Ngôn ngữ lập trình là một thuật ngữ không hề xa lạ trong ngành công nghệ thông tin. Thế nhưng vài năm trở lại đây thì ngôn ngữ lập trình cho trẻ em lại trở thành một công cụ giúp trẻ phát triển trí tuệ và tư duy logic cực hiệu quả.

I. Khái quát về ngôn ngữ lập trình

ngôn ngữ lập trìnhKhái quát về ngôn ngữ lập trình

1. Ngôn ngữ lập trình là gì?

Tuy là một thuật ngữ khá quen thuộc trong lĩnh vực công nghệ thông tin cực kỳ phát triển như hiện nay nhưng khi được hỏi ngôn ngữ lập trình là gì thì có không ít người gặp khó khăn trong việc đưa ra câu trả lời. Thực ra, ngôn ngữ lập trình được định nghĩa một cách đơn giản là phương thức mà con người giao tiếp với máy tính thông qua một bộ các quy tắc viết mã lệnh (hay còn được gọi là cú pháp). Nhờ có ngôn ngữ lập trình mà con người có thể viết các chỉ dẫn cho máy tính để thực hiện các tác vụ cụ thể. 

Ngày nay khi mà công nghệ thông tin đang được phát triển ngày càng mạnh mẽ thì các bộ ngôn ngữ lập trình cũng ngày càng được bổ sung phong phú và đa dạng hơn, trong đó những loại ngôn ngữ khác nhau sẽ có các quy tắc riêng khác nhau. Điều này đòi hỏi các lập trình viên phải có kiến thức rất vững chắc, nắm rõ các quy tắc và trình độ tin học cao thì mới có thể viết các chương trình cho máy tính một cách hoàn thiện. Vậy với độ khó cao như vậy mà ngay cả những người trưởng thành cũng không phải ai cũng có thể học được thì liệu trẻ em có thể viết được một chương trình cho riêng mình hay không? Ngôn ngữ lập trình cho trẻ em có gì khác so với ngôn ngữ lập trình bậc cao mà chúng ta vẫn thường nhắc tới?

2. Ngôn ngữ lập trình cho trẻ em là gì?

Không ai có thể phủ nhận độ khó khi học ngôn ngữ lập trình nhưng điều đó không có nghĩa là trẻ em thì không thể tiếp thu và phát triển các kỹ năng lập trình. Hiện nay trên thế giới, rất nhiều giáo sư đã thiết kế các ngôn ngữ lập trình cho trẻ em từ 5 tuổi trở lên thông qua các bài giảng và cách minh họa trực quan rất dễ hiểu và hấp dẫn. Vì kiến thức và sự hiểu biết có trẻ vẫn còn có giới hạn nên các ngôn ngữ lập trình này được thiết kế đơn giản hơn và dễ nhớ hơn so với ngôn ngữ lập trình bậc cao mà các lập trình viên chuyên nghiệp vẫn thường sử dụng. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều bậc phụ huynh cảm thấy băn khoăn trong việc cho trẻ học các ngôn ngữ lập trình là quá sức so với lứa tuổi. Vậy thì việc cho trẻ sớm tiếp xúc và học ngôn ngữ lập trình có ảnh hưởng như thế nào tới sự phát triển và tư duy của trẻ?

3. Tác dụng của ngôn ngữ lập trình cho trẻ em

Một nghiên cứu của các giáo sư tại Mỹ đã chỉ ra rằng, thực ra việc tiếp thu và rèn luyện kỹ năng lập trình của trẻ lại tốt hơn so với người trưởng thành. Bởi khi ở độ tuổi từ 5 - 8 tuổi, trẻ đã bắt đầu có ý thức về các sự vật, hiện tượng xung quanh mình và đưa ra nhận định, ý kiến riêng của trẻ. Do vậy nên không có gì là quá sức khi cho trẻ sớm làm quen với ngôn ngữ lập trình.

Việc tiếp xúc với một thứ mới lạ nhưng cũng rất thú vị như ngôn ngữ lập trình ngay từ bậc tiểu học sẽ giúp trẻ phát huy khả năng sáng tạo và tư duy thông qua việc thử nghiệm các ý tưởng lập trình, biến những điều tưởng chừng như phức tạp trở thành đơn giản. Ngoài ra nó còn giúp trẻ học cách hợp tác và làm việc nhóm với bạn bè, bố mẹ và thầy cô để tìm ra những điểm sai sót trong chương trình. Thông qua các ngôn ngữ lập trình tư duy mà não bộ của trẻ được hoạt động nhiều hơn, tư duy trở nên logic hơn và óc sáng tạo cũng phát triển hơn rất nhiều. 

II. Top 5 ngôn ngữ lập trình tốt nhất cho trẻ em hiện nay

Sau khi đã hiểu được tác dụng của việc học ngôn ngữ lập trình đối với trẻ thì nhiều bậc phụ huynh sẽ băn khoăn không biết trẻ nên học ngôn ngữ lập trình nào mới tốt và không quá khó. Hiện nay có vô vàn các loại ngôn ngữ lập trình được thiết kế ở các độ khó khác nhau cho trẻ tìm hiểu, nổi bật nhất có thể kể đến như ngôn ngữ lập trình c, ngôn ngữ lập trình java, ngôn ngữ lập trình python, ngôn ngữ lập trình c++, ngôn ngữ lập trình pascal, ngôn ngữ lập trình arduino, ngôn ngữ lập trình php, ngôn ngữ lập trình c#, ngôn ngữ lập trình plc, ngôn ngữ lập trình android, ngôn ngữ lập trình scratch, các ngôn ngữ lập trình trí tuệ nhân tạo, các ngôn ngữ lập trình web, ngôn ngữ lập trình r, ngôn ngữ lập trình ruby, ngôn ngữ lập trình javascript, ngôn ngữ lập trình swift, các ngôn ngữ lập trình game, ngôn ngữ lập trình go, ngôn ngữ lập trình raspberry pi...

Hiểu được suy nghĩ này, ngay sau đây chúng tôi sẽ giới thiệu tới bạn Top 5 ngôn ngữ lập trình tốt nhất cho trẻ em hiện nay!

ngôn ngữ lập trìnhTop 5 ngôn ngữ lập trình tốt nhất cho trẻ em hiện nay

1. Ngôn ngữ lập trình Scratch

Nếu các bậc phụ huynh còn băn khoăn không biết trẻ nên học ngôn ngữ lập trình nào đầu tiên Scratch là một sự lựa chọn lý tưởng. Khi trẻ mới bắt đầu đặt chân vào thế giới lập trình thì việc làm quen một cách nhẹ nhàng và thú vị là điều cần thiết. Với ngôn ngữ lập trình này, thay vì phải viết những dòng lệnh logic khó hiểu mà lại dễ mắc lỗi thì trẻ sẽ được làm quen với cách tạo ra những tấm hình động ngộ nghĩnh hay các câu chuyện tương tác trong mọi lĩnh vực, từ nghệ thuật tới âm nhạc. Nhờ đó, trẻ không chỉ được phát triển tư duy logic mà còn phát huy các năng khiếu tự nhiên phù hợp. 

Ngoài ra Scratch còn hỗ trợ các bậc phụ huynh khi cho trẻ học trực tuyến và hoàn toàn miễn phí. Thêm vào đó thì phần mềm còn tạo cơ hội giúp trẻ có thể chia sẻ những tác phẩm nghệ thuật của mình và tham gia trò chơi trực tuyến để giao lưu với bạn bè đến từ nhiều nơi khác nhau trên thế giới. 

2. Ngôn ngữ lập trình Python

Khi trẻ đã được làm quen với các thành phần ngôn ngữ lập trình thì việc cho trẻ học ngôn ngữ lập trình Python là một sự lựa chọn phù hợp. Đây là ngôn ngữ lập trình được nâng cấp hơn so với Scratch, tại đây trẻ sẽ được làm quen với việc viết code cơ bản. 

Python tạo ra một môi trường rất thân thiện giúp trẻ có thể bắt đầu xây dựng các ý tưởng lập trình trong đầu và nghĩ cách chuyển những ý tưởng này thành hướng dẫn mà máy có thể giải thích. Python cũng có một triết lý đề cập đến việc tạo ra một số tiền to lớn chỉ thông qua nghiên cứu và sử dụng thư viện Python hiệu quả. Có thể nói việc học ngôn ngữ lập trình Python là một bước đệm rất vững chắc cho trẻ tiến xa hơn trong lĩnh vực lập trình sau này. 

3. Ngôn ngữ lập trình Ruby

Khi trẻ đã có những hiểu biết ban đầu về viết code cơ bản hoặc chưa biết viết code thì bạn cũng đều có thể cho trẻ làm quen với ngôn ngữ lập trình Ruby nơi những dòng code phức tạp sẽ được tự động soạn thảo sẵn trên máy tính và giải thích ý nghĩa dễ hiểu cho trẻ. Không chỉ là ngôn ngữ lập trình cho trẻ em mà Ruby còn là một ngôn ngữ rất phổ biến và ban đầu nó đã được sử dụng để tạo ra ứng dụng Twitter, do vậy nó phù hợp cho trẻ từ 8 tuổi trở lên. 

4. Ngôn ngữ lập trình C++

Khi cho trẻ học ngôn ngữ lập trình C++, bạn sẽ vô cùng ngạc nhiên khi trẻ được học tập trong môi trường toán học cực kỳ tuyệt vời và được coi là lựa chọn số 1 cho câu hỏi nên học ngôn ngữ lập trình nào đầu tiên. Mặc dù là một trong số các ngôn ngữ lập trình phổ biến trên toàn cầu nhưng do độ khó cao hơn nên ban đầu ngôn ngữ lập trình C++ khiến các nhà khoa học phải đau đầu không biết liệu nó có phù hợp dành cho trẻ em hay không. Nhưng sau một thời gian đưa vào sử dụng cho trẻ thì kết quả mang lại cũng rất tích cực và được nhiều phụ huynh tin tưởng. 

5. Ngôn ngữ lập trình Java

Được đánh giá là có độ khó cao hơn so với ngôn ngữ lập trình Ruby và ngôn ngữ lập trình Python nhưng việc học ngôn ngữ lập trình Java đối với trẻ em vẫn mang lại những hiệu quả rất tích cực, nếu học ngôn ngữ này đầu tiên thì trẻ sẽ rất dễ tiếp cận với các ngôn ngữ lập trình phổ biến khác. Đây là một loại ngôn ngữ lập trình web, nơi trẻ có thể tạo ra những trang web đơn giản cho riêng mình. Điều này là cực kỳ thú vị và hấp dẫn với trẻ nếu vượt qua một số rào cản ban đầu như cài đặt JDK hoặc hiểu một số code phức tạp hơn. Do vậy, việc học ngôn ngữ lập trình Java thích hợp dành cho trẻ từ 10 tuổi trở lên nhằm đem tới lộ trình phát triển và tiến bộ vượt bậc. 

III. Nên học ngôn ngữ lập trình nào?

Không chỉ với trẻ em mà ngay cả với những người muốn bắt đầu tìm hiểu về lập trình cũng như định hướng trở thành lập trình viên chuyên nghiệp cũng cùng có chung câu hỏi nên học ngôn ngữ lập trình nào. Sau đây, 123job sẽ giúp bạn tổng hợp Top 5 ngôn ngữ lập trình nên học nhất!

ngôn ngữ lập trìnhNên học ngôn ngữ lập trình nào?

1. Ngôn ngữ lập trình JavaScript

Trong hai năm trở lại đây, JavaScript được coi là ngôn ngữ lập trình mạnh mẽ và đáng học nhất hiện nay. Do vậy không có gì là lạ khi rất nhiều người, bao gồm các blogger nổi tiếng và các trang web về programming trên toàn cầu đánh giá cao việc học ngôn ngữ lập trình JavaScript nếu muốn tiến xa hơn trong lĩnh vực này. Với JavaScript, nhân viên lập trình có thể viết được web front-end hay server backend và các app cho di động, chatbot hay thậm chí là cả code Arduino. 

2. Ngôn ngữ lập trình Java

Mặc dù JavaScript là ngôn ngữ lập trình mạnh mẽ bậc nhất hiện nay nhưng nó cũng được đánh giá là “easy to learn but hard to master” (học thì dễ nhưng giỏi thì khó). Do vậy nếu mới bắt đầu làm quen với việc lập trình thì tốt nhất bạn nên học ngôn ngữ lập trình Java. Là một trong số những ngôn ngữ lập trình đời đầu, cho tới nay khi có vô vàn các loại ngôn ngữ lập trình khác được ra đời thì Java vẫn khẳng định được chất lượng của mình khi có số lượng công việc cũng như số lượng lập trình viên sử dụng đông đảo nhất hiện nay. Các công ty lớn đều ưu tiên sử dụng Java để viết ERP và các ứng dụng enterprise, ngoài ra nó còn hỗ trợ đắc lực cho các lập trình viên trong việc thiết kế app cho điện thoại.

3. Ngôn ngữ lập trình C#

Ban đầu, C# là ngôn ngữ lập trình được thiết kế dựa trên Java nhưng sau này đã được phát triển và nâng cấp để trở thành loại ngôn ngữ được giới lập trình viên yêu thích nhất hiện nay. Nhiều người sau khi sử dụng đã đánh giá là C# cho cảm giác viết code rất thoải mái cộng thêm sự hỗ trợ đắc lực từ thư viện với async/await, LINQ và functional programming. Bên cạnh Windows thì ngày nay ngôn ngữ lập trình C# đã có thể chạy trên Mac, Ubuntu và Linux, cực tiện lợi cho người sử dụng.

4. Ngôn ngữ lập trình Python

Với cú pháp ngắn gọn, rõ ràng và nhiều thư viện hỗ trợ, Python là ngôn ngữ lập trình được các bạn trẻ, đặc biệt là sinh viên rất yêu thích. Ưu điểm lớn nhất của ngôn ngữ này chính là có nhiều thư viện giúp hỗ trợ xử lý số liệu, phân tích đồ thị, và lập ma trận rất mạnh mẽ như matplotlib và numpy. Đó cũng là lý do giải thích tại sao Python được sử dụng để thiết kế các thư viện Machine learning và Data mining, một trong số đó chính là thư viện Tensorflow bá đạo của Google. 

5. Ngôn ngữ lập trình PHP

Một trong số các ưu điểm giúp cho PHP nằm trong danh sách các loại ngôn ngữ lập trình nên học nhất bao gồm:

  • Có thể học ngôn ngữ lập trình PHP trong khoảng 1,2 tuần là bạn đã có thể thiết kế web, ngoài ra khi sử dụng PHP thì người học có thể dễ dàng tìm kiếm server Linux để deploy code.

  • Đối với các CMS mạnh mẽ như WordPress hoặc Joomla thì PHP được đánh giá là ngôn ngữ lập trình vô cùng phù hợp để thiết kế các trang web tin tức hoặc bán hàng trực tuyến. Đó là còn chưa kể những lợi thế vượt trội về thời gian hoàn thành và giá cả so với C# và Java. 

  • Xét về thị trường việc làm nói chung thì PHP cũng được đánh giá là tương đồng với C# và Java. Còn nếu xét riêng trong ngành freelancer thì lượng việc làm sử dụng ngôn ngữ PHP vượt trội hơn hẳn, chủ yếu là các dự án viết theme hoặc plugin cho các site nhỏ lẻ.

IV. Các ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay

ngôn ngữ lập trìnhCác ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay

  • Ngôn ngữ lập trình Go: Go là ngôn ngữ lập trình được xây dựng và phát triển bởi Google nhằm mục đích giúp các nhà phát triển có môi trường thuận lợi để xây dựng các hệ thống cho lượng người dùng cực lớn của Google. Nhờ ưu điểm dễ đọc và dễ nhân rộng mà ngôn ngữ này được rất nhiều lập trình viên yêu thích. 

  • Ngôn ngữ lập trình C++: Ban đầu, C++ là sự lựa chọn thay thế cho ngôn ngữ lập trình C truyền thống và được phát minh vào năm 1983. Tuy nhiên sau cả một quá trình nghiên cứu và phát triển thì đến nay C++ đã trở nên rất phổ biến với các nhà phát triển trên toàn cầu. Điển hình nhất chính là Microsoft Windows và Google Chrome hay các phần mềm lập trình được thiết kế cho phi cơ chiến đấu đều được viết bằng ngôn ngữ lập trình C++.

  • Ngôn ngữ lập trình C: Là một trong số những ngôn ngữ lập trình đời đầu được sáng chế vào năm 1972 nhưng cho đến nay C vẫn khẳng định được đẳng cấp của mình khi vẫn nằm trong danh sách các loại ngôn ngữ lập trình thịnh hành và phổ biến trên toàn cầu. Một trong số những lý do mà C được yêu thích bên cạnh khả năng hoạt động linh hoạt trên tất cả các nền tảng điện toán hiện nay chính là tính ổn định và dễ hiểu cho các lập trình viên, từ nghiệp dư cho tới chuyên nghiệp.

  • Ngôn ngữ lập trình Ruby: Mặc dù đã được phát minh cách đây 24 năm nhưng Ruby vẫn là sự lựa chọn yêu thích của các lập trình viên trên toàn cầu bởi sự dễ hiểu và dễ đọc. Đi kèm với nó là Rails và bên cạnh đó thì nó còn hỗ trợ cho người dùng một framework add-on có tên Rails giúp cho việc xây dựng và thiết kế các ứng dụng web trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. 

  • Ngôn ngữ lập trình JavaScript: Mặc dù tên gọi dễ khiến người ta hiểu lầm rằng JavaScript là một phiên bản khác có liên quan tới Java nhưng thực tế thì ngôn ngữ lập trình này lại thường được dùng vào việc thiết kế các ứng dụng web. Với thư viện hỗ trợ đa dạng cùng nhiều tính năng hữu ích, số lượng người sử dụng JavaScript trong vài năm trở lại đây có sự bứt phá ngoạn mục khi chứng kiến mức tăng trưởng cao gấp đôi so với thời điểm mới ra mắt. 

V. Kết luận 

Trên đây là toàn bộ thông tin về các ngôn ngữ lập trình mà chúng tôi muốn giới thiệu với bạn. Mong rằng thông qua bài viết này, bạn đã hiểu thêm về tác dụng của ngôn ngữ lập trình cho trẻ em cũng như danh sách các loại ngôn ngữ lập trình nên học. Cảm ơn bạn đã dành thời gian theo dõi bài viết của 123job và chúc bạn thành công!