Bạn thường thấy các thuật ngữ "học hàm" và "học vị" xuất hiện trong giới học thuật. Vậy chúng khác nhau như thế nào? Hãy cùng với 123job.vn tìm hiểu ngay thông qua bài viết phía dưới đây nhé!

1. Học hàm học vị là gì?

Học vị là văn bằng được cấp bởi các cơ sở giáo dục hợp pháp, trong nước hoặc quốc tế, cho những người đã hoàn thành một cấp học nhất định. Văn bằng này phản ánh trình độ giáo dục của cá nhân, chẳng hạn như thạc sĩ, tiến sĩ,…

Học hàm chỉ các danh hiệu được trao cho những người làm công tác giảng dạy hoặc nghiên cứu, thường xuất hiện trong các trường đại học, học viện và viện nghiên cứu. Hai danh hiệu học hàm chính là giáo sư và phó giáo sư. Để đạt được học hàm này, bạn cần tham gia vào công tác nghiên cứu khoa học ở cấp cao hoặc giảng dạy tại các bậc đại học và sau đại học.

Trong hệ thống các đơn vị sự nghiệp, học hàm và học vị còn là căn cứ để xem xét tăng lương và thăng tiến. Vì vậy, hầu hết mọi người đều mong muốn đạt được học vị cao.

Nếu xét theo trình độ đào tạo từ thấp đến cao, các loại học vị bao gồm: cử nhân, tiến sĩ, thạc sĩ, kỹ sư, v.v. Cụ thể như sau:

Cử nhân và kỹ sư là những người tốt nghiệp các khối ngành văn hóa xã hội và kỹ thuật từ đại học.

Bác sĩ và dược sĩ là những người tốt nghiệp các khối ngành y tế từ đại học.

Thạc sĩ và Bác sĩ chuyên khoa I (trong ngành y) là những người tiếp tục học cao học sau khi tốt nghiệp đại học, trong nước hoặc quốc tế.

Tiến sĩ và Bác sĩ chuyên khoa II (trong ngành y) là những người đã tốt nghiệp thạc sĩ và đăng ký thi nghiên cứu sinh.

Tiến sĩ khoa học là những người đã có học vị tiến sĩ và tiếp tục nghiên cứu sau khi tốt nghiệp.

Học hàm học vị là gì?

2. Các chức danh học hàm học vị là gì?

Học hàm trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam chỉ bao gồm hai chức danh chính, đó là phó giáo sư và giáo sư. Điều kiện để đạt được học hàm này được quy định cụ thể trong Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Quyết định này không chỉ nêu rõ tiêu chuẩn và thủ tục xét công nhận các ứng viên đạt tiêu chuẩn cho các chức danh giáo sư (GS) và phó giáo sư (PGS), mà còn quy định cả các bước để hủy bỏ công nhận chức danh và miễn nhiệm các chức danh này.

Theo quy định hiện hành, có 05 tiêu chuẩn chung mà tất cả các ứng viên phải đáp ứng để đủ điều kiện xét công nhận học hàm. Những tiêu chuẩn này bao gồm:

Đạo đức nhà giáo: Ứng viên phải có đạo đức nghề nghiệp tốt, thể hiện qua các hành vi và thái độ trong công tác giảng dạy và nghiên cứu.

Thời gian làm nhiệm vụ đào tạo: Cần có thời gian công tác đáng kể trong lĩnh vực đào tạo, đảm bảo sự tích lũy kinh nghiệm.

Hoàn thành nhiệm vụ được giao: Ứng viên phải thực hiện đầy đủ và hiệu quả các nhiệm vụ được giao, trong đó bao gồm số giờ giảng dạy chuẩn theo quy định.

Sử dụng ngoại ngữ: Ứng viên cần thành thạo ít nhất một ngoại ngữ phục vụ cho công tác chuyên môn, điều này rất quan trọng trong việc tiếp cận tài liệu và nghiên cứu quốc tế.

Điểm công trình khoa học: Ứng viên cần có đủ số điểm quy đổi từ các công trình khoa học theo quy định, điều này phản ánh năng lực nghiên cứu và đóng góp vào lĩnh vực khoa học.

Ngoài 05 tiêu chuẩn chung, chức danh Giáo sư còn yêu cầu thêm 09 tiêu chuẩn khác, trong khi Phó Giáo sư yêu cầu thêm 08 tiêu chuẩn bổ sung. Những tiêu chuẩn này chủ yếu liên quan đến số lượng bài báo khoa học đã công bố, các công trình nghiên cứu, cùng với thành tích hướng dẫn học viên bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ và hướng dẫn ít nhất một nghiên cứu sinh hoàn thành chương trình tiến sĩ.

Theo quy định về học hàm học vị, Hội đồng Giáo sư Nhà nước là cơ quan có thẩm quyền trong việc xác định năng lực chuyên môn của ứng viên, bao gồm kết quả nghiên cứu và định hướng nghiên cứu theo từng chuyên ngành. Hội đồng này cũng có trách nhiệm tổ chức thẩm định hồ sơ của ứng viên và đánh giá kết quả xét của Hội đồng giáo sư cấp cơ sở để đề nghị công nhận tiêu chuẩn cho các chức danh giáo sư và phó giáo sư.

Ngoài ra, Hội đồng giáo sư Nhà nước cũng có quyền ra quyết định thu hồi chức danh Giáo sư hoặc Phó Giáo sư nếu ứng viên không còn đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết, đồng thời xử lý các vấn đề khác liên quan đến học hàm học vị trong hệ thống giáo dục.

Các chức danh học hàm học vị là gì?

3. Cách ghi tắt học hàm học vị như thế nào?

Thông thường, các chức danh liên quan đến học hàm và học vị thường được ghi tắt. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách viết tắt đúng cách cho các học hàm và học vị này.

Cách viết tắt học hàm, học vị trong Tiếng Việt

  • Học vị Cử Nhân: Theo nguyên tắc viết tắt trong Tiếng Việt, học vị cử nhân có thể được viết là CN. Ngoài ra, chúng ta cũng thường thấy các chữ viết tắt như KS cho từ Kỹ sư và BS cho từ Bác sĩ.
  • Học vị Thạc sĩ: Học vị thạc sĩ được viết tắt là Th.S. Trong ngành y tế, có học vị tương đương là Bác sĩ chuyên khoa 1, được viết tắt là BSCKI.
  • Học vị Tiến sĩ: Học vị này được viết tắt là TS. Tương tự, trong ngành y, học vị Bác sĩ chuyên khoa II được viết tắt là BSCKII.
  • Học hàm Phó Giáo sư: Từ viết tắt cho học hàm này là PGS. Thông thường, bạn sẽ thấy cụm từ này được viết dưới dạng PGS.TS (Phó giáo sư, tiến sĩ). Ví dụ: PGS.TS Nguyễn Thị A trong lĩnh vực Tâm lý.
  • Học hàm Giáo sư: Học hàm này được viết tắt là GS. Tương tự như trường hợp của Phó giáo sư, chúng ta cũng thường gặp tổ hợp GS.TS (Giáo sư tiến sĩ).

Ngoài ra, khi các chức danh học vị hoặc học hàm liên quan đến ngành chuyên môn cụ thể, người ta thường thêm tên chuyên môn vào sau chức danh. Chẳng hạn, Th.S Tâm lý là viết tắt cho cụm "Thạc sĩ ngành tâm lý học".

Cách viết tắt học hàm, học vị trong tiếng Anh

Trong Tiếng Anh, cách ghi tắt cho học hàm và học vị được quy định như sau:

  • Học vị Cử nhân xã hội: Được viết tắt là BA, viết tắt của cụm từ "Bachelor of Arts".
  • Học vị Cử nhân khoa học tự nhiên: Viết tắt là B.Sc hoặc BS, tương ứng với cụm từ "Bachelor of Science".
  • Chức danh Bác sĩ y khoa: Được viết tắt là M.D, viết tắt của "Doctor of Medicine".
  • Học vị Thạc sĩ khoa học: Viết tắt là M.Sc hoặc M.S, tương ứng với "Master of Science".
  • Học vị Tiến sĩ: Có thể được viết tắt là Ph.D, PhD, D.Phil, hoặc Dr.Phil, tất cả đều đại diện cho "Doctor of Philosophy".
  • Học vị Tiến sĩ khoa học: Viết tắt là Sc.D, D.Sc, S.D, hoặc Dr.Sc, tương ứng với "Doctor of Science".
  • Học hàm Phó giáo sư: Được viết tắt là  Assoc.Prof, viết tắt cho "Associate Professor".
  • Học hàm Giáo sư: Viết tắt là Prof., đại diện cho "Professor".

Việc hiểu rõ cách ghi tắt các học hàm và học vị không chỉ giúp bạn thể hiện thông tin một cách chính xác mà còn nâng cao sự chuyên nghiệp trong giao tiếp.

Cách ghi tắt học hàm học vị như thế nào?

4. Phân biệt học hàm và học vị

Định nghĩa

  • Học hàm: Là danh hiệu được phong cho những cá nhân có thành tích xuất sắc trong lĩnh vực giảng dạy hoặc nghiên cứu. Học hàm thường liên quan đến các chức danh như Giáo sư và Phó giáo sư.
  • Học vị: Là văn bằng được cấp cho những người đã hoàn thành một cấp học nhất định trong hệ thống giáo dục. Học vị phản ánh trình độ học vấn của cá nhân, ví dụ như Cử nhân, Thạc sĩ, Tiến sĩ.

Đặc điểm

Học hàm:

  • Thường đi kèm với chức danh cụ thể (ví dụ: PGS, GS).
  • Liên quan đến hoạt động nghiên cứu và giảng dạy ở cấp cao.
  • Được cấp sau quá trình xét duyệt nghiêm ngặt dựa trên thành tích và đóng góp cho ngành.

Học vị:

  • Được cấp cho việc hoàn thành một chương trình học tập chính thức.
  • Phản ánh trình độ học vấn cụ thể (ví dụ: học vị Cử nhân, Thạc sĩ, Tiến sĩ).
  • Có thể được cấp bởi các cơ sở giáo dục khác nhau.

Quy trình cấp phát

Học hàm:

  • Thường phải trải qua một quy trình xét duyệt từ Hội đồng giáo sư hoặc các cơ quan có thẩm quyền.
  • Đòi hỏi ứng viên phải đạt được một số tiêu chuẩn cụ thể về nghiên cứu và giảng dạy.

Học vị:

  • Được cấp sau khi người học hoàn thành các yêu cầu của chương trình học (ví dụ: hoàn thành tín chỉ, luận văn).
  • Thường được cấp bởi các trường đại học hoặc cơ sở giáo dục chính quy.

Bài viết trên đây đã đề cập đến với các bạn về học hàm học vị là gì; các chức danh học hàm học vị là gì; cách ghi học hàm học vị như thế nào là đúng và phân biệt học hàm và học vị, rất mong những chia sẻ trên sẽ hữu ích với các độc giả của 123job.vn. Hãy tiếp tục theo dõi 123job để đọc thêm nhiều bài Blogs khác nữa nhé. Chúc các bạn thành công!