Văn bản luật là gì? Những thông tin quan trọng cần biết về văn bản luật

Văn bản quy phạm pháp luật là gì? Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật của nước ta là gì? Giá trị mà một văn bản luật mang lại cho chúng ta là gì? Hãy cùng 123job khám phá trong bài viết sau đây.

Mọi việc diễn ra trong cuộc sống đều chịu sự quản lý và kiểm soát của pháp luật, vì vậy việc hiểu rõ văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì là một điều vô cùng quan trọng. Từ hiểu biết đến ứng dụng có thể là một con đường dài, nhưng mỗi chúng ta nhất thiết phải vượt qua nó để xây dựng một cuộc sống tốt đẹp. Vậy để hiểu “văn bản quy phạm pháp luật là gì? Hãy cùng 123job khám phá trong bài viết sau đây.

I. Văn bản luật là gì?

Văn bản luật là gì?

Theo cách hiểu thông thường, văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì là thuật ngữ chung để chỉ tất cả các văn bản mà nội hàm của nó là pháp lý, là cơ sở pháp lý do Quốc hội biểu quyết tuân theo trình tự quy định của pháp luật. Điều này bao gồm hiến pháp, luật, quy chế và nghị quyết của Quốc hội. Ở Việt Nam, văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì sẽ có pháp lệnh do Ủy ban thường vụ Quốc hội biểu quyết về mọi vấn đề Quốc hội giao phó, có giá trị  như luật. Khi đó, nó sẽ được gọi là văn bản quy phạm pháp luật.

Nói đến đây, tin rằng dù không phải là người của pháp luật thì chúng ta cũng sẽ hiểu văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì? Nhưng nếu chúng ta chỉ dừng lại ở cách giải thích này, chẳng phải chúng ta đang đặt câu hỏi về kiến ​​thức của chính mình về văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì, có cho chúng ta cơ hội tìm hiểu thêm về vấn đề cực kỳ quan trọng này không? ?

II. Giá trị của văn bản quy phạm pháp luật đối với đời sống con người

Ý nghĩa của văn bản quy phạm pháp luật là gì?

Văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì là hình thức cho phép chủ thể có thẩm quyền thể hiện ý chí của mình, thể hiện bằng văn bản thông qua văn bản, được ban hành theo hình thức và thủ tục do pháp luật quy định. Mục đích chính của văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì chính là quản lý. Trong cuộc sống có rất nhiều kiến ​​thức cần phải học, hãy luôn  học hỏi và cập nhật. Và hơn tất cả, pháp luật dân sự là lĩnh vực đầu tiên mà mỗi người phải trang bị để  xây dựng cuộc sống tốt đẹp, trật tự hơn. Luật không giống như các lĩnh vực khác, bạn cứ phải đến và đi, tiếp tục thử nghiệm và mắc sai lầm. Về luật, người dân nên nhận thức, hiểu rõ trước khi hành nghề, nghĩa là không để người ta mắc sai lầm rồi mới rút kinh nghiệm.

Vì vậy, chúng ta phải tìm hiểu rất nhiều từ các văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì để biết mình được điều chỉnh như thế nào trong mọi hành vi, lối sống, hành vi hay lời ăn tiếng nói.

Xem thêm: Hiến pháp là gì? Cùng so sánh 5 bản Hiến pháp Việt Nam từ trước đến nay.

III. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật

Các văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta

- Quyết định của Thủ tướng Chính phủ
- Thông tư do Kiểm sát viên ban hành Tổng cục trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao
- Thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ Nghị quyết của Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Hội đồng thẩm phán, Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.
- Nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ với cơ quan trung ương của tổ chức chính trị - xã hội, giữa Uỷ ban thường vụ Quốc hội.
- Thông tư liên tịch Liên quan giữa Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, hoặc giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Trưởng Công tố Tòa án nhân dân tối cao

IV. Những thông tin cơ bản giúp bạn hiểu rõ hơn về văn bản quy phạm pháp luật

1. Cách nhận biết văn bản quy phạm pháp luật

Dấu hiệu nhận biết văn bản là gì?

Đầu tiên là nhận dạng dữ liệu. Từ năm 1996 đến nay, trong mỗi văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì đều có số năm ban hành văn bản kèm theo. Điều này khá quen thuộc và rất dễ nhận ra bằng mắt thường. Khi bạn đang cầm trên tay một quyết định, tôi nghĩ bạn đã thấy những lời khuyên quen thuộc như sau: Khoản 21/2018/NĐCP, 03/2019/TTBTC,…

Thứ hai, bạn có thể nhận biết văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì thông qua hai các yếu tố, cơ quan ban hành và loại văn bản cụ thể như sau (số liệu tính từ năm 2009 đến nay):
- Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết, pháp lệnh, nghị quyết liên quan trình Chủ tịch nước.
- Chủ tịch nước ban hành Quyết định và Sắc lệnh
- Tổng công tố Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành thông tư, thông tư liên tịch.
- HĐND ban hành Nghị quyết
- UBND ban hành hướng dẫn Quyết định

2. Hiệu lực của văn bản pháp luật?

Giá trị của văn bản là gì?

Trong hầu hết các trường hợp, văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì đều ghi ngày có hiệu lực, tuy nhiên vẫn có những trường hợp ngoại lệ phải dựa vào luật đã ban hành để xác định ngày có hiệu lực.

Cụ thể hơn, đó là các loại văn bản sau:
- Văn bản do Quốc hội và Ủy ban Truyền hình của Quốc hội ban hành. Thời hạn có hiệu lực sẽ được quy định trong văn bản này nhưng sớm nhất là 5 ngày kể từ ngày ký ban hành hoặc kể từ ngày công bố văn bản.
- Tài liệu do CTG phát hành, những tài liệu này phải được đăng trên Tạp chí chính thức nếu không sẽ mất giá trị.
- Còn phần còn lại của các văn bản thì sao? Các văn bản còn lại được coi là có hiệu lực tương tự như các văn bản do CTN ban hành.

Đối với một loại tài liệu cụ thể, có hiệu lực trước khi đăng trên Tạp chí chính thức nếu đó là trường hợp khẩn cấp hoặc không cần đăng trên Tạp chí chính thức nếu đó là tài liệu mật

3. Thời gian quy định của văn bản quy phạm pháp luật

Thông thường, một văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì sẽ có thời hạn áp dụng kể từ ngày có hiệu lực cho đến ngày hết hiệu lực.

Trong một số trường hợp đặc biệt, thời điểm áp dụng văn bản quy phạm pháp luật sẽ khác: 
- Trước thời điểm văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì có hiệu lực
- Bị gián đoạn hiệu lực do bị đình chỉ
- Một loại văn bản quy phạm pháp luật cụ thể chỉ được thi hành trong một thời gian nhất định. Trong trường hợp này, ngay cả khi không có văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì thay thế, nó sẽ chỉ có hiệu lực trong một khoảng thời gian cố định.
- Văn bản quy phạm pháp luật đã được sửa đổi, sửa chữa, bổ sung tuy còn nguyên trạng nhưng nội dung mới sau đó sẽ không có hiệu lực thi hành. Khi tài liệu sửa đổi có hiệu lực, đó cũng là lúc các thay đổi hết hiệu lực hoặc sẽ được chỉ định vào một ngày có hiệu lực cụ thể khác.

4. Thời gian hết giá trị của văn bản luật là gì?

Văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì chỉ hết hiệu lực khi có văn bản khác thay thế, văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì khác này phải được cơ quan có thẩm quyền ban hành.

Xem thêm: Luật dân sự là gì? Thông tin cơ bản bạn cần biết về luật dân sự

V. Phân biệt văn bản quy phạm pháp luật với văn bản áp dụng 

Việc phân biệt hai hình thức này là vô cùng quan trọng để tránh nhầm lẫn, mờ mắt về pháp luật. Do tầm quan trọng của nó, các cơ quan hoạt động trong bộ máy nhà nước phải tìm hiểu và nhìn nhận đúng vấn đề để đảm bảo  thực hiện đúng các nhiệm vụ chuyên môn khi giúp việc cho bộ máy. Từ lương tâm đến hành động, phân biệt giữa văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì và văn bản áp dụng pháp luật. Vì vậy, xét từ góc độ lý luận, văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì và văn bản áp dụng pháp luật bị giới hạn bởi các yếu tố khác nhau sau:

1. Sự khác nhau về khái niệm

Sự khác nhau về khái niệm

Văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì là một loại văn bản quy phạm pháp luật, được công bố tuân theo những quy định của pháp luật. Về cơ bản, các chuẩn mực pháp lý là các quy tắc ứng xử chung, có ràng buộc và được áp dụng nhiều lần giữa tất cả các cơ quan và các cá nhân trên toàn quốc. Các quy tắc này đã được cơ quan có thẩm quyền quy định và ban hành, được Nhà nước bảo đảm thực hiện.

Trong khi đó, văn bản áp dụng hành luật là văn bản chứa quy tắc ứng xử cụ thể, dùng một lần trong đời, có hiệu lực thi hành thông qua sự cưỡng chế của nhà nước.

2. Khác biệt về phạm vi 

Văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì có phạm vi áp dụng rộng rãi, cho mọi người, trong khuôn khổ quy định. Phạm vi của văn bản áp dụng pháp luật chỉ có hiệu lực đối với một hoặc một số đối tượng đã được xác định cụ thể trong văn bản. Ví dụ, quyết định của cơ quan công tố.

3. Sự khác nhau về thời hạn hiệu lực của văn bản

Với văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì, thời hạn hiệu lực sẽ dài hơn, tùy thuộc vào tính ổn định của phạm vi cũng như đối tượng hướng tới. Trong khi đó, văn bản áp dụng pháp luật có thời hạn hiệu lực ngắn hơn và tùy từng trường hợp cụ thể như bảng giá dịch vụ ABC hết hiệu lực ngày…

4. Phân biệt văn bản áp dụng pháp luật trên cơ sở ban hành

Nguồn gốc văn bản

Căn cứ ban hành của văn bản luật là Hiến pháp, luật và các văn bản quy phạm pháp luật do người có thẩm quyền ban hành quyền. Nói cách khác, văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì là văn bản nguồn ban hành luật.

Trong trường hợp, văn bản áp dụng luật thì dựa trên một hoặc nhiều văn bản quy phạm pháp luật, thậm chí  dựa trên văn bản áp dụng luật của cơ quan ban hành.

5. Phân biệt theo tên gọi, hình thức và chủ thể ban hành

Trong khi văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì có hình thức, tên gọi hoặc đối tượng ban hành được xác định rõ ràng thông qua 15 loại văn bản do tập thể ban hành (bao gồm cả cá nhân, tổ chức có liên quan) thì pháp luật áp dụng văn bản chưa được hệ thống hóa, thường do các cá nhân ban hành.

VI. Văn bản quy phạm pháp luật trong chính quyền địa phương được quy định như thế nào?

Hiệu lực tại địa phương

Qua quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao và trong phạm vi thẩm quyền, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp đã nỗ lực hết mình để xây dựng  hành lang pháp lý với mục tiêu rõ ràng là áp dụng pháp luật, áp dụng Hiến pháp. Đồng thời đưa ra các biện pháp phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Cho đến nay, hoạt động xây dựng cũng như ban hành các văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì cũng được thực hiện nề nếp, trật tự hơn, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, khả thi. Mặc dù có những cải tiến thuận lợi nhưng vẫn còn nhiều khó khăn vướng mắc trong việc phân biệt các khái niệm.

Có nhiều ý kiến ​​khác nhau về vấn đề định nghĩa văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì. Theo đó, cho rằng: Cơ quan có thẩm quyền quyết định mọi việc cấp bách, quan trọng ở mỗi địa phương là Hội đồng nhân dân. Vì vậy, mọi văn bản do HĐND ban hành sẽ là nghị quyết hợp pháp. Nhưng cũng có người cho rằng: muốn xác định văn bản là văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì hay văn bản đặc biệt thì chỉ cần dựa vào các con số và ký hiệu có trong Nghị quyết. Nếu văn bản được ban hành có số gắn với năm ban hành là văn bản được ban hành theo đúng thủ tục quy định của pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì đó là văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì.

Nhưng trên thực tế vẫn có những văn bản do HĐND, UBND ban hành chỉ nhằm mục đích giải quyết một vụ án nhất định, có tác dụng cụ thể đối với vụ án cụ thể này, nhưng không trở thành vấn đề. Mọi trường hợp. Do đó, bất kỳ văn bản nào do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân ban hành sẽ không phải là văn bản quy phạm pháp luật. Ngoài ra, có thể dựa vào hình thức của văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì để xác định đó có phải là văn bản quy phạm pháp luật hay không. Điều quan trọng là phải xác định xem nội dung  trong tài liệu có chứa các giá trị quy chuẩn hay không.

Xem thêm: Luật hình sự là gì? Cơ hội phát triển tiềm năng của ngành luật hình sự

VII. Kết luận

Vì vậy, khi nói đến pháp luật, bạn hãy luôn ghi nhớ câu này: đừng tham chiến nếu  bạn không  biết vũ khí của chính mình. Hãy hiểu từ văn bản quy phạm pháp luật hay văn bản luật là gì đến tất cả các vấn đề quan trọng có trong văn bản luật để cuộc sống của chúng ta trở thành một xã hội tốt đẹp hơn, công bằng và văn minh hơn.