10 bài học từ nghiên cứu Harvard về quản lý tài chính cá nhân và đầu tư hiệu quả

Bạn bắt đầu có thu nhập của riêng mình hay bạn có một số tiền mà không biết làm gì? Chi tiêu, mua sắm? Tiết kiệm? Đầu tư lấy lãi? Bạn có bao giờ lập tức nghĩ đến việc sẽ quản lý tài chính của mình như thế nào? Cùng xem ngay bài viết này nhé!

Sự khác biệt lớn nhất giữa người giàu và người nghèo là bởi cách thức quản lý tài chính. Người giàu biết quản lý tài chính hay quản lý tiền bạc, còn người nghèo thì không (hoặc họ trốn tránh mọi vấn đề về tiền bạc). Lý do của đại đa số mọi người là: họ không có nhiều tiền để quản lý, hay nó không tương xứng với thời gian để phải quản lý tài chính. Hoặc là bạn kiểm soát tiền, hoặc tiền điều khiển bạn.

Có một sự thật là quản lý tiền bạc (quản lý tài chính) không làm hạn chế sự tự do mà ngược lại nó còn cho phép bạn có thể tạo ra tự do tài chính để không cần phải làm việc nữa.

Vậy trong bài viết này, 123job.vn sẽ cùng bạn tìm hiểu về quản lý tài chính là gì, phương pháp quản lý tài chính và các bài học về quản lý tài chính.

I. Để giàu trước hết cần quản lý tiền bạc

Hiện tại bạn chưa có nhiều tiền hay thậm chí mức thu nhập của bạn thấp. Bạn hãy học cách quản lý tài chính từ những đồng tiền nhỏ nhất, khi bạn biết quản lý nó, thì bạn sẽ có rất rất nhiều tiền. Để có được số tiền lớn thì bạn phải có thói quen, kỹ năng quản lý số tiền nhỏ. Thói quen quản lý tài chính của bạn quan trọng hơn số tiền mà bạn đang có.

1. Lập tài khoản tự do tài chính

Bạn đang là sinh viên hay người đã đi làm và có những thu nhập hàng tháng cho mình. Bạn đều có thể lập một tài khoản ngân hàng, và gọi đó là tài khoản Tự do tài chính. Bỏ vào tài khoản đó 10% số tiền hàng tháng mà bạn kiếm được. Ví dụ: Tôi là sinh viên đang kiếm được 2 triệu/tháng. Và tôi bỏ vào quỹ riêng (tài khoản tự do tài chính) 10% tức là 200 nghìn đồng/tháng.

Quản lý tài chính? Cách quản lý tài chính?

Số tiền này chỉ dùng cho việc đầu tư của bạn, mua hay tạo ra các dòng tiền thụ động về tài khoản và không bao giờ sử dụng số tiền này.

Tài khoản này không dùng để chi tiêu cá nhân mà chỉ dùng để đầu tư, có thể đến lúc về hưu bạn mới bắt đầu sử dụng thu nhập từ nguồn quỹ này, nhưng bạn không được sử dụng tới số vốn gốc. Làm như thế thì bạn sẽ không sợ mình hết tiền và rơi vào hoàn cảnh túng thiếu.

Trong trường hợp bạn là sinh viên và chưa làm ra nhiều tiền, bạn càng phải quản lý tài chính như vậy. Có nhiều bạn phải vay tiền để sống thì hỏi tôi làm sao quản lý. Câu trả lời là bạn hãy đi vay thêm và quản lý số tiền đó. Nhất định trong trường hợp nào thì bạn cũng phải quản lý tài chính. Điều kỳ diệu sẽ đến với bạn.

Bạn hãy biến việc quản lý tài chính, quản lý tiền bạc thành một thói quen. Với những bạn sinh viên, nếu các bạn nghĩ số tiền mình chưa đủ lớn để gửi vào tài khoản sinh lời, thì hãy tạo ra 1 cái “hũ” Tự do Tài chính trong nhà bạn và cho tiền vào đó hàng ngày. Số lượng không quan trọng, còn thói quen thì có. Đó có thể là 10k, 20k hoặc những đồng tiền lẻ đi chợ. Nếu không làm được điều đó, các bạn hãy luôn giữ đúng nguyên tắc giữ 10% số tiền mình đang có cho vào quỹ nhé.

2. Cân bằng cuộc sống với tài khoản hưởng thụ

Mỗi chúng ta đều là một thể thống nhất, bạn không thể quanh năm ngày tháng kiếm ra tiền, nhưng chỉ tích lũy, dành dụm nó được. Vậy nên bạn hãy tạo ra sự cân đối khi quản lý tài chính. Một mặt, bạn để dành càng nhiều tiền càng tốt nhằm đầu tư và kiếm ra thật nhiều tiền hơn. Mặt khác, bạn cần phải bỏ 10% số tiền khác từ thu nhập của bạn vào 1 “tài khoản hưởng thụ”.

Làm như thế, bạn sẽ thấy việc quản lý tài chính trở nên thú vị và vui thích hơn. Tài khoản này dùng để nuông chiều chính bản thân bạn, làm những việc không hay làm. Nguyên tắc của tài khoản này, là bạn phải giải ngân nó hàng tháng, theo đúng cách mà bạn cảm thấy tự do.

Tôi lấy lại ví dụ bên trên: Mỗi tháng bạn kiếm được 2 triệu đồng, thì bạn trích ra từ đó 10% (200 nghìn đồng) vào tài khoản hưởng thụ này. Bạn phải tiêu nó hàng tháng, bạn dùng để làm gì với nó: mua món đồ mình thích, đi xem phim, uống nước với bạn bè, đi ăn, mua quà cho bạn gái,…

Cùng với tài khoản hưởng thụ và tài khoản tự do về tài chính trên, bạn hãy tự cho số tiền của mình vào các tài khoản sau:

+ 55% là cho tài khoản bắt buộc, nhu yếu phẩm (Tiền nhà, điện, nước, gas, mắm muối,..).

+ 10% là cho các tài khoản tiết kiệm dài hạn dùng để chi tiêu.

+ 10% là cho tài khoản tự giáo dục, học hành của bạn (Mua sách vở, tài liệu,..).

+ 5% là tài khoản cho đi của bạn. quản lý tài chính

4 quỹ trên là của T. Harv Eker dành cho những đối tượng đã đi làm và có thu nhập cho mình, còn tôi viết bài này dưới góc độ dành cho những bạn sinh viên, luôn đau đầu vì chuyện tiền bạc, khi cung không đủ cấp. Vậy nên, bạn có thể có thể thay đổi các quỹ trên sao cho phù hợp với khả năng chi tiêu của mình, hay gộp hai quỹ vào làm một. Tuy nhiên, việc áp dụng được đúng theo các nguyên tắc trên, sẽ đem lại cho các bạn những kết quả rất bất ngờ đó.

3. Quản lý tiền bạc ngay từ bây giờ

Ngay từ giây phút này đây, dù bạn đang sở hữu một gia tài lớn hay chưa có gì trong tay thì điều đó cũng không hề quan trọng. Điều quan trọng là bạn nên ngay lập tức bắt đầu việc quản lý số tiền mình đang có. Những điều kỳ diệu về tiền bạc sẽ đến khi bạn thực hiện nghiêm túc việc xử lý nguồn tài chính mình sở hữu.

Thói quen quản lý tài chính sẽ giúp "hũ tiền" đơn giản của bạn trở thành nam châm hút tiền và mang lại cơ hội tự do tài chính đến với cuộc đời của bạn. quản lý tài chính

Sẽ chỉ là lý thuyết xuông khi tôi viết ra những điều trên đây, và tôi sẽ đưa ra ví dụ từ những người thành công khi thực hiện đúng các quy tắc trên. quản lý tài chính

Khi tham gia vào khóa học Millionaire Mind Intensive, EMMA – một học viên của T.Harv Eker đang trong tình trạng sắp phá sản. Cũng như các học viên khác, cô được hướng dẫn phân chia nguồn tiền của mình vào nhiều tài khoản khác nhau. Emma quyết định chia 1 USD/tháng vào nhiều tài khoản, trong đó tài khoản tự do tài chính được chia 10 xu.

Cô nghĩ thầm rằng: "Làm sao tôi có thể trở nên tự do tài chính chỉ dựa vào mười xu mỗi tháng?”. Thế là cô quyết định nâng gấp đôi số tiền đó vào mỗi tháng. Tháng thứ hai cô chia 2 USD ra, tháng thứ ba 4 USD, rồi 8 USD, 16 USD, 32 USD, và 64 USD. Số tiền ấy cứ thế tăng dần lên theo cấp số nhân.

Đến hai năm sau, Emma đã thu được kết quả đáng ngạc nhiên nhờ sự nỗ lực và nghiêm túc thực hiện của mình. Cô đã có thể bỏ ra 10.000 USD vào tài khoản tự do tài chính. Giờ thì Emma đã không còn nợ nần gì và đang tiến gần đến con đường tự do về tài chính. Tất cả là nhờ cô đã ứng dụng đúng vào thực tế những điều đã học, cho dù chỉ với 1 USD/tháng.

Quản lý tài chính? Cách quản lý tài chính hiệu quả?

II. Quy tắc 50/20/30: Phương pháp quản tài chính cá nhân người trẻ nên biết

Để mọi vấn đề trở nên dễ dàng nhất, bạn hãy thử bắt đầu với phương pháp 50/20/30. Bạn sẽ làm quen dần được với việc phân bổ nguồn lực một cách hợp lý. Với quy tắc 50/20/30, bạn sẽ biết cách để phân chia thu nhập của mình theo một tỷ lệ nhất định. quản lý tài chính

Từ đó bạn sẽ lên được bản kế hoạch chi tiêu của mình một cách khoa học, phù hợp với mục tiêu tiết kiệm của bản thân. Vậy quy tắc 50/20/30 hoạt động như nào?

Đúng như tên gọi, thì quy tắc này sẽ chia nhỏ thu nhập của bạn thành 3 phần chính với tỷ lệ phần trăm tương ứng là 50%, 20% và 30%. Cụ thể tương ứng với các mục như sau đây:

- 50% thu nhập – Các chi tiêu thiết yếu

Ngay sau khi nhận lương, bạn hãy để riêng 50% cho những chi tiêu thiết yếu của mình. Chi phí thiết yếu là những khoản mà bạn bắt buộc phải bỏ ra hàng tháng bất kể bạn ở đâu, làm gì… Các chi phí này có thể là tiền thuê nhà, tiền ăn uống sinh hoạt, chi phí đi lại, thanh toán hóa đơn tiện ích như điện, nước, internet…

Tất nhiên, bỏ ra 50% không có nghĩa bạn phải dùng hết 50% cho chi tiêu thiết yếu. Hãy chi thế nào để tổng chi phí thiết yếu của bạn không vượt quá 50%. Tuy nhiên, nếu chi tiêu thiết yếu đang lớn hơn 50% lương của bạn, thì hãy chủ động giảm thiểu một cách hợp lý.

Ví dụ: Dùng các phương tiện công cộng thay vì cá nhân; ăn ở nhà thay vì đi ăn ngoài. Nếu vẫn không giảm xuống dưới 50% được, thì bạn buộc phải giảm ở các mục tiếp theo (thường nên giảm ở phần 30% cho chi tiêu cá nhân).

- 20% thu nhập – Mục tiêu tài chính

Sau khi đã dành 50% cho mục chi tiêu thiết yếu, tiếp theo bạn hãy để ra 20% dành riêng cho các mục tiêu tài chính gồm tiết kiệm, quỹ dự phòng, trả nợ và đầu tư. Phần 20% này khá là quan trọng đối với khoảng thời gian sau này của bạn. Bạn tiết kiệm được càng nhiều bao nhiêu thì sau này về hưu bạn sẽ càng an nhàn bấy nhiêu. Trả nợ sớm cũng giúp bạn sớm giảm nhẹ gánh nặng tài chính hơn. Chưa kể, bạn còn có thể kiếm thêm tiền từ các khoản đầu tư chứng khoán hay nhà đất…

- 30% thu nhập còn lại – Chi tiêu cá nhân

Cuối cùng, 30% phần lương còn lại của bạn sẽ dành cho các khoản chi không thiết yếu, hay còn gọi là khoản chi tiêu cá nhân. Đây là các khoản chi hoàn toàn linh hoạt, bạn có thể chi cho sở thích cá nhân của mình. Đó có thể là các vật dụng hữu hình, nhưng cũng hoàn toàn có thể là những dịch vụ giải trí, các chuyến du lịch… Vì phạm vi của khoản chi này rất rộng nên nó sẽ chiếm phần trăm lớn hơn so với mục tiêu tài chính.

Hãy đặc biệt chú ý kiểm soát đối với phần chi tiêu này. Vì bạn sẽ rất dễ chi tiêu quá đà cho sở thích của bản thân. Cho nên hãy luôn đảm bảo rằng mức chi tiêu của mình dưới 30% lương. Con số càng nhỏ thì tương lai tài chính của bạn càng được đảm bảo hơn trong tương lai. 

Quản lý tài chính? Cách quản lý tài chính?

Không phải ai cũng có thể áp dụng được phương pháp này thành công trong mọi trường hợp. Nhưng đây là một phương pháp đã được nghiên cứu và chứng minh tính hiệu quả bởi các nhà chuyên gia. Vì thế mà chẳng có lý do gì để bạn không thử. Nếu cảm thấy mình không phù hợp, bạn hoàn toàn có thể điều chỉnh tỷ lệ sao cho phù hợp với bản thân nhất, dựa vào những ưu tiên về tài chính của mình.

III. 10 bài học từ nghiên cứu ở Harvard về quản lý tài chính và đầu tư 

1. Về chi tiêu

Khi mua hàng, thì tránh mua hàng cho tương lai chỉ bằng cảm giác nhu cầu hiện tại.

Đây là lỗi "thiên lệch dự đoán" (projection bias), nói về hiện tượng người tiêu dùng thường đánh giá sai nhu cầu của mình về một món hàng nào đó trong tương lai. Ví dụ điển hình như là khi đi chợ cho cả tuần, nếu người mua hàng đang thấy đói, họ sẽ mua vượt mức cần thiết lượng thức ăn cho cả tuần tới; hoặc là khi đang thích hát karaoke, người ta sẽ sắm cả dàn karaoke về nhà để rồi sau này nhận ra mình không có thời gian hay không thích hát karaoke đến như thế. Lần tới khi quyết định mua, đặc biệt là các vật phẩm có giá trị lớn, bạn nên dành thời gian để đánh giá đúng hơn nhu cầu của mình, tránh trường hợp mua bằng cảm giác nhất thời. (Đặc biệt đúng cho các dịp như Black Friday nhé).

Quản lý tài chính là gì? Bài học về quản lý tài chính?

Tránh chi tiêu mất kiểm soát bằng những công cụ ràng buộc.

Nếu bạn thuộc tuýp người khó có thể kiểm soát bản thân, thể hiện qua việc thường xuyên trì hoãn công việc, hay lên kế hoạch đi gym nhưng không đi, thì chắc chắn bạn đang mắc vấn đề "thiên lệch hiện tại" (present bias). Đây là hiện tượng người ta thường chấp nhận hy sinh những lợi ích lớn ở tương lai để được những lợi ích nhỏ hơn nhiều ở hiện. Điều này có thể không phải là do lỗi của bạn – các nhà khoa học đang khám phá ra phần nào của bộ não quyết định chúng ta sống kỷ luật được tới đâu.

Tuy nhiên, nó không những ảnh hưởng đến công việc hay sức khoẻ, lỗi này còn rất ảnh hưởng cả đến tài chính cá nhân. Thiếu kỷ luật, người ta thường hay bỏ đi lợi ích lâu dài của việc tiết kiệm để thoả mãn khao khát chi tiêu ngay thời điểm hiện tại.

Giải quyết vấn đề trên không hề dễ (hãy thử hình dung đến việc động viên một đứa lười tập thể dục đi tập khó cỡ nào). Nếu là nạn nhân của vấn đề này, thì chỉ những lời khuyên nhủ và động viên có lẽ là không đủ. Bạn còn cần phải có những công cụ ràng buộc (commitment devices) nữa. Các công cụ ràng buộc này tuỳ người và tuỳ hoàn cảnh, nhưng có thể là: 

(1) Gửi tiền thu nhập của mình vào một quỹ khó rút.

(2) Viết hợp đồng với người thân hoặc bạn bè nêu rõ hình phạt mỗi khi chi tiêu mất kiểm soát.

(3) Sử dụng thẻ ghi nợ (debit card) thay vì thẻ tín dụng (credit card) để đảm bảo việc không chi nhiều hơn số tiền mình có. Nếu có thể, bạn nên đặt hạn mức chi tiêu mỗi ngày lên thẻ ghi nợ.

Đừng bao giờ tiêu thụ chỉ do "lỡ mua rồi".

Giả sử bạn bỏ ra 2 triệu ra mua vé đi liveshow, nhưng ngay đêm hôm trước liveshow lại nhận thấy rằng ngày hôm sau lại có một bài thi rất quan trọng, đến mức bạn chỉ thà ở nhà học bài thôi. Tuy nhiên, sau khi nghĩ về việc bỏ phí 2 triệu đã dùng để mua vé, bạn lại quyết định đến xem liveshow (lựa chọn ít mong muốn hơn) và thi cực tệ vào ngày hôm sau.

Đây là ví dụ điển hình của "ngụy biện chi phí chìm" (sunk cost fallacy). Tấm vé đã lỡ mua trong ví dụ trên là số tiền không thể lấy lại, nhưng vì sợ cảm giác phí bạn lại đưa ra một quyết định mà bạn ít mong muốn hơn. Lỗi này diễn ra ở trong nhiều hoàn cảnh khác: cố ăn thật nhiều chỉ vì đã quá tay đặt nhiều hàng, đâm theo một khóa học cực kỳ vô bổ chỉ vì đã lỡ đóng tiền, hay là theo đuổi một dự án thất bại vì lỡ dành nhiều thời gian công sức.

Lần tiếp theo bạn nên nhớ là: tiền đã chi, thời gian đã trôi qua, công sức đã bỏ ra thì không lấy lại được, nên hãy quyết định dựa vào điều tốt nhất và đi về phía trước, chứ đừng vướng bận những thứ đã lỡ ở phía sau.

Thường xuyên thống kê việc chi tiêu để tránh chi quá mức

Đối với những người trẻ lần đầu tiên có thu nhập cá nhân và chi tiêu bằng thẻ tín dụng, đi kèm với sự tiện lợi của việc thanh toán bằng thẻ là một nhược điểm: chúng ta không nắm rõ mình đã chi bao nhiêu. Nếu khi dùng tiền mặt hoặc thẻ ghi nợ, thì chúng ta chỉ cần nhìn vào ví để biết số tiền vừa rút vơi đi bao nhiêu, khi dùng thẻ tín dụng, các mục đã chi sẽ không "hiện ra ngay trước mắt" mà chỉ được ghi lại ở trong lịch sử thanh toán của thẻ. Điều này khiến nhiều người không thể kiểm soát được chi tiêu của mình.

Để tránh được tình trạng này, bạn nên thường xuyên thống kê chi tiêu (có thể là mỗi tuần), và hiện nay cũng có nhiều ứng dụng điện thoại giúp công việc này ngày càng dễ hơn. Nếu không đủ kiên nhẫn để dùng app trên điện thoại, tốt hơn hết bạn nên chi tiêu bằng tiền mặt để dễ kiểm soát hơn.

Quản lý tài chính? Cách quản lý tài chính?

Tránh đóng "phí lơ đãng"

Có nhiều lúc chúng ta phải tốn nhiều tiền hơn cần thiết chỉ do là chúng ta đã không để ý đến một thông tin gì đấy, chẳng hạn như bị đóng tiền phạt vì đăng ký lớp học trễ, nộp lãi vì quên trả tiền ở thẻ tín dụng, hoặc khi bỏ qua một cơ hội đầu tư tốt vì không muốn đầu tư. Vấn đề này tưởng là nhỏ, nhưng cuộc đời còn có một vòng luẩn quẩn: những người càng bận bịu bươn chải thì lại càng ít có tâm trí để quan tâm tới cơ hội tiết kiệm tốt cho họ. Họ không hề thiếu thời gian hoặc tiền bạc mà họ chỉ thiếu tâm trí mà thôi.

Lời giải cho bài toán trên không đơn giản chỉ là lời khuyên "bạn nên để ý hơn", mà phải là sử dụng các công cụ để hỗ trợ việc để ý hoặc nhớ một cách hiệu quả hơn. Các hoá đơn, và chi phí cần thanh toán nên được đặt ở chế độ thanh toán tự động hoặc dùng stickies hay ứng dụng để nhắc nhở.

2. Về tiết kiệm và đầu tư

Kinh tế nhập môn: khi vay mượn hoặc đầu tư, và nghĩ về lãi suất thực

Giả sử như bạn gửi tiết kiệm với lãi suất ngân hàng 7%/năm, trong khi lạm phát của năm đó là 4%. Điều đó có nghĩa là số tiền của bạn sẽ tăng lên 7% một năm, nhưng vật giá cũng đắt hơn 4%. Khi nói về sức mua của đồng tiền, thì số tài sản của bạn trên thực tế chỉ tăng 7%-4% = 3% mỗi năm. Và đây là con số bạn nên nghĩ đến khi quyết định đầu tư hoặc vay mượn, thay vì nghĩ đến con số 7% kia.

Một phần dân số không nhỏ, ngay cả ở những nước phát triển, chỉ nghĩ về lãi suất danh nghĩa (7%) thay vì lãi suất thực là (3%). Giả sử các bạn cho bạn bè mượn tiền không lấy lãi, mà lạm phát lên đến 5% mỗi năm. Điều đó có nghĩa là trên thực tế thì bạn đã bị mất 5% số tiền cho mượn rồi đấy.

Quản lý tài chính cá nhân? Quản lý tài chính nhờ gửi tiết kiệm

Chi phí cơ hội: không làm gì không có nghĩa là sẽ không mất

Giả sử bạn có một số tiền Y trong tay, và có thể do quá sợ rủi ro, bạn chỉ giấu tiền trong tủ. Và bạn nghĩ: "nhờ không làm gì, mình cũng sẽ không tốn gì cả." Thực ra, có một khái niệm kinh tế gọi là "chi phí cơ hội", nếu biết thì có thể áp dụng được trong nhiều mảng của cuộc sống. Khi lựa chọn một hành động nào đó, chi phí cơ hội là lợi ích đạt được từ những lựa chọn tốt nhất mà bạn đã không chọn. Ví dụ nếu sau khi tốt nghiệp 12 và bạn quyết định ở nhà, thì không ai đến thu phí gì từ bạn cả. Tuy nhiên, chi phí cơ hội là phần lợi ích mà bạn đã có thể có nếu như bạn đi học đại học.

Trong mảng đầu tư tài chính cá nhân cũng như vậy: không làm gì cũng là một dạng mất. Bạn mất đi một cơ hội nhận được sinh lời từ các kênh đầu tư khác nhau. Tất nhiên đầu tư thì sẽ có rủi ro, và tuỳ thuộc vào mức sợ rủi ro như thế nào bạn sẽ quyết định xem bao nhiêu phần trăm tài sản của mình sẽ đặt vào những kênh rủi ro (như bất động sản hoặc cổ phiếu, trái phiếu) và bao nhiêu phần trăm sẽ vào các kênh an toàn hơn (gửi tiết kiệm). Tuy nhiên, nếu bạn bỏ qua việc đầu tư, thì bạn có thể đang phải trả một chi phí cơ hội khá cao đấy.

"Đừng đặt trứng vào cùng một rổ"

Ông bà ta đã từng nói "đừng đặt toàn bộ trứng vào cùng một rổ", hàm ý nói là đừng đặt toàn bộ tài sản của bạn vào một kênh đầu tư (vì nhỡ may rổ trứng có rơi thì sẽ mất hết toàn bộ trứng). Đây cũng là khái niệm "diversification" - hay đa dạng hóa danh các mục đầu tư, vốn là một trong những nguyên lý cơ bản nhất của ngành tài chính. Giả sử như bạn đã nghe lời khuyên từ mục số 7 và bắt đầu tập tành đầu tư. Lời khuyên ở đây cho bạn là: bạn nên đầu tư vào nhiều kênh khác nhau. Và không chỉ về số lượng, mà còn về cả độ khác nhau giữa các loại tài sản nữa (correlation). Nói nôm na, thì đầu tư vào hai công ty giống nhau khá nguy hiểm, vì một công ty đi xuống nghĩa là công ty còn lại cũng nhiều khả năng cũng sẽ hoàn vốn thấp; trong khi đầu tư vào hai công ty không liên quan đến nhau sẽ tốt hơn cho việc bảo vệ số tiền đầu tư của bạn.

Tránh xa bong bóng

Bong bóng kinh tế rất nguy hiểm, do trước khi bong bóng vỡ, giá của các hạng mục đầu tư tăng rất nhanh, tạo ra số tiền lãi lớn cho những người đầu tư. Bong bóng có thể xảy ra ở khắp nơi như trên: thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản, hoặc thậm chí cả các vật phẩm thông thường như gia súc hay vật nuôi.

Bong bóng được định nghĩa là khi giá cả của một loại tài sản như nhà cửa hay cổ phiếu, chứng khoán tăng vượt và tách rời khỏi giá trị thực của tài sản đó, với phần lớn tăng giá là do đầu cơ (những người đầu tư vào một thứ chỉ vì họ nghĩ rằng giá của nó sẽ tăng lên). Chẳng hạn như một ngôi nhà ở mặt biển có thể tạo ra tổng thu nhập lên đến 10 tỷ đồng trong suốt phần đời của ngôi nhà. Tuy nhiên, ngôi nhà đó có thể được bán với giá cao gấp đôi chỉ vì một số người muốn mua ngôi nhà đó với giá cao hơn, với mục đích bán lại với giá cao hơn nữa. Khi bong bóng vỡ ra, người cuối cùng giữ sẽ phải chịu hậu quả vì đã mua với giá rất cao, trong khi giá trị thực của nó lại thấp hơn nhiều.

Vật phẩm nào mà giá trị càng khó được định giá sẽ càng dễ tồn tại bong bóng. Và khi người ta càng ít hiểu biết về tài chính, thì họ càng thấy bong bóng như là một cơ hội kiếm tiền nhanh và dễ dàng. Nhưng đừng quên rủi ro rất lớn rằng cái bong bóng ấy có thể sẽ vỡ ra khi bạn đang là người cầm nó trong tay. Nếu bạn thích cá cược và lướt sóng, thì bạn có thể chơi đùa với bong bóng. Nếu bạn là người muốn đầu tư tiết kiệm bình thường, thì hãy tránh xa những cơ hội mà bạn nghĩ là bong bóng. Cụ thể hơn thì bạn nên tự hỏi: giá trị của tài sản này đến từ đâu, và mức giá thực hiện tại của tài sản có xứng đáng với giá trị đó hay không.

Quản lý tài chính? Bài học về quản lý tài chính

Tránh lỗi "đâm lao thì phải theo lao" trong quá trình đầu tư

Cuối cùng, hãy quay trở lại "ngụy biện chi phí chìm" mà chúng ta vừa nhắc đến ở mục 3, nhưng bây giờ áp dụng vào mảng đầu tư. Giả sử như bạn đầu tư vào một cổ phiếu, và giá cổ phiếu đang giảm xuống rất mạnh. Vì sợ chốt lỗ, bạn lại quyết định giữ cổ phiếu ấy dù tình hình rất khó sẽ khả quan hơn.

Về khía cạnh tâm lý, thì con người hay sợ thua lỗ, đồng thời mang tư tưởng "đâm lao thì phải theo lao", nghĩa là đã lỡ đầu tư vào rồi thì phải nhất định theo đến cùng. Chính vì tâm lý này khiến người đầu tư đưa ra các quyết định ngược lại với lý trí, dẫn đến những hậu quả là những phần lỗ đã có thể tránh được. Trong đầu tư, biết dừng đúng lúc là một chiến thuật khôn ngoan.

IV. Kết luận

Ở bài viết trên, mình đã định nghĩa cho bạn quản lý tài chính là gì, phương pháp quản lý tài chính và nêu ra bài học về quản lý tài chính, cùng với các lỗi hành vi xuất phát từ tâm lý con người thường thấy. Như đã nói, nhiều lỗi nêu trên có căn cơ do tâm lý và sinh học, có thể rất khó sửa. Tuy nhiên, hiểu biết về quản lý tài chính và sử dụng các biện pháp khắc phục đúng lúc sẽ giúp bạn quản lý tài chính cá nhân tốt hơn.

Nếu bạn còn thắc mắc gì về quản lý tài chính, cách quản lý tài chính, hay những lợi ích của việc quản lý tài chính mang lại, thì bạn hãy để lại câu hỏi dưới phân bình luận. Chúc các bạn may mắn!