. Thời điểm để đầu tư

Thời điểm để đầu tư cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng cho mức độ thành công nhiều hay ít trên thị trường chứng khoán. Theo lời khuyên của chuyên gia thì 2 thời điểm thích hợp nhất cho việc đầu tư chính là hạn chế rủi ro khi một mã cổ phiếu đang giao dịch trong vùng tích lũy tốt và bứt phá chốt lời khi cổ phiếu đã tích lũy đủ về khối lượng.

3. Quản trị danh mục đầu tư

Không một mã cổ phiếu nào có thể mang lại xác suất thành công cho nhà đầu tư là 100%. Theo các chuyên gia, xác suất thành công lý tưởng nhất cho một mã cổ phiếu là khoảng từ 60 - 70%. Bên cạnh đó thì các nhà đầu tư cần phải biết cách quản trị danh mục của mình sao cho hiệu quả.

Để có hình dung rõ hơn, chúng tôi sẽ nêu ra 2 ví dụ tương phản về quản trị danh mục đầu tư:

VI. Những sai lầm khi chơi chứng khoán bạn cần biết

Sai lầm lớn nhất mà hầu hết các nhà đầu tư khi mới tham gia vào thị trường chứng khoán đó chính là không nghiên cứu kỹ thị trường cũng như tham khảo các ý kiến của chuyên gia mà vội vàng đưa ra quyết định đầu tư. Thông thường khi chưa có quá nhiều kinh nghiệm chơi chứng khoán thì nhà đầu tư rất dễ nóng vội mà học theo cách chơi chứng khoán ảo, quá tự tin vào khả năng phán đoán của bản thân cùng những lời quảng cáo, chào mời của các công ty nên đưa ra những quyết định sai lầm. 

Sai lầm thứ hai đó là không chịu cắt lỗ với tư duy ham lợi nhuận và chờ tăng giá. Tuy nhiên đôi khi sai lầm này sẽ dẫn tới một hậu quả rất nghiêm trọng là lỗ càng lỗ hoặc thậm chí có thể dẫn tới phá sản. 

Sai lầm rất nguy hiểm của các nhà đầu tư chưa có nhiều kinh nghiệm đó chính là mua cổ phiếu theo cảm tính, cụ thể hơn là chọn mua cổ phiếu khi chưa biết mã đó đã dừng giảm hay chưa hoặc không mua những mã cổ phiếu có thời gian tăng trưởng kéo dài. Quan điểm của họ là những mã đã giảm sẽ có xu hướng tăng trong tương lai và những mã đã tăng thì không thể tiếp tục tăng được nữa. Quan điểm này hoàn toàn sai lầm bởi sự biến động của một mã cổ phiếu còn phụ thuộc vào tình hình phát triển của công ty đó, và thường thì quy luật tăng trưởng của công ty lại là tiếp đà phát triển tăng lên hoặc tiếp tục suy thoái và giảm sút. 

Tất cả những sai lầm kể trên đều khiến cho các nhà đầu tư dễ rơi vào trạng thái thua lỗ, thậm chí là phá sản. Hãy là một nhà đầu tư có chính kiến nhưng phải dựa trên quá trình phân tích kỹ thuật và tham khảo ý kiến của chuyên gia để đưa ra lựa chọn sáng suốt nhất.

VII. Kết luận

Trên đây là toàn bộ thông tin giải đáp của chúng tôi cho câu hỏi “Có nên chơi chứng khoán hay không?” cùng một số lưu ý và phương pháp đầu tư chứng khoán hiệu quả. Cảm ơn bạn đã dành thời gian theo dõi bài viết và chúc bạn thành công!