Dĩ hòa vi quý là một trong những lối ứng xử gặp nhiều tranh cãi và phản đối hiện nay? Câu hỏi nên hay không nên dĩ hòa vi quý nơi công sở thường xuyên được đặt ra? Vậy dĩ hòa vi quý là gì? Có cần phải dĩ hòa vi quý trong môi trường công sở hay không?
Cùng 123job.vn tìm lời giải qua bài viết sau đây, cũng như những nguyên tắc quan trọng mà bạn cần chú ý để ứng xử khéo léo hơn và xây dựng những mối quan hệ tích cực nơi công sở.
1. Dĩ hòa vi quý nghĩa là gì?
Dĩ hòa vi quý là thành ngữ Hán Việt, với từ dĩ nghĩa là ‘lấy’ hay ‘sử dụng”, hòa ý chỉ sự hòa hợp hay trạng thái yên bình không xung đột, vi có nghĩa là ‘cho’ hoặc ‘làm’, quý ý chỉ những điều giá trị cần được trân trọng. Khi kết hợp lại, dĩ hòa vi quý là thành ngữ ám chỉ người ta nên lấy sự hòa hợp làm điều trân quý.
Cách diễn đạt khác, câu thành ngữ dĩ hòa vi quý trên đề cao sự hòa thuận, hướng con người tới sự hài hòa, tránh xung đột, mâu thuẫn. Trong nhiều trường hợp, để có được sự thuận hòa đó, chúng ta cần biết trước biết sau, biết nhường nhịn, né tránh xung đột. Đó cũng là một trong những nguyên tắc để xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh.
Dĩ hòa vi quý là nghệ thuật ứng xử trong đời sống
2. Có cần phải dĩ hòa vi quý trong môi trường công sở hay không?
Dĩ hòa vi quý là nguyên tắc quan trọng trong giao tiếp nơi công sở. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng áp dụng nguyên tắc trên. Khi nào nên dĩ hòa vi quý là một vấn đề cần được giải đáp. Điều này giúp bạn giao tiếp hiệu quả trong công việc, tránh được xung đột không đáng có và hơn hết là vẫn thúc đẩy hiệu quả chung.
2.1. Trường hợp dĩ hòa vi quý là cần thiết
Dĩ hòa vi quý hay cư xử hòa nhã nên được áp dụng trong những tình huống sau đây:
Khi các bên đưa ra ý kiến trong cuộc họp hay những buổi thảo luận thông thường.
Việc mỗi người một ý là điều không tránh khỏi, nhưng nếu ai cũng gạt bỏ đi ý tưởng của người khác thì buổi họp sẽ biến thành cuộc xung đột nội bộ. Do đó, khi thảo luận, điều quan trọng là tạo nên không khí thân thiện, cho phép mọi người được bày tỏ quan điểm của mình một cách thoải mái mà không sợ phán xét.
Hơn hết, thái độ dĩ hòa vi quý trong trường hợp này là sự hòa nhã, tôn trọng và lắng nghe ý kiến của đối phương. Mục tiêu chung là tìm ra sự đồng điệu và đưa tới giải pháp chung tốt nhất.
Dĩ hòa vi quý khi giải quyết những xung đột cá nhân
Khi bạn chứng kiến xung đột cá nhân trong tổ chức, hay khi bản thân rơi vào trường hợp này, dĩ hòa vi quý đôi khi là điều cần thiết. Tất nhiên những xung đột cá nhân mà 123job.vn muốn đề cập là những vấn đề riêng tư và chúng không ảnh hướng quá nhiều tới quyền lợi của cá nhân.
Dĩ hòa vi quý trong trường hợp trên nghĩa là mọi người chia sẻ suy nghĩ một cách trung thực với thái độ tôn trọng đối phương được đặt lên hàng đầu. Thay vì dùng những lời lẽ gay gắt, hãy sử dụng từ ngữ đúng mực với một thái độ nhẹ nhàng hơn để tiếp cận vấn đề. Cách giải quyết này sẽ giúp mọi người hiểu nhau hơn mà không làm mất lòng nhau.
2.2. Khi nào dĩ hòa vi quý không nên được áp dụng
Không phải lúc nào sự né tránh xung đột cũng đem lại hiệu quả giao tiếp cũng như hiệu quả công việc tốt đẹp. Vẫn có những trường hợp giao tiếp nơi công sở mà bạn không nên áp dụng nguyên tắc dĩ hòa vi quý, điển hình như:
Khi đối mặt với những vấn đề hay những quyết định quan trọng có ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả công việc.
Không phải khi nào sự né tránh xung đột cũng đem lại một trạng thái tích cực cho tổ chức. Đặc biệt khi ngay trong nội bộ vẫn đang tồn tại những vấn đề cần giải quyết kịp thời. Ví dụ như trong khi dự án đang gặp rắc rối và nhân sự điều hành chưa thật sự hiệu quả, việc im lặng trong tình huống này chỉ đẩy vấn đề đi xa hơn kiểm soát.
Trong những tình huống trên, mỗi nhân sự có liên quan tới dự án cần lên tiếng một cách trung thực, thẳng thắn và quyết đoán thay vì dĩ hòa vi quý. Thái độ này giúp bạn nhấn mạnh mức độ quan trọng của vấn đề, thúc đẩy các thành viên khác cùng suy nghĩ và đề xuất giải pháp. Hơn hết, sự quyết liệt trong trường hợp này sẽ thúc đẩy quá trình giải quyết vấn đề và đưa ra những phương án hiệu quả hơn.
Không nên dĩ hòa vi quý trong những buổi đánh giá hiệu suất
Đây là tình huống cần những quan điểm thực tế và đánh giá thẳng thắn nhất. Bạn hãy tưởng tượng, nếu trong mỗi buổi đánh giá, người quản lý hay người hướng dẫn chỉ chăm chú lựa lời để nhận xét, để nhân viên không buồn lòng. Cuối cùng, họ chẳng thể đưa ra những nhận xét chính xác nhất. Khi ấy, buổi họp đã thất bại, vì không đưa ra được những phương án cải thiện.
Để cải thiện hiệu suất của mỗi nhân viên cũng như hiệu suất chung của đội nhóm, mỗi người cần được nhận những góp ý cụ thể và đúng đắn nhất. Những đánh giá thực tế đó (dù có khiến người khác buồn lòng) lại chính là những lời khuyên đáng giá nhất để mỗi cá nhân trong tổ chức thay đổi và nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ của mình.
Đấu tranh cho quyền lợi của bản thân
Với những tình huống ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của bản thân, bạn cần mạnh mẽ đấu tranh. Hãy thẳng thắn chia sẻ quan điểm, mong muốn của bản thân một cách trung thực nhất. Bạn cũng có thể tìm tới quản lý, bộ phận nhân sự để được lắng nghe và giải quyết vấn đề.
Nên thẳng thắn thay vì dĩ hòa vi quý trong đánh giá hiệu suất nhân sự
3. Kỹ năng cần thiết giúp xây dựng quan hệ dĩ hòa vi quý?
Để xây dựng mối quan hệ công sở tích cực, hòa nhã, dĩ hòa vi quý, bạn cần rèn luyện những kỹ năng sau đây:
- Kỹ năng giao tiếp: Nền tảng của mọi mối quan hệ là sự giao tiếp. Việc giao tiếp hiệu quả sẽ thúc hiểu biết lẫn nhau và giúp mọi người gắn kết hơn. Để giao tiếp hiệu quả, hãy luôn giữ sự tôn trọng với đối phương. Tiếp đó, hãy chú ý lắng nghe quan điểm của họ và thể hiện sự chân thành trong lời nói của bạn thân. Đừng quên diễn đạt rõ ràng, chính xác để đối phương hiểu rõ quan điểm của bạn. Dĩ hòa vi quý khi cần thiết, tránh lời lẽ gay gắt để tránh những xung đột cá nhân.
- Kỹ năng thấu cảm: Đồng cảm với hoàn cảnh, quan điểm của người khác giúp bạn dễ dàng chia sẻ với mọi người xung quanh. Dựa trên sự thấu cảm đó, bạn cũng tạo ra mối quan hệ hòa hợp và tích cực hơn. Vậy nên, hãy tập cách quan sát, lắng nghe chân thành và quan tâm hơn tới câu chuyện của mọi người. Đồng thời, bạn cần đứng trên góc nhìn, vị trí của đối phương để hiểu hơn về họ.
- Kỹ năng đàm phán: Đàm phán tốt là một trong những yếu tố giúp bạn xây dựng và phát triển mối quan hệ tích cực nơi công sở. Kỹ năng đàm phán tốt giúp bạn biết cách thể hiện quan điểm của mình, bảo vệ quan điểm và quyền lợi cá nhân. Hơn hết vẫn đảm bảo đôi bên cùng có lợi, qua đó giúp giữ gìn và xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn.
- Quản lý cảm xúc hiệu quả: Khi nóng giận, suy nghĩ, lời lẽ của bạn có thể trở nên gay gắt và vô tình gây tổn thương đối phương. Tình huống này xảy ra cũng không có lợi cho bạn, vừa đẩy bạn về thế khó xử sau đó, vừa khiến mối quan hệ của cả hai lung lay. Vì vậy, hãy luôn cố gắng giữ sự bình tĩnh, tỉnh táo trong mọi tình huống. Suy xét vấn đề trên nhiều khía cạnh khác nhau, đọc và trải nghiệm nhiều hơn để có thể quản lý cảm xúc hiệu quả hơn.
4. Đấu tranh với biến tướng của dĩ hòa vi quý
Trong công việc hay giao tiếp công sở hàng ngày thường xuyên có những xích mích, tranh cãi xảy ra. Nhiều người đối diện với tình huống trên thường hướng tới cách giải quyết nhanh gọn và hòa bình mà né tránh mọi xung đột. Ví dụ như:
- Chọn cách an phận, hạn chế lên tiếng, cũng không hay phản bác để tránh mọi phiền phức có thể xảy tới.
- Cấp trên giải quyết tranh chấp nhưng ngại mất lòng nhân viên mà không thẳng thắn đưa ra kết luận đúng sai.
- Nhân viên thấy khuyết điểm của đồng đội hay cấp trên nhưng vì lo sợ bị gây khó dễ, bị soi mói sau này mà ngại không ý kiến, không vạch trần.
Đó là tư tưởng xuề xòa, một biến tướng không nên của kiểu ứng xử dĩ hòa vi quý. Việc né tránh này có thể khiến câu chuyện lắng xuống thời điểm đó. Nhưng nhiều chuyện tương tự xảy ra cùng tích tụ trong thời gian dài chỉ càng thổi bùng mâu thuẫn ban đầu. Vì vậy, hành vi này cần được loại bỏ vì né tránh, nhún nhường cho qua chuyện không phải cách để giải quyết vấn đề triệt để.
5. Mối quan hệ công việc chỉ hiệu quả khi có những yếu tố sau đây?
Mối quan hệ công việc hiệu quả cần được xem xét và xây dựng dựa trên nhiều yếu tố. Cư xử dĩ hòa vi quý cần được áp dụng linh hoạt, tuy nhiên cần dựa trên những nguyên tắc sau đây:
- Dĩ hòa vi quý nhưng cần phân biệt rõ phải trái, đúng sai, cư xử đúng mực, hòa nhã đối với đồng nghiệp và cấp trên. Hãy luôn lắng nghe và tôn trọng quan điểm, đóng góp của mọi người xung quanh. Đồng thời, khi cần thiết, hãy đóng góp ý kiến của bản thân đối với công việc chung với một thái độ thân thiện, chân thành nhất.
- Linh hoạt trong cách ứng xử, dĩ hòa vi quý khi trong những trường hợp cần thiết (như 123job.vn đã chia sẻ) sẽ giúp rắc rối nhanh chóng biến mất mà bạn không phải phiền lòng. Việc duy trình tin thần thoải mái này giữa bạn và đồng nghiệp sẽ thúc đẩy quá trình hợp tác, xây dựng mối quan hệ vững bền và văn minh hơn.
- Không quá hiền lành, không nhu nhược. Như đã nhấn mạnh trước đó, dĩ hòa vi quý chỉ nên áp dụng đúng lúc, đúng chỗ và với đúng người. Với những trường hợp cần đấu tranh, lên tiếng, bạn cần thể hiện sự cứng rắn của bản thân. Với luận điểm đúng đắn cùng thái độ đúng mực, sẽ không ai có thể phủ nhận lý lẽ của bạn.
Dĩ hòa vi quý nhưng cần biết phân biệt phải trái, đúng sai
Kết luận
Dĩ hòa vi quý là nguyên tắc ứng xử quan trọng trong đời sống hàng ngày cũng như giao tiếp nơi công sở. Tuy nhiên, dĩ hòa vi quý cần được áp dụng đúng việc, đúng lúc và với đúng người. Cân nhắc khi nào nên cư xử dĩ hòa vi quý là một câu hỏi cần được đặt ra trong những tình huống giao tiếp. Hy vọng những thông tin trên giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thành ngữ này cũng như có câu trả lời về cách dĩ hòa vi quý phù hợp.
