Chi phí cơ hội là gì? Ý nghĩa của chi phí cơ hội trong hoạt động kinh doanh

Bạn đọc chắc hẳn đã phải có đôi ba lần phân vân không biết nên chọn cái này hay chọn cái kia, nên làm việc này hay làm việc kia. Để ra quyết định được đúng đắn, chúng tôi khuyên bạn nên đánh giá chi phí cơ hội mà bạn phải bỏ ra.

Bạn đã từng gặp trường hợp bắt buộc phải chọn một trong số các lựa chọn chưa? Chắc hẳn khi làm trắc nghiệm bạn đã từng khoanh bừa một đáp án nào đó. Việc lựa chọn đáp án A trong số các đáp án chính là chi phí cơ hội của lựa chọn A và có thể lựa chọn này chưa phải là cái tốt nhất. 

I. Tổng quan về chi phí cơ hội

Tổng quan về chi phí cơ hội

1. Chi phí cơ hội là gì?

Chi phí cơ hội hay đầy đủ về nghĩa hơn là chi phí cơ hội của một lựa chọn thay thế định nghĩa như chi phí hay lợi ích tiềm tàng bị mất đi do đã không lựa chọn một cái thay thế "tốt nhất kế tiếp". Chi phí cơ hội là một thuật ngữ được sử dụng nhiều trong kinh tế và kinh doanh. Chi phí cơ hội được xây dựng dựa trên cơ sở là sự khan hiếm về nguồn lực nên bắt buộc chúng ta phải đưa ra sự lựa chọn. Lựa chọn tức là phải đánh đổi, tức là để lựa chọn làm theo phương án này tức là bạn đã từ bỏ những lợi ích của phương án khác, phương án tốt nhất có thể đã được lựa chọn và cũng có thể không. 

2. Chi phí cơ hội với cơ cấu vốn

Để một doanh nghiệp xác định được một cơ cấu vốn hợp lý thì việc nghiên cứu các chi phí sử dụng vốn được coi là vấn đề tiên quyết. Đây là nhân tố có tác động đến cơ cấu vốn và có thể định tính và định lượng được, từ đó có căn cứ thiết lập vốn tối ưu. 

Chi phí sử dụng vốn ở đây được hiểu là chi phí bỏ ra để được sử dụng một nguồn vốn nào đó.  Ví dụ nếu doanh nghiệp thực hiện vay vốn ngân hàng thì lãi suất ngân hàng và các khoản chi phí khác đi kèm chính là chi phí cơ hội của vốn ngân hàng. Nếu doanh nghiệp kêu gọi vốn bằng khoản chứng khoán thì chi phí cơ hội của việc kêu gọi vốn này số doanh lợi kỳ vọng mà nhà đầu tư có thể thu được khi họ thực hiện đầu tư vốn vào chứng khoán của công ty so sánh với tỷ lệ rủi ro mà họ gặp phải. Do vậy, chi phí vốn ở đây chính là cho phí cơ hội của việc sử dụng vốn. 

3. Chi phí cơ hội so với chi phí chìm

Chi phí chìm (sunk cost) trong tài chính kinh doanh được xác định là khoản đầu tư về thời gian và tiền bạc không thể phục hồi lại do những quyết định sai lầm ở trong quá khứ. Loại chi phí này không thể được đưa vào trong những tính toán dự án. 

Có thể so sánh chi phí cơ hội và chi phí chìm như sau:

Phân loại chi phí

Chi phí cơ hội không phải là chi phí kế toán, trong khi đó chi phí chìm là chi phí kế toán có thể được ghi nhận trên sổ sách, ví dụ là chi phí khấu hao của máy móc thiết bị, chi phí thuê thiết bị sản xuất,...

Cách thức ghi nhận

Chi phí cơ hội không được thể hiện trong tất cả các khoản chi phí kế toán của doanh nghiệp. Chi phí chìm, về nguyên tắc, những khoản chi phí này có thể dễ dàng ghi chép trong các sổ sách kế toán mà người khác có thể dễ dàng kiểm chứng được. 

Lựa chọn quyết định đầu tư

Các khoản chi phí cơ hội vẫn được doanh nghiệp tính đến khi lựa chọn các quyết định. Khoản chi phí chìm được loại bỏ khi xem xét ra quyết định do đây là chi phí trong quá khứ nhưng không thể thu hồi. 

Cách thức đo lường

Chi phí kinh tế để đo lường chi phí cơ hội hay chi phí dưới dạng khả năng tốt nhất đã bị bỏ qua. Chi phí kế toán đo lường cho chi phí chìm trong lịch sử, hay chi phí đã trả trong thực tế. 

4. Rủi ro với chi phí cơ hội

Trong lựa chọn một quyết định nào đó luôn tiềm ẩn những rủi ro. Rủi ro đầu tiên đó là sự lựa chọn của nhà kinh tế chưa phải là tốt nhất, do vậy, họ đã bị mất nhiều chi phí cơ hội so với "sự lựa chọn tốt nhất" mà bản thân không biết. Rủi ro thứ hai là sự lựa chọn đó hoàn toàn sai lầm, khiến dự án đi vào thời kỳ khó khăn và không tạo ra lợi nhuận hoặc rất ít.

II. Ưu và nhược điểm của chi phí cơ hội

Ưu và nhược điểm của chi phí cơ hội

1. Ưu điểm

Nhận thức về cơ hội bị mất

Giá tương đối

2. Nhược điểm

Thời gian

Thiếu kế toán

1. Chi phí cơ hội cá nhân

Cách tính chi phí cơ hội thường được đo bằng tiền bạc nhưng cảm xúc và giá trị của chính bạn sẽ đóng một vai trò quan trọng trong tất cả các quyết định của bạn, bao gồm cả các quyết định tài chính. Do sự phức tạp của thị trường và tất cả các yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến cuộc sống nghề nghiệp và cá nhân của bạn, phương pháp tiếp cận công thức chi phí cơ hội không phải lúc nào cũng mang lại kết quả tốt nhất.

Trong suốt cuộc đời, bạn sẽ phải đưa ra những quyết định không chỉ ảnh hưởng đến tình hình tài chính mà còn ảnh hưởng đến hạnh phúc nói chung và sự phát triển cá nhân của bạn.

Người ta đã chỉ ra rằng những người có bằng đại học kiếm được nhiều tiền hơn trong suốt cuộc đời của họ so với những người chỉ có bằng tốt nghiệp trung học. Nhưng nếu bạn thực sự không muốn học đại học thì sao? Bạn vẫn nên làm điều đó, ngay cả khi nó sẽ khiến bạn khổ sở? Chắc là không. Có rất nhiều nghề nghiệp được trả lương cao mà không yêu cầu bằng đại học .

Mặt khác, có thể bạn có một quỹ đạo chuyên nghiệp tuyệt vời, nhưng bạn luôn muốn tham gia một số lớp đại học hoặc lấy bằng của mình. Trong trường hợp này, bạn sẽ phải chịu chi phí học phí và chi phí, nhưng bạn sẽ có được kinh nghiệm sống và cảm giác thành tựu mà bạn có thể đánh giá cao hơn số vốn bạn sẽ đầu tư.

2. Chi phí cơ hội quyết định từ lĩnh vực chính trị

Lĩnh vực nào cũng có sự lựa chọn, do vậy, chi phí cơ hội cũng được sinh ra từ đây. Quyết định thay đổi địa lý, sáp nhập vùng miền hay thay đổi một vài điểm trong hiến pháp,... Tất cả những thay đổi này đều phải bỏ ra chi phí, vô hình hoặc hữu hình. Đó là tiền bạc, sự ổn định, thời gian, nhân lực,...

3. Tầm quan trọng của chi phí cơ hội

Số lượng chi phí cơ hội là gần như vô hạn, một trò chơi bạn có thể chơi hàng giờ nếu bạn thích những trò chơi thực sự nhàm chán. Điều này có thể làm tê liệt và bạn không cần phải suy nghĩ sâu về nó. Bạn chỉ cần xem xét chi phí cơ hội trong ba lĩnh vực:

Tiền bạc

Bạn có thể làm gì khác với số tiền này? Có lẽ bạn có thể phân bổ tiền của mình cho đào tạo hoặc giáo dục hơn là một cơ hội đầu tư ngay lập tức và tối đa hóa lợi nhuận tài chính dài hạn của bạn.

Thời gian

Bạn có thể làm gì khác với thời gian này? Trong một số trường hợp, thời gian của bạn thậm chí còn quý hơn cả vốn tài chính của bạn. Đảm bảo rằng bạn hiểu cách bạn sẽ phải sử dụng thời gian của mình và giá trị của việc quản lý thời gian khi bạn đưa ra quyết định cá nhân hoặc nghề nghiệp.

Cố gắng

Bạn có thể dành nỗ lực này đặt ở đâu khác? Nếu một cổ phiếu nhất định có khả năng mang lại cho bạn lợi nhuận đáng kể, nhưng nó sẽ đòi hỏi rất nhiều nỗ lực để theo dõi xu hướng và mô hình, thì về lâu dài nó có thể không đáng giá. Bạn có thể quyết định rằng năng lượng của bạn tốt hơn nên dành cho những nỗ lực chuyên môn hiện tại của bạn.

Bằng cách trả lời ba câu hỏi đó, bạn có thể đưa ra lựa chọn tốt nhất và giảm thiểu tác động của chi phí cơ hội đến hoạt động kinh doanh và lơi nhuận ròng thu được.

IV. Quy luật chi phí cơ hội tăng dần 

Quy luật chi phí cơ hội tăng dần 

1. Khái niệm

Quy luật tăng chi phí cơ hội phát biểu rằng khi một công ty tiếp tục nâng cao sản lượng thì chi phí cơ hội sẽ tăng lên. Cụ thể, nếu nó tăng sản xuất một sản phẩm, thì chi phí cơ hội của việc sản xuất đơn vị tiếp theo sẽ tăng lên. Điều này xảy ra do nhà sản xuất phân bổ lại các nguồn lực để tạo ra sản phẩm đó. Tuy nhiên, việc sử dụng những nguồn lực đó cho mục đích tốt ban đầu đã mang lại lợi nhuận nhiều hơn cho công ty. 

2. Ví dụ

Hãy tưởng tượng bạn sở hữu một cửa hàng bán máy tính. Bạn có năm nhân viên. Điều gì xảy ra nếu bạn cử một người trong số họ đến phía sau để sắp xếp kho hàng?

Bạn sẽ có một nhân viên ít hơn làm việc trong cửa hàng để giúp đỡ khách hàng. Nói cách khác, ít người cố gắng thuyết phục khách hàng mua hàng hơn. Sau đó, bạn có thể mất doanh thu.

Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn cử một nhân viên thứ hai đến phía sau, đồng thời tổ chức kho hàng?

Bạn sẽ còn mất nhiều doanh thu hơn nữa, đặc biệt nếu cửa hàng đột nhiên chật kín khách hàng. Bạn thậm chí sẽ mất nhiều doanh thu hơn với công nhân thứ hai mà bạn cử đến kho hàng hơn so với người đầu tiên.

Đơn giản thôi; nhân viên của bạn bị giới hạn, tức là, lao động là một nguồn lực hạn chế. Người lao động thứ tư mà bạn gửi đến sẽ dẫn đến mất doanh thu lớn hơn gửi người thứ ba. Nhân viên thứ ba mà bạn cử đi sau sẽ là một khoản lỗ lớn hơn nhân viên thứ hai, v.v.

3. Tầm quan trọng

Nếu chúng ta tiếp tục đổ ngày càng nhiều hơn một nguồn lực hạn chế vào một hoạt động, thì chi phí cơ hội của chúng ta sẽ tăng lên đối với mỗi đơn vị bổ sung của nguồn lực đó. Đó là những gì quy luật tăng chi phí cơ hội nói. Mọi doanh nghiệp đều cố gắng sử dụng tối đa các nguồn lực của mình, tức là có hiệu quả. Không ai trong chúng ta có nguồn lực vô hạn. Do đó, điều quan trọng là chúng ta phải đưa ra những lựa chọn đúng đắn về những gì chúng ta có.

Hãy ghi nhớ quy luật tăng chi phí cơ hội khi sử dụng các nguồn lực mà bạn có theo ý mình.

Đảm bảo rằng bạn triển khai các tài nguyên đó với chi phí cơ hội nhỏ nhất, tức là với lợi tức lớn nhất.

Cam Merritt giải thích trong một bài báo trực tuyến của Chron rằng chi phí cơ hội không phải là một hằng số.  Về chi phí cơ hội, Merritt viết: “Nó tăng lên - lúc đầu chậm, nhưng càng về sau càng nhanh khi bạn áp dụng các nguồn lực vào các nhiệm vụ mà chúng không phù hợp và khiến các lĩnh vực khác bị bỏ quên.”

IV. Chi phí cơ hội liên quan chặt chẽ đến sự đánh đổi

Chi phí cơ hội liên quan chặt chẽ đến sự đánh đổi

V. Kết

Bất kỳ doanh nghiệp nào cũng cố gắng sử dụng hiệu quả các nguồn lực kinh doanh của mình. Không ai có tài nguyên vô hạn, vì vậy điều quan trọng là bạn phải đưa ra những lựa chọn thông minh về việc sử dụng những gì bạn có. Những quyết định đó bị ảnh hưởng bởi cái mà các nhà kinh tế học gọi là chi phí cơ hội. Và khi bạn dành nhiều nguồn lực hơn cho một nhiệm vụ cụ thể, bạn sẽ gặp phải quy luật tăng chi phí cơ hội trong doanh nghiệp nhỏ của mình.