Tương lai của nước Mỹ và Thế giới sẽ ra sao khi Joe Biden làm Tổng thống?

Ngày 7/11, Joe Biden được "xướng tên" là người chiến thắng trong cuộc bầu cử năm nay, trở thành Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ và sẽ tiếp quản quyền lãnh đạo quốc gia từ đương kim Tổng thống Donald Trump vào tháng 1/2021.

Để đi tới chiến thắng này, Joe Biden đã phải vượt qua nhiều chỉ trích, nghi ngại về chiến lược tranh cử để thiết lập một liên minh trải dài từ những người Dân chủ tới các thành viên ôn hòa của đảng Cộng hòa. Nhưng cuối cùng,  Joe Biden đã chiến thắng trong cuộc bầu cử có tỷ lệ phiếu đại cử tri có lẽ cao nhất từ năm 1900 và giành được nhiều phiếu hơn bất kỳ ứng viên nào trong lịch sử. Điều gì đã làm giúp Joe Biden chiến thắng áp đảo trước Donald Trump? Quan hệ giữa Mỹ và thế giới sẽ thay đổi như thế nào? Hãy cùng 123job tìm hiểu ngay sau đây. 

I. Joe Biden là ai?

Joe Biden từng là phó tổng thống Mỹ dưới thời chính quyền Barack Obama và vẫn là một người nổi tiếng hàng đầu trong chính trường Mỹ. Ông ra tranh cử để đấu với Tổng thống đương nhiệm Donald Trump, người chưa từng giành được quá 50% tỷ lệ ủng hộ trung bình của các cuộc khảo sát. 

Joe Biden

Trong suốt sự nghiệp của mình, Joe Biden bị đánh giá là một đảng viên Dân chủ ôn hòa điển hình, dành nhiều thập kỷ tại Thượng viện Mỹ để đảm nhiệm vai trò "sứ giả" trong các thỏa hiệp giữa hai đảng. Ông từng hai lần bỏ cuộc đua vào Nhà Trắng với màn thể hiện tồi tệ, rồi trở thành "phó tướng" dưới cái bóng quá lớn của Barack Obama.

Chiến thắng của Joe Biden trong cuộc bầu cử 2020 được cho là "điều gần như tất yếu", bởi ông là người nổi tiếng, có kinh nghiệm và được yêu quý. 

II. 3 yếu tố giúp Joe Biden thắng Donald Trump

Cách tranh cử thận trọng của Joe Biden giữa Covid-19 thậm chí còn khiến nhiều thành viên Dân chủ lo lắng, khi cho rằng ông không làm đủ nhiều để thu hút cử tri và tạo ra nền tảng ủng hộ vững chắc cho chiến dịch tranh cử. Vượt qua tất cả lo lắng, Joe Biden đã giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng trước Tổng thống đương nhiệm là Donald Trump.

Theo Ezra Klein, biên tập viên của Vox có ba yếu tố làm nên chiến thắng của Biden trong cuộc đua năm nay, đầu tiên là tư tưởng chính trị cốt lõi của ông. Joe Biden là một chính trị gia theo nghĩa chân thực nhất và sâu sắc nhất của thuật ngữ này, theo Klein.

Việc tập trung vào các mối quan hệ cá nhân đã mang lại nhiều kết quả cho chiến dịch tranh cử của Joe Biden. Để trở thành ứng viên của đảng Dân chủ chính là cuộc chiến giữa phe ôn hòa, trung lập hơn của đảng với phe cánh tả đang trỗi dậy. Cuối cùng Joe Biden giành chiến thắng ấn tượng sau khi nhiều tên tuổi lớn bỏ cuộc hoặc quay sang ủng hộ ông.

"Tôi nghĩ điều khác biệt hiện giờ, giữa bạn và tôi, là tôi có mối quan hệ tốt với Joe Biden hơn với Hillary Clinton và Joe Biden dễ dàng ngồi xuống nói chuyện với tôi và nhiều thành viên cấp tiến khác hơn chúng tôi từng thấy trong quá khứ", Bernie Sanders, từng là đối thủ của ông Joe Biden trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ, nói. Như Joe Biden đã viết, mối quan hệ cá nhân giúp xây dựng lòng tin, thông qua đàm phán và thỏa hiệp. Đây chính là cốt lõi chính trị của Joe Biden và việc thành lập liên minh Joe Biden - Sanders là minh chứng cho tính hiệu quả của nó.

Hai ứng cử viên của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020. 

Yếu tố thứ hai giúp là nên chiến thắng của Joe Biden là ông đã thay đổi cùng sự thay đổi của nước Mỹ. Chương trình nghị sự của Joe Biden năm nay đã khiến ông có vị thế tốt hơn Hillary Clinton năm 2016, cựu tổng thống Obama năm 2012 và của chính ông năm 2008.

Đối với Joe Biden, công việc của một chính trị gia là tiếp nhận những bất đồng và nhu cầu của một quốc gia bị rạn nứt, chia rẽ, đồng thời sử dụng các kênh và thể chế chính trị để tạo nên một liên minh vững chắc. Ngoài ra, khi nước Mỹ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng y tế và kinh tế nghiêm trọng do Covid-19, chiến lược của Joe Biden đã đạt hiệu quả "lấy lòng" cử tri. 

Chiến dịch của Tổng thống Trump từng mô tả Joe Biden là "con rối" của phe cực tả với những chính sách không tưởng. "Điều kỳ diệu của Joe Biden là ông đã biến mọi thứ trở thành điều hợp lý mới", Andrew Yang phát biểu tại Hội nghị Quốc gia đảng Dân chủ 2020. 

Yếu tố cuối cùng giúp Joe Biden thành công nằm ở việc ông là "một ứng cử viên không ầm ĩ". Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng trong kỷ nguyên chính trị bị chi phối bởi mạng xã hội như hiện nay, đối thủ của Tổng thống Trump phải đủ mạnh để đấu với ông trên các nền tảng như Facebook hay Twitter. Tuy nhiên, đây không phải lựa chọn của Joe Biden.

"Ông Joe Biden chỉ có 32.000 người theo dõi trên nền tảng video có tầm ảnh hưởng này (YouTube), một mức thấp so với các đối thủ của ông ấy trong đảng Dân chủ và ít hơn khoảng 300.000 so với Tổng thống Trump".  Biden đã thực hiện chiến dịch tranh cử khá khiêm tốn, thậm chí còn trở nên thận trọng hơn sau khi Covid-19 tấn công Mỹ. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ tổ chức họp báo hàng ngày, xuất hiện tại nhiều sự kiện vận động tranh cử và thu hút sự chú ý của cả nước Mỹ. 

Biden cược rằng người Mỹ sẽ mệt mỏi với những tiếng nói ồn ào, với những tranh chấp và bất bình của Trump tràn ngập trên mạng và các phương tiện truyền thông. Và thực tế chiến lược từng giúp Trump giành chiến thắng năm 2016 đã không thể đưa ông tới thành công lần này.

III. Tương lai nước Mỹ dưới thời Joe Biden

Khi Joe Biden hứa nhiệm kỳ của ông sẽ không hỗn loạn như dưới thời Trump, nhiều người đã lo ngại về một nước Mỹ "nhàm chán" và thiếu kịch tính. Joe Biden bước vào chiến dịch tranh cử với khẩu hiệu "Tái xây dựng tốt hơn", hướng đến hy vọng hồi sinh nước Mỹ sau thảm họa kinh tế như cố tổng thống Dân chủ Franklin Roosevelt, đồng thời đưa đất nước chuyển mình về cơ bản trong những thập kỷ tới. 

Vấn đề đầu tiên mà chính quyền Joe Biden dự kiến giải quyết là đại dịch Covid-19, cuộc khủng hoảng mà ông chỉ trích chính quyền Trump điều phối thất bại. Do đó, một trong những vị trí đầu tiên mà Biden được cho là sẽ bổ nhiệm là một quan chức phụ trách xử lý tình trạng thiếu nguồn lực xét nghiệm và thiết bị bảo hộ cá nhân.

Joe Biden muốn chính phủ liên bang tuyển 100.000 người để thực hiện công tác truy vết tiếp xúc, đồng thời khuyến khích cả những người Mỹ không có triệu chứng đi xét nghiệm nếu họ từng tiếp xúc với ca nhiễm. Ông còn thúc đẩy trả khoản tiền đảm bảo rủi ro cho những người lao động làm công việc thiết yếu, cam kết tất cả người dân Mỹ, dù có bảo hiểm hay không, cũng sẽ không phải tự bỏ tiền túi để tiêm vaccine phòng Covid-19 sau khi chúng sẵn sàng đưa vào sử dụng.

Về kinh tế, vấn đề  Joe Biden bị đánh giá yếu thế hơn so với Trump. Ông muốn chính phủ liên bang cấp 400 tỷ USD ngân sách trong 4 năm để mua hàng hóa và dịch vụ nguồn gốc từ Mỹ, cùng 300 tỷ USD nghiên cứu và phát triển những sáng kiến năng lượng sạch.

Cuộc tranh luận giữa Joe Biden và Donald Trump

Joe Biden còn kêu gọi mức lương tối thiểu liên bang đạt 15 USD và tích cực ủng hộ công đoàn. Theo phân tích của tập đoàn Moody, các đề xuất của Joe Biden ước tính tạo ra 18,6 triệu việc làm mới trong nhiệm kỳ của ông, cùng mức tăng thu nhập sau thuế trung bình là 4.800 USD. Trong khi đó, các chính sách của Trump ước tính tạo ra 11,2 triệu việc làm mới và tăng thu nhập danh nghĩa cho các hộ gia đình trung bình.

Về chính sách y tế, Joe Biden đã bác bỏ ý tưởng "bảo hiểm cho tất cả" trong vòng bầu cử sơ bộ. Thay vào đó, ông cam kết củng cố và mở rộng Đạo luật Chăm sóc sức khỏe Giá phải chăng, hay còn gọi là Obamacare, chính sách hiện được 62% người Mỹ ủng hộ.

Ông cũng muốn hạ độ tuổi đủ điều kiện tham gia chương trình Medicare (hỗ trợ chi phí chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi và khuyết tật) từ 65 xuống 60, đồng thời đầu tư 125 tỷ USD trong 10 năm cho công tác cai nghiện.

Về vấn đề thuế, Biden đề xuất đánh thuế các tập đoàn và giới thượng lưu ở mức cao hơn nhiều. Mức thuế cá nhân cao nhất sẽ trở về 39,6%. Lãi từ vốn mà các triệu phú tích lũy sẽ bị đánh thuế như thu nhập thông thường. Thuế suất doanh nghiệp sẽ tăng từ 21% lên 28%. Biden  đề xuất áp dụng mức thuế lương an sinh xã hội 12,4% đối với những người thu nhập trên 400.000 USD.

Về giáo dục, ngoài chương trình mầm non cho tất cả trẻ 3-4 tuổi, Joe Biden ủng hộ Đạo luật Đại học cho Tất cả mà thượng nghị sĩ Sanders đề xuất, giúp cung cấp khoản trợ cấp liên bang phù hợp dành cho các bang miễn học phí đại học và cao đẳng đối với những sinh viên thuộc hộ gia đình thu nhập dưới 125.000 USD. Joe Biden đề xuất đầu tư đáng kể vào những trường cao đẳng cộng đồng, nhằm cải thiện cơ sở vật chất và miễn học phí.

Về môi trường, Joe Biden đề xuất đầu tư 2 nghìn tỷ USD vào năng lượng sạch. Ông muốn nâng cấp 4 triệu tòa nhà để đáp ứng những tiêu chuẩn tiết kiệm năng lượng, đạt mục tiêu không phát thải khí nhà kính với tất cả tòa nhà mới vào năm 2030. Mục tiêu tham vọng nhất là góp phần giúp Mỹ đạt mức phát thải CO2 bằng không vào năm 2050. "Tôi nghĩ xử lý vấn đề biến đổi khí hậu là một công việc phải làm", Biden cho hay.

Về tư pháp, Joe Biden đề xuất tạo ra một chương trình trợ cấp liên bang trị giá 20 tỷ USD, nhằm khuyến khích các bang hạn chế quyết định bỏ tù. Nhiều đề xuất của V Biden còn hướng tới giải quyết vấn đề bất bình đẳng chủng tộc, như kế hoạch miễn học phí trường đại học công lập cho các gia đình trung lưu.

Nhận xét về tương lai nước Mỹ dưới thời Joe Biden, nhà hoạt động Dân chủ Saikat Chakrabarti nêu ý kiến: "Về cơ bản, Biden phải làm điều gì đó mang tính lịch sử". "Với một cơn suy thoái và một đại dịch được đặt vào tay, ông ấy được bầu để thực sự giải quyết vấn đề và làm điều gì đó lớn lao".

IV. Quan hệ Mỹ với thế giới thời Joe Biden

Chiến thắng của Joe Biden có thể đánh dấu khởi đầu cho sự thay đổi mạnh mẽ trong thái độ của Mỹ đối với thế giới.

Với Trung Quốc, Trump đã là một đối thủ "khó chơi" khi ông thể hiện quan điểm cứng rắn với Bắc Kinh hơn rất nhiều tổng thống Mỹ khác. Ông tung các đòn áp thuế với hàng hóa Trung Quốc, làm nóng cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và có những động thái nhằm ngăn nước này tiếp cận với các công nghệ quan trọng của Mỹ.

Cựu đại sứ Mỹ tại Trung Quốc Baucus nói rằng so với người khó đoán như Trump, Bắc Kinh sẽ thích một lãnh đạo "tương đối ổn định" như Joe Biden hơn. "Bạn sẽ không thấy một tổng thống đăng lên Twitter bất cứ điều gì ông nghĩ vào nửa đêm hay một tổng thống không làm việc với các cố vấn của mình", Baucus nói.

Xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương vốn là trọng tâm chính sách đối ngoại của Obama. Joe Biden sẽ thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ với khu vực này, bằng cách tăng cường hợp tác với các đồng minh như Australian, Nhật và tiếp cận cả các quốc gia nhỏ hơn.

Cử tri Mỹ đi bầu cử

Không quốc gia nào có mối quan hệ với Mỹ thay đổi dưới thời Trump đáng kể như Triều Tiên. Từ những lời đe dọa và lăng mạ lẫn nhau, mối quan hệ Washington - Bình Nhưỡng đã phát triển theo hướng không ai nghĩ tới. Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Trump đã ba lần họp thượng đỉnh và trao đổi hàng chục bức thư.

Tuy nhiên, quan hệ cá nhân tốt đẹp Trump - Kim vẫn không thể thuyết phục được Bình Nhưỡng phi hạt nhân hóa. Joe Biden từng tuyên bố ông sẽ không gặp lãnh đạo Triều Tiên nếu Bình Nhưỡng không đáp ứng những điều kiện tiên quyết liên quan tới phi hạt nhân hóa. Tuyên bố cứng rắn của ông khiến khả năng nước Mỹ dưới thời Joe Biden nhanh chóng dỡ bỏ lệnh trừng phạt với Triều Tiên ít có cơ hội xảy ra. 

Trung Đông được xem là thách thức đối với Joe Biden khi tìm kiếm đồng minh. Chính quyền tổng thống Obama được cho là đã không can thiệp khi nhiều đồng minh lâu năm của Mỹ sụp đổ trong biến động chính trị "Mùa xuân Arab". Trong gần 4 năm qua, lãnh đạo các nước vùng Vịnh tỏ ra khá ưng ý với một số chính sách của Trump.

Joe Biden đã nói rằng ông sẽ làm nhiều hơn nữa để khởi động lại các cuộc đàm phán giữa Israel và Palestine. Tuy nhiên, đây sẽ là điều khó khăn vì Palestine đang coi động thái của các nước Arab nói trên là "phản bội".

Tổng thống đắc cử cho rằng chính sách "gây áp lực tối đa" của Trump với Iran đã thất bại, nhấn mạnh rằng nó khiến căng thẳng gia tăng đáng kể, làm mất lòng đồng minh châu Âu và Iran hiện tiến gần đến vũ khí hạt nhân hơn so với khi Trump mới nhậm chức. Ông hứa hẹn tái gia nhập thỏa thuận hạt nhân với Iran nếu họ tuân thủ quy định, nhưng ông sẽ không dỡ bỏ các lệnh trừng phạt cho đến lúc đó.

Hồi tháng 10, Joe Biden cho biết rằng ông sẽ có lập trường cứng rắn với Nga, gọi Moskva là "đối thủ" cũng như "mối đe dọa" lớn nhất đối với an ninh Mỹ. Ông bác bỏ ý tưởng của Trump là mời Nga trở lại nhóm G7. Ông ủng hộ việc hủy bỏ dự án đường ống Nord Stream 2 do Điện Kremlin hậu thuẫn để vận chuyển khí đốt tự nhiên từ Nga sang Đức. Những người phản đối dự án này nói rằng nó sẽ làm tăng sự phụ thuộc của châu Âu vào năng lượng Nga. 

Lập trường của Joe Biden và Nga cho thấy căng thẳng giữa Washington và Moskva sẽ tiếp diễn và có thể còn trở nên tồi tệ hơn dưới thời ông. Tuy nhiên, kiểm soát vũ khí có thể là một trong số ít các vấn đề trở thành nền tảng cho các cuộc đàm phán hiệu quả giữa hai nước. 

Sau 4 năm dưới kỹ năng lãnh đạo của Trump, Mỹ đã mất đi nhiều sự ủng hộ của đồng minh châu Âu như Anh, Pháp, Đức. Nic Robertson, nhà phân tích của CNN, các đồng minh châu Âu sẽ hy vọng Joe Biden có thể nhanh chóng đưa ra bằng chứng thuyết phục cho thấy các hành động xa rời chủ nghĩa đa phương, từ bỏ các cam kết quốc tế và rút lui khỏi vị trí lãnh đạo toàn cầu của Trump trong 4 năm cầm quyền sẽ không bao giờ lặp lại.

Joe Biden đã gọi NATO là "liên minh chính trị - quân sự hiệu quả nhất trong lịch sử hiện đại, trái ngược với Trump, người từng nói tổ chức này "lỗi thời". Ông được cho là sẽ thúc đẩy để NATO khôi phục nhuệ khí khi tổ chức ngày càng có dấu hiệu "rệu rã" sau hơn 70 năm hoạt động. 

Tuy nhiên, một số người không quá lạc quan. "Mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương chưa bao giờ tồi tệ như thế này", một quan chức ngoại giao cấp cao châu Âu giấu tên nói. "Nó có thể được sửa chữa, nhưng tôi không chắc nó sẽ như cũ".

V. Việt Nam bị ảnh hưởng gì khi Joe Biden lên Tổng thống

Sau khi Joe Biden lên làm tổng thống Mỹ và có những chính sách đối ngoại mới tất yếu sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng.

David Schultz, giáo sư Khoa học Chính trị và Nghiên cứu Pháp lý, tại Đại học Hamline, cho rằng "Joe Biden thậm chí có thể tính đến việc tái gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)" mà Trump đã rút khỏi khi mới nhậm chức. Tháng 11/2017, các nước tham gia đã thống nhất tên mới cho hiệp định là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). 

Vì vậy, Elliott đánh giá việc Joe Biden đắc cử "có thể là tin tốt cho Đông Nam Á" vì chính quyền Biden có thể có chính sách đối ngoại nhất quán và chặt chẽ hơn. Đồng thời, Bộ Ngoại giao Mỹ nhiều khả năng được bổ sung nhân sự để thúc đẩy quan hệ với khu vực này.

"Dưới thời Joe Biden, Mỹ có thể duy trì nhiều chính sách cứng rắn của Trump về Trung Quốc và vấn đề Biển Đông, vốn được đa số người Mỹ ủng hộ, theo các cuộc thăm dò. Cũng có khả năng Joe Biden sẽ tiếp tục cuộc chiến thương mại của Mỹ với Trung Quốc ở một mức độ nào đó", Todd Elliott, nhà phân tích an ninh rủi ro của công ty Concord Consulting có trụ sở tại Jakarta, nói.

Nếu những dự đoán trên trở thành hiện thực sẽ là tin tốt cho Việt Nam. Cơ hội sản phẩm Việt đến với thị trường Bắc Mỹ sẽ rộng mở hơn bao giờ hết, góp phần nâng cao vị thế của nước ta trên trường quốc tế. Vấn đề biển Đông sẽ được siết chặt, đảm bảo các bên thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ trên biển. Chính vì vậy ta cùng chờ đợi những bước đi mới của nước Mỹ dưới thời Joe Biden.

VI. Kết luận 

Cuộc tranh cử tổng thống Mỹ gần như đã đi đến hồi kết với người chiến thắng đã gọi tên Joe Biden. Điều này cũng là một thách thức lớn với Joe Biden trước tình hình nước Mỹ đang phải đối mặt với đại dịch Covid -19 với số người chết tăng lên từng ngày. Joe Biden sẽ có 4 năm để thực hiện những lời hứa của mình và cùng chờ đợi những thay đổi của nước Mỹ dưới thời vị tổng thống thứ 46 này.