Thuế gián thu, thuế trực thu là gì? So sánh thuế trực thu và gián thu chi tiết

Chắc hẳn các bạn đã nghe đến thuật ngữ thuế trực thu và thuế gián thu, đặc biệt là những người làm trong lĩnh vực thuế? Vậy theo bạn, thuế gián thu là gì? Các yếu tố để phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu là gì?

Để có thể hiểu rõ hơn về hai khái niệm thuế trực thu, thuế gián thu này thì các bạn hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của 123job. Nó sẽ giúp bạn hiểu thuế trực thu là gì, thuế gián thu là gì, cũng như là các yếu tố để có thể phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu.

I. Tìm hiểu về thuế gián thu là gì?

1. Khái niệm về thuế gián thu

Theo bạn, thuế gián thu là gì? Thì nó là một hình thức thuế được thu thập bởi một thực thể ở trong chuỗi cung ứng (thực thể đó thường là nhà sản xuất hay là nhà phân phối) và thuế gián thu được đóng vào cho Nhà nước. Tuy nhiên dựa theo khái niệm về thuế gián thu là gì thì nó thường sẽ được chuyển cho người tiêu dùng, như là một phần của giá thành của hàng hóa hoặc là dịch vụ. Người dùng cuối cùng thì họ đang nộp thuế bằng cách là trả thêm chi phí nhiều hơn cho các sản phẩm. Thuế gián thu thì thường được xác định bằng cách đối chiếu chúng với thuế trực thu. 

Khái niệm về thuế gián thu

Thuế gián thu là gì? Thì nó còn có thể được định nghĩa là loại thuế đánh vào một cá nhân hay một tổ chức, nhưng cuối cùng lại được trả bởi một người khác. Cơ quan thu thuế gián thu sau đó sẽ tiến hành nộp cho chính phủ, nhưng nếu trong trường hợp mà đánh thuế trực tiếp thì người nộp thuế ngay lập tức sẽ là người mà Chính phủ đang tìm cách để đánh thuế. 

Thuế nhập khẩu, thuế nhiên liệu, hay thuế về rượu và thuế về thuốc lá đều được coi là ví dụ về thuế gián thu. Ngược lại, thuế thu nhập cá nhân thì nó lại là một ví dụ rõ ràng nhất về thuế trực thu, bởi vì người có thu nhập sẽ là người nộp thuế ngay lập tức. Một số loại thuế gián thu thì nó cũng được gọi là thuế tiêu dùng, chẳng hạn như là thuế GTGT (VAT).

2. Ví dụ về thuế gián thu

Ví dụ phổ biến nhất về thuế gián thu là gì, thì chính là về thuế nhập khẩu. Thuế này sẽ được trả bởi người nhập khẩu hàng hóa ngay tại thời điểm mà nó vào nước này. Nếu như nhà nhập khẩu lại tiếp tục bán hàng hóa cho người tiêu dùng, thì chi phí của nó sẽ có hiệu lực, và nó sẽ được ẩn trong mức giá mà người tiêu dùng phải trả. Người tiêu dùng có thể là  không biết về điều này, nhưng dù sao thì họ cũng đang gián tiếp trả thuế nhập khẩu. 

Về cơ bản thì bất kỳ khoản thuế hoặc là khoản phí nào mà được đặt ra bởi Nhà nước ở cấp độ sản xuất hoặc là phân phối, nó đều là một loại thuế gián thu. Thuế bán hàng thì nó có thể là thuế trực thu và thuế gián thu. Nếu như chỉ là áp đặt cho việc cung cấp cuối cùng cho NTD, thì nó là thuế trực thu. Nếu như chúng mà được áp dụng thêm như là thuế giá trị gia tăng trong quá trình sản xuất, thì chúng lại là thuế gián thu. 

3. Đặc điểm của thuế gián thu 

Thuế gián thu là một trong các chính sách thường được sử dụng để tạo ra doanh thu thuế. Gánh nặng của một loại thuế gián thu thì sẽ rơi vào người tiêu dùng cuối cùng của hàng hóa hoặc là dịch vụ trong khi họ trả tiền mua hàng hóa hoặc là để họ hưởng các dịch vụ. Thuế gián thu thì nó lại được áp dụng cho mọi người trong xã hội, dù là giàu hay nghèo. 

Đặc điểm của thuế gián thu

Thuế gián thu thì nó còn có thể được xem là có hiệu lực của thuế thoái lui. Thuế gián thu thì thường đặt ra gánh nặng lớn hơn (vì nó liên quan đến tài nguyên) đối với người nghèo hơn là so với người giàu, bởi vì cả người giàu và người nghèo thì họ sẽ đều phải trả cùng một số tiền thuế, để có thể tiêu thụ một lượng nhất định của một loại hàng hóa cụ thể. 

Trong trường hợp của thuế thoái lui, nó khiến cho những người có thu nhập tương đối thấp sẽ phải trả thuế với tỷ lệ phần trăm tương đối cao của tổng thu nhập, khi tỷ lệ này sẽ được so sánh với tỷ lệ phần trăm mà được trả bởi những người có mức thu nhập tương đối cao. Ví dụ như là: Khi một người mà có mức lương 12 triệu được thì mức thuế gián thu được trả bởi một người có mức lương 12 triệu sẽ chiếm một tỷ lệ thấp hơn so với tỷ lệ phần trăm của một người có mức thu nhập là 6 triệu, bởi vì số tiền thuế sẽ chỉ phụ thuộc vào mặt hàng đó chứ không phải là mức thu nhập của họ. Tương tự là, nếu người B có 12 triệu tiền lương mà mua một mặt hàng có thuế bán hàng là 60 nghìn đồng, thì nó chỉ bằng 0,5 phần trăm tiền lương của người đó. Nếu như với loại sản phẩm tương tự mà được mua bởi một người có mức lương 1.2 triệu đồng, thì họ lại sẽ phải trả 5% tiền lương của mình ở dưới dạng thuế, điều này sẽ phản ánh chi tiết khái niệm về thuế thoái lui. 

Người nộp thuế gián thu thì sẽ hoàn toàn không chịu gánh nặng về thuế, mà gánh nặng sẽ được chuyển sang cho người tiêu dùng cuối cùng. Trong trường hợp mà đánh thuế trực thu, thì người nộp thuế sẽ lại phải chịu gánh nặng thuế cá nhân. Tuy nhiên, trong trường hợp về đánh thuế gián thu, thì người nộp thuế và người chịu thuế lại hoàn toàn không phải là cùng một người. Tác dụng phụ của điều này được quan sát chính là sự gia tăng về khoảng cách giàu nghèo, giả dụ như ở Washington thì người nghèo lại phải trả 17% tiền lương của họ cho thuế gián thu, thì so với đó thì người giàu chỉ trả khoảng 2.4% cho thuế gián thu. Vì vậy nếu như một người có một đại gia đình lớn nhưng nguồn thu nhập lại ít, thì chắc chắn rằng họ sẽ phải trả mức thuế gián thu mà còn lớn hơn cho các nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống của các hộ gia đình nhỏ.

Xem thêm: Những vấn đề quan trọng liên quan đến thuế giá trị gia tăng hàng nhập khẩu

II. Tìm hiểu về thuế trực thu là gì?

Mặc dù các định nghĩa về thuế gián thu và thuế trực thu thì có thể khác nhau giữa các khu vực về pháp lý, phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu, vậy nên 123job sẽ bật bí với bạn đọc về thuế trực thu là gì nhé.

1. Khái niệm thuế trực thu

Khái niệm thuế trực thu

Thuế trực thu thì nó lại được trả bởi một cá nhân hoặc là một tổ chức trực tiếp cho các thực thể áp đặt. Ví dụ như là, người nộp thuế sẽ trả thuế trực tiếp cho Nhà nước với các mục đích khác nhau, nó có thể bao gồm thuế bất động sản, thuế tài sản cá nhân, hoặc là thuế thu nhập,... Thuế trực thu thì nó dựa trên nguyên tắc khả năng thanh toán. Với nguyên tắc này thì được hiểu theo một thuật ngữ kinh tế cho rằng những người có nhiều tài nguyên hơn hoặc là họ có mức thu nhập cao hơn nên phải trả nhiều thuế hơn. Khả năng nộp thuế là một cách để có thể phân phối lại sự giàu có của một quốc gia. 

Thuế trực thu thì nó không thể được chuyển cho một người hoặc là tổ chức khác; mà cá nhân hoặc là tổ chức được đánh thuế sẽ chịu trách nhiệm hoàn thành việc nộp thuế đầy đủ. 

Thuế trực thu, đặc biệt là ở trong một hệ thống khung về thuế, thuế trực thu có thể trở thành một điều không khuyến khích, để bạn có thể làm việc chăm chỉ và kiếm được nhiều tiền hơn, bởi vì một người mà càng kiếm được nhiều tiền thì người đó lại càng trả nhiều thuế.

2. Ví dụ về thuế trực thu  

Các thuế về thu nhập doanh nghiệp cũng là một hình thức của một loại thuế trực thu. Đây là khoản thuế mà các tập đoàn hoặc là các doanh nghiệp khác phải trả cho chính phủ đối với phần lợi nhuận mà họ kiếm được. Một loại thuế trực thu khác chính là thuế tài sản, chúng được trả bởi chủ sở hữu của một tài sản. Chúng thì thường được thu thập bởi chính quyền của địa phương và chúng dựa trên giá trị được đánh giá của một tài sản. Các loại thuế trực thu khác thì nó bao gồm thuế bất động sản, thuế quà tặng, thuế GTGT (VAT) và thuế hình sự. 

Ví dụ về thuế trực thu

Nói chung, một loại thuế trực thu là một trong những áp đặt lên một cá nhân (có thể là một pháp nhân hoặc tổ chức) hoặc tài sản (nó có thể là sở hữu bất động sản và cá nhân, cây trồng, lương,...), để từ đó phân biệt với một loại thuế để đánh vào giao dịch. Theo nghĩa này, các loại thuế gián thu như là thuế bán hàng hoặc là thuế GTGT (VAT) thì nó chỉ được áp dụng nếu và khi có giao dịch chịu thuế xảy ra. Mọi người đều có quyền tự do tham gia hoặc là kiềm chế lại các giao dịch đó. Trong khi đó thuế trực thu (theo nghĩa chung) thì nó được áp dụng cho một người, thường theo cách là vô điều kiện, chẳng hạn như là thuế đầu người, chúng được áp dụng dựa trên cơ sở cuộc sống hoặc là sự tồn tại của một người, hoặc là một tài sản thuế mà được áp dụng cho chủ sở hữu bởi quyền sở hữu, chứ nó không phải sử dụng thương mại. Một số nhà bình luận kinh tế đã lập luận rằng: Thuế trực thu thì nó là thuế không thể được người nộp thuế chuyển sang cho người khác, trong khi thuế gián thu thì lại có thể được. 

Xem thêm: Quy định về luật thuế thu nhập doanh nghiệp và cách tính mới nhất

III. So sánh cơ bản giữa thuế gián thu và thuế trực thu 

Các bạn sẽ phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu theo các yếu tố dưới đây:

• Áp dụng thuế: Thuế trực thu dựa trên thu nhập hoặc lợi nhuận, còn thuế gián thu là được áp dụng cho các hàng hóa và dịch vụ.

• Người nộp thuế: Cá nhân hoặc tổ chức với thuế trực thu, người tiêu dùng cuối cùng với thuế gián thu

• Khả năng áp dụng: Thuế trực thu chỉ áp dụng cho người nộp thuế, còn gián thu áp dụng cho mọi giai đoạn của chuỗi phân phối và sản xuất.

• Gánh nặng thuế: Trực thu rơi trực tiếp vào các cá nhân, gián thu thì chuyển cho người tiêu dùng cuối cùng.

• Khả năng chuyển nhượng: Thuế trực thu không thể, còn thuế gián thu có thể.

• Giới hạn: Thuế trực thu với một thực thể nhất định, còn gián thu là phạm vi rất rộng (do tất cả mọi người đều bị đánh thuế).

• Chi phí hành chính: Thuế trực thu cao hơn và nhiều miễn trừ, còn thuế gián thu thì ít hơn và ổn định.

• Trốn thuế: Trực thu có thể; gián thu không thể

• Hiệu ứng phân bổ: Trực thu tốt; gián thu không tốt

• Lạm phát: Thuế trực thu làm giảm, còn thuế gián thu làm tăng.

• Định hướng đầu tư: Trực thu giúp tiết kiệm và khuyến khích đầu tư, gián thu giúp tăng trưởng và khuyến khích tiết kiệm.

• Phương thức: Thuế trực thu giảm sự bất bình đẳng, còn thuế gián thu làm tăng.

So sánh cơ bản giữa thuế gián thu và thuế trực thu

Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu như đã nói, thì thuế trực thu, nó sẽ là một loại thuế đánh trực tiếp vào người nộp thuế sẽ trả cho Chính phủ và nó không thể chuyển cho người khác được.

Thuế trực thu thì nó có một lợi thế nhất định cho tăng trưởng kinh tế và xã hội của một quốc gia. Có thể là: Thuế trực thu sẽ kiềm chế được lạm phát: Chính phủ thường sẽ tăng thuế suất khi có xuất hiện lạm phát tiền tệ, từ đó giúp làm giảm nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ và do lượng nhu cầu giảm, dẫn đến lạm phát chắc chắn sẽ ngưng tụ. 

Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu như đã nói ở trên, thì thuế gián thu, nó là một loại thuế mà được Chính phủ đánh vào trong hàng hóa và dịch vụ, chứ nó không phải thu nhập, lợi nhuận hoặc là doanh thu được tạo ra của một cá nhân và nó hoàn toàn có thể được chuyển từ người nộp thuế này sang người nộp thuế khác

Xem thêm: Hướng dẫn tra cứu thông tin người nộp thuế nhanh chóng và chính xác nhất

IV. Ý nghĩa của việc phân loại thuế trực thu và gián thu

1. Trong hoạt động lập pháp

Giúp cho những nhà lập pháp có thể tìm ra được các phương thức nhằm điều tiết riêng, từ đó thì xây dựng được những sắc thuế thích hợp với mục đích để điều tiết, cũng như phải phản ánh được phạm vi tác động của sắc thuế đó.

Trong hoạt động lập pháp

Để bảo đảm được tính công bằng nhằm điều tiết lại thu nhập thì đơn giản chỉ cần gia tăng những loại thuế trực thu, tuy nhiên thì để bảo đảm nguồn thu ổn định cho Nhà nước, nó lại cần gia tăng những loại thuế gián thu. Vấn đề là làm sao để có thể vừa cân bằng được lợi ích của cả Nhà nước và cả người nộp thuế.

Ví dụ hạn chế lớn hiện tại của thuế trực thu đó là dễ gây phản ứng không đồng tình từ phía người nộp thuế hoặc là nó dễ xảy ra tình trạng trốn, lậu thuế nếu như quy định về mức thuế suất cao, do vậy cần thiết phải điều chỉnh được mức thuế suất làm sao cho đảm bảo được mục đích điều tiết của thuế trực thu.

2. Trong công tác tổ chức hành thu

Việc phân biệt thuế trực thu và gián thu thì nó có ý nghĩa trong việc tổ chức thu thuế. Với mỗi loại thuế thì có thể dễ dàng xác định được phạm vi của người nộp thuế, nguyên tắc đánh thuế, căn cứ để tính thuế, cách thức để tính thuế, cũng như là đối tượng tính thuế là… Từ đó, thì ta có thể đưa ra các biện pháp thu thuế thích hợp và đồng thời phân định được thẩm quyền của những cơ quan tiến hành thu thuế để có biện pháp quản lý thuế một cách hiệu quả. Cụ thể như là đối với thuế trực thu thì nó là việc theo dõi, tính toán và thu thuế sẽ tương đối phức tạp. Đặc biệt là thuế TNCN với diện thu thuế rất rộng và cũng rất phân tán.

Chính vì vậy nếu Nhà nước mà không có biện pháp quản lý thu thuế một cách hiệu quả, thì nó dễ dẫn đến hạn chế tác dụng của loại thuế này trong việc tập trung về số thu đầy đủ, kịp thời về cho Ngân sách Nhà nước.

3. Trong nhận thức của đối tượng nộp thuế và người chịu thuế

Trong nhận thức của đối tượng nộp thuế và người chịu thuế

Đối với loại thuế trực thu thì nó sẽ dễ gây ra phản ứng từ phía những người nộp thuế hoặc là dễ xảy ra tình trạng trốn, lậu thuế. Còn đối với loại thuế gián thu thì những người nộp thuế lại không có chịu gánh nặng về thuế. Việc nộp thuế gián thu thì họ cũng được xem như một phần tất yếu khi sử dụng, hoặc là tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ.

Xem thêm: Thuế là gì? Những vấn đề cơ bản liên quan đến thuế mà bạn phải biết (P1)

V. Kết luận 

Qua những thông tin trên do 123job về khái niệm thuế gián thu là gì, thuế trực thu là gì, các yếu tố để phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu, cũng như là ý nghĩa của việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu thì rất hy vọng nó sẽ thật sự hữu ích với bạn đọc.