Trốn thuế chính là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm các chế độ quản lý kinh tế Nhà nước. Vậy biểu hiện của việc trốn thuế là gì ? Và quy định pháp luật ở Việt Nam trong việc xử lý những hành vi này như thế nào ? 

Trốn thuế là hành vi trái pháp luật mà nhiều đối tượng sử dụng các biện pháp, hành vi để có thể trốn, lậu thuế, hay tránh thuế nhằm mục đích tư lợi cho cá nhân hay cho doanh nghiệp. Tình trạng trốn thuế ngày nay đang xảy ra ngày càng nhiều đối với các hình thức tinh vi, xảo quyệt hơn rất nhiều. Việc làm này đã gây ảnh hưởng khá nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và đặc biệt hơn đó là sự quản lý kinh tế nhà nước. Những đối tượng có hành vi trốn thuế sẽ được xem như là tội phạm về kinh tế đã được quy định đầy đủ và rất chi tiết trong bộ luật hình sự năm 1999. Sau đây là bài viết của 123job về vấn đề trốn thuế, các bạn cùng đọc nhé!

I. Trốn thuế là gì? 

Trốn thuế được xem là hành vi trái pháp luật của nhiều đối tượng là các cá nhân, tổ chức hay doanh nghiệp sử dụng nhiều biện pháp để thực hiện các hành vi trốn thuế, cố ý không thực hiện các nghĩa vụ nộp thuế. Việc làm này gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với nhà nước đối với việc quản lý kinh tế hay sự thất thoát về những khoản thế phục vụ cho ngân sách nhà nước.

Trốn thuế là gì

Trốn thuế là gì?

Trốn thuế được quy định rất rõ ràng trong luật hình sự năm 1999 cho rằng các đối tượng thực hiện hành vi này cũng sẽ phải chịu hình thức xử phạt nhất định và còn tùy theo mức độ gây ra sẽ được coi là tội phạm kinh tế sẽ bị điều tra bởi cảnh sát kinh tế. Hay trốn thuế còn là hành vi khai gian dối hay cố tình trốn tránh để không phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế đối với nhà nước. Hoặc làm giảm đi phần giá trị phải nộp bằng những con số không có sự trung thực dưới nhiều hình thức khác nhau.

Xem thêm: Kết chuyển là gì? Một số kiến thức về kết chuyển kế toán cần phải lưu ý

II. Các đối tượng trốn thuế có thể là các đối tượng như thế nào?

Căn cứ vào luật nộp thuế số 23/ 2019 /QH 14 đã quy định các đối tượng cần phải nộp thuế  đó là các đối tượng như sau:
-  Đối tượng thứ nhất chính là các gia đình, hộ gia đình, cá nhân và các tổ chức phải nộp thuế theo quy định của luật pháp và thuế
-  Cá nhân, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, nộp các khoản thu khác(1)
-  Tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, nộp các khoản khấu trừ thuế

(1) những khoản thu khác nhau phụ thuộc vào ngân sách nhà nước và do sự quản lý cơ quan và quản lý thuế thu bao gồm các điều khoản sau:
- Các loại phí và lệ phí theo như quy định
- Tiền sử dụng đất dưới sự quản lý của nhà nước và nộp vào ngân sách nhà nước
- Tiền cấp quyền khai thác nước, khoáng sản, nước
- Tiền bán về tài sản trên đất và quyền chuyển nhượng sử dụng đất theo đúng quy định của luật quản lý và sử dụng đất là tài sản chung của nhà nước
- Các loại tiền thu mua được từ việc xử phạt do vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật đối với những hành vi vi phạm thuế hay luật hải quan

Dựa vào nhiều đối tượng phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế ở trên từ đó ta cũng có thể suy ra được một điều rằng: Những đối tượng trốn thuế có thể là các cá nhân, gia đình, hộ  gia đình, tổ chức và doanh nghiệp. Việc điều tra do cơ quan nhà nước sẽ được thực hiện do các nghi vấn hay  do đơn tố cáo,...

Xem thêm: Thuế xuất nhập khẩu là gì? Cách tính thuế xuất nhập khẩu mới nhất

III. Các hành vi trốn thuế bị truy cứu và nhận các trách nhiệm hình sự 

Sau khi biết được khái niệm về trốn thuế là gì? tiếp theo để có tìm hiểu các thông tin chuẩn xác hơn thì chúng ta sẽ đi vào phần tiếp theo cùng với tiêu đề các hành vi trốn thuế được có thể được coi là vi phạm pháp luật đã được quy định trong bộ luật hình sự.
Điều 200 của bộ luật hình sự năm 2015 đã có quy định rõ về các hành vi sẽ bị truy cứu và nhận các trách nhiệm hình sự như sau:

- Hành vi vi phạm về các quy định đôi với hồ sơ thuế như: Không nộp hồ sơ đăng ký thuế và khai thuế, và không nộp hồ sơ thuế không đúng hạn theo như là các quy định của luật pháp.
- Đối với những đối tượng là các tổ chức và doanh nghiệp không ghi chép đầy đủ thông tin trong sổ cái hay sổ kế toán tổng hợp về các khoản thu do đó không xác định được chính xác về số thuế phải nộp là bao nhiêu
- Đối với những loại hóa đơn: Không xuất trình hoặc giữ lại hóa đơn hoặc khai man số tiền có trong hóa đơn ít hơn so với số tiền thu được trong thực tế
- Sử dụng những loại hóa đơn và đơn từ không rõ ràng nhằm giảm số tiền thuế phải nộp và tăng số thuế được miễn, giảm, khấu trừ (thuế giá trị gia tăng), được hoàn lại
- Khai báo sai số hàng hóa xuất khẩu hay nhập khẩu mà không bổ sung lại sau đó trong hồ sơ khai thuế khi mà hàng hóa đã được thông qua.
- Đối với số lượng hàng hóa xuất nhập khẩu cố ý không khai hay khai sai số thuế 
- Trốn thuế bằng cách cấu kết với người gửi hành nhập khẩu hàng hóa
- Người trung gian sẽ biết được hành vi của những đối tượng chịu thuế, miễn thuế sẽ không được xét theo đúng quy định của pháp luật dưới hình thức mua hàng những đối tượng này.

Xem thêm: Thuế gián thu, thuế trực thu là gì? So sánh thuế trực thu và gián thu chi tiết

IV. Các hình phạt đối với các hành vi trốn thế này là gì?

1. Quy định xử phạt đối với hành vi trốn thuế 

Hiện nay, mức quy định xử phạt hành vi trốn thuế đã được Chính Phủ quy định khá chi tiết tại Điều 17 trong Nghị định số 125/2020/NĐ-CP, mới ban hành gần đây nhất vào ngày 19/10/2020.
Theo đó, tùy vào mức độ vi phạm mà các hành vi trốn thuế sẽ bị xử phạt theo các mức khác nhau

2. Mức phạt khi người phạm tội vi phạm tội trốn thuế 

– Người phạm tội sẽ có hành vi vi phạm nhằm mục đích trốn thuế đối với giá trị từ một trăm triệu đồng đến dưới ba trăm triệu đồng hay những người đã bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý và vi phạm hành chính về hành vi trốn thuế đối với giá trị dưới một trăm triệu đồng hay đã từng chấp hành bản án được Tòa án tuyên về tội này hoặc đã bị xử lý về một trong các tội phạm như sau: 

  • Tội buôn lậu; tội vận chuyển hàng hóa trái phép, tiền tệ thông qua biên giới; tội sản xuất và buôn bán hàng hóa cấm, tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm trái quy định; tội sản xuất, buôn bán các loại hàng giả; tội sản xuất, buôn bán hàng giả đó là lương thực, thực phẩm, phụ gia trong thực phẩm; tội sản xuất, buôn bán hàng giả chính là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội sản xuất, buôn bán các hàng giả là thức ăn sử dụng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật và nhiều giống cây trồng, vật nuôi; tội đầu cơ; 
  • Tội làm, buôn bán các loại tem giả, vé giả; tội vận chuyển hàng trái phép chất ma túy; tội mua bán trái phép chất ma túy;
  • Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán hay chiếm đoạt tiền chất sử dụng vào việc sản xuất trái phép các chất ma túy;
  • Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển hay là mua bán phương tiện, dụng cụ sử dụng vào việc sản xuất hay sử dụng trái phép chất ma túy; 
  • Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hay mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng và các loại phương tiện kỹ thuật quân sự;
  • Tội chế tạo về tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hay chiếm đoạt các loại vật liệu nổ; Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao, công cụ hỗ trợ và những vũ khí khác nhau có tính năng tác dụng tương tự; 
  • Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, phát tán và mua bán trái phép hay chiếm đoạt chất phóng xạ và các vật liệu hạt nhân; 
  • Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc mua bán trái phép chất cháy, các loại chất độc người phạm tội chưa được xóa án tích và nay vẫn còn có thể tái diễn vi phạm, thì bị phạt tiền từ một trăm triệu đồng đến năm trăm triệu đồng hay có thể phạt tù từ ba tháng đến một năm. 

Đối với pháp nhân thương mại vi phạm thì khi bị phạt tiền từ ba trăm triệu đồng đến một tỷ đồng: các loại trường hợp có hành vi  như sau:
+ Người phạm tội có hành vi không nộp hồ sơ đăng ký hay kê khai các loại thuế trong khoảng thời gian 90 ngày kể từ ngày hết hạn nộp theo đúng quy định pháp luật.

+ Người phạm tội cố tình không thực hiện ghi chép lại các khoản phải đóng vào trong sổ kể toán

+Khi bán hàng hóa hay cung ứng dịch vụ, người phạm tội cố tình không xuất hóa đơn hay là ghi giá trị có khoản tiền trên hóa đơn không đúng cùng với thực tế mà người có nghĩa vụ phải thanh toán.

+ Người phạm tội sử dụng những tài liệu hay chứng từ không hợp pháp nhằm xác định sai khoản tiền mà người nộp thuế phải nghĩa vụ nộp hay các khoản tiền được hoàn thuế.

+ Người phạm tội hạch toán sai từ việc dùng hóa đơn hay là chứng từ giả hoặc không hợp pháp nhằm mục đích miễn giảm hoặc tăng số tiền thuế để được khấu trừ thuế và nhận được khoản tiền từ vấn đề hoàn thuế.

+ Người phạm tội cố tình khai sai hàng hóa xuất khẩu hoặc nhập vào so với thực tế và cố tình không thực hiện kê khai bổ sung

+ Người phạm tội cố tình không thực hiện các hành vi kê khai hay kê khai sai về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu.

+ Thực hiện hành vi câu kết với người gửi hàng để nhằm mục đích nhập khẩu sai giá trị hàng hóa.

+ Người phạm tội sử dụng không đúng mục đích theo đúng pháp luật đối với những mặt hàng hóa đang nằm trong đối tượng không chịu thuế hay miễn thuế hoặc xét miễn thuế. Sau đó không có ý định chỉ đạo làm các thủ tục khai báo lại việc chuyển đổi mục đích sử dụng với cơ quan của Nhà nước.

Các hình phạt đối với các hành vi trốn thế này là gì?

Các hình phạt đối với các hành vi trốn thế này là gì?

– Áp dụng các mức phạt tiền từ năm trăm triệu đồng đồng đến một tỷ năm trăm triệu đồng hay là phạt tù từ một năm đến ba năm. Đối với pháp nhân thương mại vi phạm thì bị phạt tiền từ một tỷ đồng tới ba tỷ đồng thì người phạm tội có hành vi vi phạm như sau:

+ Phạm tội đang có tổ chức, tức là có sự tham gia của những thành viên là người tổ chức, người thực hành hay người xúi giục, người giúp sức.

+ Thu lợi nhuận bất chính từ công việc trốn thuế đối với số tiền từ ba trăm triệu đồng đến dưới một tỷ đồng;

+ Người phạm tội lợi dụng đang có chức vụ hay các quyền hạn để có thể phạm tội.

+ Người phạm tội lợi dụng và lấy danh nghĩa cơ quan hay những tổ chức Nhà nước để thực hiện hành vi phạm tội.

+ Người phạm tội đã thực hiện hành vi vi phạm về tội này có thể là từ hai lần trở lên;

+ Người phạm tội đang có hành vi tái phạm nguy hiểm, tức là người phạm tội đã bị kết án bằng Bản án mà chưa thể được xóa án tích mà lại có nhiều hành vi tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm do lỗi cố ý.

Áp dụng mức phạt tiền từ một tỷ năm trăm triệu đồng hoặc bị phạt tiền từ một tỷ năm trăm triệu đồng đến bốn tỷ năm trăm triệu đồng và bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm. Đối với pháp nhân thương mại vi phạm thì bị phạt tiền từ ba tỷ đồng cho đến mười tỷ đồng, hay có thể bị đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng tới 03 năm:

– Hình phạt bổ sung đối với người phạm tội trốn thuế như sau: phạt tiền từ hai mươi triệu đồng đến khoảng một trăm triệu đồng; đối với người đang giữ chức vụ tại các Cơ quan thì bị cấm đảm nhiệm chức vụ; cấm hành nghề hay làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm và tịch thu phần tài sản.

3. Trường hợp không bị xử phạt hành chính đối với tội trốn thuế

Người nộp thuế có dấu hiệu trốn thuế tuy nhiên thuộc một trong những trường hợp sau đây thì sẽ không bị xử phạt hành chính về thuế:

+ Những trường hợp không bị xử phạt vi phạm hành chính theo đúng quy định các của Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, bao gồm có những trường hợp thực hiện hành vi vi phạm về hành chính trong tình thế cấp thiết; do sự kiện bất ngờ; hàng hoá, do sự kiện bất khả kháng hay là những trường hợp người thực hiện hành vi vi phạm về hành chính không có năng lực về trách nhiệm hành chính; người thực hiện hành vi vi phạm về hành chính khi chưa đủ tuổi sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.

+ Trường hợp khai sai thì người nộp thuế đã khai bổ sung hồ sơ khai thuế, cũng như đã nộp đủ số với tiền thuế phải nộp, trước thời điểm cơ quan thuế đã công bố quyết định kiểm tra thuế và thanh tra thuế ở các trụ sở người nộp thuế hay trước thời điểm cơ quan thuế phát hiện không qua kiểm tra, thanh tra ở tại trụ sở người nộp thuế hay trước thời điểm cơ quan có thẩm quyền khác được phát hiện.

Xem thêm: Cách hạch toán tiền chậm nộp thuế, truy thu thuế chi tiết nhất

V. Thực trạng ở Việt Nam và các phương pháp phòng chống trốn thuế

1. Thực trạng về hành vi trốn thuế tại Việt Nam

Ở Việt Nam tình hình này xảy ra vẫn còn rất nhiều cụ thể trong năm 2016 đến năm 2017 thông qua quá trình điều tra cho thấy các doanh nghiệp khai báo có những sai sót về các loại thuế thu nhập cá nhân, giá trị gia tăng dẫn đến tình trạng chênh lệch giữa con số thuế thu được 11.365 tỷ đồng đối với 1.653 doanh nghiệp và số thuế phải thu thêm là 2.050 tỷ động cho sự sai số năm 2016.

Đến năm 2017 kiểm với 2.344 doanh nghiệp kiểm toán nhà nước đã xác định số 19.109 tỷ đồng phải nộp cho ngân sách nhà nước, ngay sau đó kiểm toán nhà nước đã xác nhận ngân sách nhà nước phải thu thêm 1.351 tỷ đồng do đó kiểm toán nhà nước đã kiến nghị với cơ quan thuế để làm rõ và thu thêm 446 tỷ đồng.

Chính vì những thực trạng bên trên mà cần có những biện pháp cần thiết để phòng tránh và phòng ngừa các trường hợp trốn thuế sẽ dẫn đến tình trạng thâm hụt v ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến tình trạng chung của cả nước gây ra hậu quả nghiêm trọng.

2. Các phương pháp cho tình trạng trốn thuế tại Việt Nam là gì? 

- Thực hiện nghiêm chỉnh và triển khai về các vấn đề pháp lý và các chính sách về thuế

- Thực hiện các phương thức quản lý thu thuế một cách hoàn chỉnh

- Tập trung kiểm tra và kiểm soát những doanh nghiệp có nguy cơ rủi ro cao về thuế 

- Kết hợp đối với các ngân hàng để có thể tiết kiệm thời gian bằng các phương thức thanh nộp thuế hiện đại hơn

- Xây dựng một số cơ sở pháp luật hoàn chỉnh và thực thi một cách phổ biến, thông dụng nghiêm túc và đồng bộ thống nhất giữa những khu vực, vùng miền trên toàn quốc.

- Tuyên truyền phổ biến các điều luật đến rộng rãi các đối tượng người dân cũng như là toàn thể các đối tượng có làm việc có liên quan trực tiếp đến các vấn đề về thuế.

Xem thêm: Thuế suất là gì? Những loại thuế suất mà bạn phải biết

VI. Kết luận

Chính vì vậy, nếu bạn đang là một người công dân tốt thì bạn hãy khẳng định chính mình từ việc chấp hành và thực hiện các nghĩa vụ của một người công dân yêu nước không nên trốn thuế. Qua bài viết về trốn thuế là gì? Hy vọng bạn có thêm nhiều kiến thức sâu hơn về vấn đề này. Và hy vọng rằng bạn sẽ là một người công dân tốt và không chỉ chính bản thân bạn mà còn cho đất nước ngày ngày càng phát triển. Vì một tương lai không còn xảy ra các thực trạng về trốn thuế.